حلقه مفقوده هنرمند و خریدار اثر هنری؛ اقتصاد هنر در شیراز خاموش و بیمار است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، هنر در انواع رشته‌هایش در این شهر ریشه‌ای دیرپا و قوی دارد، از زمانی که مکتب هنری شیراز پا گرفت و حتی سال‌ها پیش از آن هنر با مردمان شیراز عجین شده است و امروز در سراسر جهان نام شیراز با شعر، ادبیات، نگارگری، نقاشی و صنایع دستی گره خورده است. 

هنرمندان جوان شیرازی نیز این اصالت خویش را فراموش نکرده و در تولید آثار خود از این منبع غنی فرهنگی بهره‌مند شدند. سید نیما نبوی، یکی از هنرمندان جوان شیراز است که هر چند آثارش رنگ و بوی هنر مدرن را دارد اما زمینه اصلی آن ادبیات غنی ایرانی، فرهنگ اسلامی و مکتب هنری شیراز است. 

وی تاکنون 2 نمایشگاه نقاشی با عناوین «شفق شنگرفی» بهره گرفته از اشعار خیام  و «شهر هشتم» با تکیه بر اشعار عطار نیشابوری را در زمینه نقاشی برپا کرده است.

این آثار براساس سبک آبستره یا انتزاعی است و در نگاه اول نامفهوم به نظر می‌رسد. موضوعی که نبوی درباره آن در ابتدای نمایشگاه چنین نوشته است «آثار من را شاید بتوان آبستره نامید، چون الهامی غیر مستقیم از طبیعت می‌گیرم از نگارگری‌های مکتب شیراز و گُل و مرغ تا دست بافته‌های قشقایی و خط‌های شگفت کودکان». 

همین موضوع بهانه‌ای شد تا با این هنرمند به گفت‌وگو بنشینیم و با وی درباره سبک مورد استفاده‌اش، هنر و اصالت آن صحبت کنیم. مشروح این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید. 

تسنیم: ابتدا درباره سبک کارهایتان توضیح دهید و با توجه به اینکه اساس این آثار اشعار خیام و عطار است، چگونه اشعار سر از بوم نقاشی در می‌آورند. 

نبوی: در کارهای نقاشی وقتی که وارد کارهای آبستره و انتزاعی می‌شوید، فرم شناخته شده ندارند. مخاطب شما با فرم‌های معمول و شناخته شده روبه‌رو نمی‌شود. در این سبک شما بازی با رنگ و شکست فرم را دارید. 

ادبیات ایرانی و اشعار دارای تصویر ذهنی و وزن است. تلفیق برداشتی که از ادبیات و نقاشی مدرن امروزی می‌شود، در نقاشی نمود پیدا می‌کند البته منظور از نقاشی مدرن، نقاشی مدرن ایرانی شده است وگرنه آنچه از غرب آمده نیازهای ما را پوشش نمی‌دهد.باید آنچه از غرب آمده را با فرهنگ و اخلاقیات خودمان ترکیب کنیم و  چیز تازه‌ای ارائه دهیم.  

نکته مهم این است که ادبیات پایه فکری موضوع و رنگ و فرم ابزار می‌شود؛ اینگونه است که اثر تولید شده کاری بر مبنای فرهنگ اصیل ایرانی می‌شود اما با پرداخت جدید و نو که نسل جوان هم می‌تواند با آن آثار ارتباط برقرار کند. 

در تمامی اشعار شاعران رگه‌های قدرتمندی از دین باوری وجود دارد، برداشت من این بود که اشعار را می‌خواندم و روی آن فکر می‌کردم و از نگارگری به ویژه نگارگری مکتب شیراز استفاده و برداشت‌هایم را تلفیق می‌کردم و در نهایت نگاهی نو را ارائه کردم. 

تسنیم: درباره سبک آبستره هم توضیح دهید و اینکه با توجه به انتزاعی بودن آن می‌توان از مفاهیم قرار گرفته در اشعار شاعران استفاده کرد؟

نبوی: وقتی در حوزه آبستره نقاشی کار می‌کنیم باید مقداری هم از نمادگرایی استفاده کنیم. ترکیب رنگ‌ها در ایران مابه ازا معنایی دارد و من تلاش کردم که رنگ‌ها متعلق به زندگی روزمره باشد و نشاط را به جامعه تزریق کند.  به نظر من یکی از بزرگترین رسالت‌های هنر این است که نشاط را به جامعه هدیه کند. 

اگر از نظر تکنیکی و محتوایی بخواهیم بگوئیم؛ آبستره چکیده سبک‌های نقاشی است و در ایران هم بیش از 100 سال سابقه دارد. از لحاظ معنای آبستره یک مفهوم را به مخاطب القا نمی‌کند بلکه این اجازه را می‌دهد که هر آنچه می‌خواهد برداشت کند. در نقد هنر معاصر امروز اصالت به مخاطب داده می‌شود اما اثر هنری بایستی از یک سری المان‌های شناخته شده و قابل فهم برای مخاطب استفاده کند تا ارتباط اثر و مخاطب شکل بگیرد. 

تسنیم: یکی از مفاهیمی که در هنر مطرح می‌شود و چندان هم جدید نیست؛ اصالت دادن هنر برای هنر است. نظر شما در این باره چیست؟ 

نبوی: 2 مبحث در هنر داریم؛ یکی هنر برای هنر و دیگری هنر برای مردم. من شخصا هنر برای هنر را نمی‌پسندم چراکه نه با سیستم فکری من همراه است و نه سیستم فکری جامعه. هنر برای هنر یک فضای محدودی را شامل می‌شود یعنی فقط عده‌ای که تولیدات هنری دارند و در بین خودشان تبادل کنند اما در فرهنگ ایرانی اسلامی روابط خیلی مورد تاکید است. 

در اسلام بر روابط اجتماعی خیلی تاکید شده است. آبستره البته مخاطبش نیاز دارد که آموزش‌های ابتدایی نسبت به الفبای هنر داشته باشد که  به معنای سواد دانشگاهی نیست بلکه با مطالعه مختصر می‌توان به این الفبای هنری دست پیدا کرد. 

اگر بخواهیم هنر آبستره را در ایران تبدیل کنیم به هنر قابل درک عموم، شما موظف هستید که از المان‌های شناخته شده جامعه استفاده کنید. من به جرات می‌توانم بگویم که خیلی از دستبافته‌ها از جمله گبه و گلیم و غیره هنر آبستره هستند. 

نقاشان بزرگی در فرهنگ غربی از فرهنگ ما برداشت کردند و دوباره به خود ما دادند و اکنون ما هم می‌توانیم که از فرهنگ خودمان برای تولید اثر هنری استفاده کنیم. هنر برای هنر محدود است هنری که مردم از آن استفاده نکند و مردم را دچار تحول نکند ارزشی ندارد. این نوع هنر به هنر بسته تبدیل می‌شود. 

این موضوع به ویژه در ارتباط با نسل جدید بیشتر مطرح می‌شود و مهم است؛ نسل جدیدی که با استفاده از تکنولوژی بمباران معنا و مفهوم می‌شود. اگر هنر بتواند این نسل را به سمت خود بکشاند می‌تواند بسیاری از مفاهیم را نیز به وی القا کند البته این القا نباید مستقیم باشد و هنر آبستره با توجه به اینکه یک مفهوم دیکته شده ندارد، این ظرفیت را دارد. 

تسنیم: به نظر شما دغدغه اصلی هنرمندان به ویژه در شیراز چیست و چه باید کرد؟ 

نبوی: بزرگترین دغدغه برای هنرمندان مثل دیگر اقشار جامعه بحث اقتصادی است. متاسفانه در حوزه فرهنگ به اقتصاد مقاومتی توجه نشده است در صورتی که مقام معظم رهبری در این حوزه هم اقتصاد مقاومتی را تعریف کردند. تولید اثر هنری تولید یک محصول است که صفر تا صدش از هنرمند تا موادی که استفاده می‌شود، در کشور وجود دارد.

اگر بحث اقتصاد هنر به ویژه در استان فارس مورد توجه قرار گیرد، بخشی از این مشکلات فراموش می‌شود. برنامه‌ها یا جشنواره‌های فروش آثار هنری قدرتمندی در شیراز نداریم ولی هنرمندان مستعد هنری در همه زمینه‌ها داریم. زمانی که محصول هنرمندان فروخته نشود ممکن است بعد از مدتی از این حوزه هنری خارج و به زندگی روزمره مشغول شوند. 

اقتصاد هنر در شیراز باید مورد توجه قرار گیرد. ادارات متولی فرهنگ و هنر زیاد هستند؛ متولیان می‌توانند بستر را فراهم کنند و خریدار و فروشنده آثار هنری را به هم مرتبط کنند. 

مردمی کردن اقتصاد در اقتصاد هنر نیز باید مورد توجه قرار گیرد. باید هنرمند را در یک فضایی قرار داد تا اثرش را ارائه کند و کسانی را هم که توانایی خرید دارند را با این هنرمند آشنا کرد. 

اقتصاد هنر در شیراز بیمار و خاموش است و اگر چراغش توسط بخش خصوصی یا دولتی روشن شود، بسیاری از مشکلات کم می‌شود و حتی بسیاری از مهاجرت‌های هنری نیز کمتر می‌شود. 

گفت‌وگو از حلیمه زارع 

انتهای پیام/ ز