گزارش| دعوای اردوغان – ماکرون در آستانه نشست ناتو

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ تنها 3 روز دیگر فرصت مانده است تا اجلاس سران کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) به میزبانی لندن آغاز ‌شود. چنین رویداد مهمی در شرایط فعلی٬ برای ترکیه به عنوان یکی از اعضای قدیمی ناتو٬ اهمیت ویژه‌ای دارد. 

اما حالا که مشخص شده که نشست سالانه سران ناتو در روزهای 12 و 13 آذر (3 و 4 دسامبر) در لندن برگزار خواهد شد٬ دعوایی درست و حسابی٬ بر این نشست سایه انداخته است. دعوایی که اتفاقاً یک بخش آن٬ ارتباطی جدی با تحرکات نظامی ترکیه دارد.

از دردسرهای ترامپ تا دعوای اردوغان – ماکرون

در چند نشست اخیر٬ رفتارهای عجیب و مواضع تند و تحقیرآمیز دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در مورد ناتو و به چالش کشیدن اصلِ بودن یا نبودن ناتو٬ نه تنها سران این پیمان نظامی کهنه و قدیمی را آزرده خاطر کرد٬ بلکه موجب نگرانی عمیق آنان در مورد سرنوشت آتی ناتو شد.

ترامپ تاجرمسلک٬ در مورد همه چیز چرتکه می‌اندازد و ناتو نیز از این قاعده مستثنی نیست. او بارها بر سر سران کشورهای اروپایی منت گذاشته و اعلام کرده که بسیاری از آنان٬ به اندازه آمریکا٬ برای ناتو٬ پول خرج نمی‌کنند.

مجموع رویکرد و رفتارهای غیرقابل قبول ترامپ در مورد ناتو٬ این امید را در دل سران کشورهای عضو به وجود آورده که در دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا٬ ترامپ کنار زده شود تا ناتو بتواند به سیاق سالیان قبل٬ شاخ و شانه بکشد. چرا که تقریباً٬ عضوی از ناتو نمانده که در مورد نگرش اقتصادی عجیب آمریکا نسبت به ناتو نگران نشده باشد.

ترکیه نیز در لیگ نگران‌ها و گله‌مندها است و گلایه‌های خود را با صدای بلند به گوش جهان می‌رساند و توقع دارد شبه نظامیان کُرد شمال سوریه (ی.پ.گ)٬ به اتهام همدستی با پ.ک.ک و تهدید امنیت ملی یک کشور عضو ناتو در هم کوبیده شوند.

واقعیت این است که اردوغان در مقام رئیس جمهور ترکیه انتظار دارد که ناتو٬ مساله داخلی درگیری با پ.ک.ک را در قد و قواره یک تهدید بین‌المللی جدی ببیند و به یاری آنکارا بشتابد. اما استولتنبرگ دبیرکل ناتو٬ چندی پیش در سفر به ترکیه آشکارا اعلام کرد: «سران کشورهای عضو ناتو در مورد ی.پ.گ٬ دیدگاه مشترکی ندارند.»

عبارت جسورانه مرگ مغزی

 امسال هفتادمین سالگرد تاسیس ناتو است و کم نیستند شمار تحلیل‌گران و کارشناسان دفاعی و امنیتی مشهوری که معتقدند عمر ناتو به سر آمده است. اما امانوئل ماکرون رئیس جمهور جوان فرانسه٬ این نظر را با ادبیاتی دیگر بر زبان آورده و در سخنان خود از عبارت جسورانه «مرگ مغزی» استفاده کرد. او به شکل شفاف به مداخله نظامی ترکیه در شمال سوریه اعتراض و اعلام کرد که نمی‌تواند در نشست آتی طوری رفتار کند که انگار اتفاق خاصی نیفتاده است.

سخنان ماکرون در مورد مرگ مغزی ناتو و نیز محکوم کردن عملیات ترکیه در سوریه٬ خشم و واکنش تند اردوغان را به دنبال آورد و رئیس جمهور ترکیه در یکی از سخنرانی‌های خود٬ اعلام کرد که خود ماکرون دچار مرکز مغزی شده و او صلاحیت آن را ندارد که در مورد اخراج ترکیه از ناتو حرف بزند.

پس از این سخنرانی تند٬ مولود چاووش اوغلو نیز سریعاً با دبیرکل ناتو تماس گرفت تا مطمئن شود چیزی به نام تلاش برای کنار نهادن ترکیه از لیست اعضای ناتو٬ در سطوح بالا٬ مطرح نشده است.

بنابراین می‌توان گفت٬ اظهارات تند اردوغان و متعاقب آن٬ تماس تلفنی چاووش اوغلو با استولتنبرگ٬ نشان داد که ترکیه نه تنها خواهان خروج از ناتو نیست٬ بلکه نگران آن است که پیشنهاد اخراج این کشور از ناتو٬ به شکل جدی مورد بررسی قرار بگیرد.

این همان پیشنهادی است که بار نخست٬ از سوی برخی سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا مطرح شد و در اثنای حمله ترکیه و اجرای عملیات موسوم به چشمه صلح در شمال سوریه٬ آنها از ترامپ خواستند که تحریم تسلیحاتی٬ تحریم اقتصادی٬ به رسمیت شناختن ادعای تاریخی کشتار ارامنه و همچنین تلاش برای اخراج ترکیه از ناتو را در دستور کار قرار دهد.

آیا ناتو برای ترکیه مهم است؟

اول باید دید٬ ترکیه چه قدر برای ناتو مهم است. نه تنها استولتنبرگ دبیر کل فعلی ناتو٬ بلکه دو سلف او یعنی راسموسن و شفر نیز٬ بارها اعلام کرده بودند که ترکیه به عنوان یک کشور دارای شرایط ژئوپولتیک خاص٬ برای معادلات دفاعی – امنیتی ناتو مهم است.

برخی دیگر از مقامات نیز ترجیح داده‌اند که ترکیه را به عنوان تنها کشور مسلمان عضو ناتو٬ همچون تافته‌ای جدا بافته ببینند و فرماندهان نظامی نیز مزیت آمار بالای نفرات نظامی ارتش ترکیه را به عنوان دومین عضو پرشمار ناتو مهم تلقی کرده‌اند.

اما واقعیت این است که در مباحث جدی سیاسی٬ تمام این اظهارنظرها در حد تعارف دیپلماتیک باقی مانده و ناتو به شکل حیاتی و سرنوشت‌ساز به داد ترکیه نرسیده است و اتفاقاً پیوند مرموز و پنهانی برخی از چهره‌های امنیتی و نظامی ترکیه با سران ناتو که در ادبیات سیاسی ترکیه از آنها به عنوان گلادیو نام برده می‌شود٬ مداوماً زمینه‌ساز بروز دردسرهای امنیتی و دخالت در موازنات سیاسی و حزبی را به وجود آورده است و در سالیان اخیر٬ بارها بسیاری از تحلیل‌گران محافظه‌کار ترک آشکارا اعلام کرده‌اند که ماندن در ناتو برای ترکیه دستاوردی جز خرج و هزینه اضافی ندارد و باید از این پیمان خارج شد.

اما دولت اردوغان و اتاق فکر حزب عدالت و توسعه چنین نمی‌اندیشند و اتفاقاً اردوغان و یاران او معتقدند که ماندن در ناتو٬ از بسیاری جهات به نفع ترکیه است.

1.تداوم عضویت در ناتو٬ موضوع اتحادیه اروپا و عضویت ترکیه در این کشور را به میان می‌کشد و از دیگر سو باعث شراکت اطلاعاتی و امنیتی ترکیه با کشورهای عضو این پیمان نظامی می‌شود.

2.ترکیه با اتکا به عضویت در ناتو در منطقه و جهان و به ویژه در آسیای میانه٬ قفقاز٬ آفریقا و شرق مدیترانه دست به برخی تحرکات نظامی و رصد اطلاعاتی هوایی زده و در صورت خروج  از ناتو در این مسیر با موانع بزرگی روبرو خواهد شد.

3.ماندن در ناتو دقیقاً به معنی حفظ ارتباط با آمریکا است و ترکیه هر اندازه که به روسیه و جهان اسلام نزدیک شود باز هم با توجه به شرایط جغرافیایی و اقتصادی و همچنین شاکله تاریخی حکومت نمی‌تواند از آمریکا جدا شود.

با در نظر گرفتن مجموع این جهات می‌توان گفت ادبیات تند و جنجالی اردوغان و واکنش خشمگینانه او به سخنان رئیس جمهور فرانسه دورخیزی برای اثرگذاری بر نشست لندن است و اردوغان می‌خواهد نشان دهد که نه تنها تاب و تحمل به چالش کشیده شدن حمله به سوریه را ندارد بلکه از اعضای ناتو توقع حمایت دارد.

انتهای پیام/