گزارش| نگرانی عبدالله گل از پسرفت و عقبگرد ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ٬ حالا در ترکیه٬ اغلب رسانه‌ها به شرکت‌ها و خانواده‌هایی تعلق دارند که همگی هواخواه و طرفدار حزب عدالت و توسعه و رجب طیب اردوغان هستند و در این میان٬ روزنامه‌ها و رسانه‌های معدودی وجود دارند که حاضرند٬ برخی انتقادات مخالفین اردوغان را نیز منتشر کنند.

روزنامه قرار٬ یکی از این روزنامه‌هاست که اگر چه اغلب نویسندگان آن٬ از طیف روزنامه‌نگاران پیشکسوت اسلامگرا و محافظه‌کار هستند اما در چند سال اخیر٬ همواره از منتقدین حزب حاکم بوده و در عین حال٬ ارتباط نزدیکی هم با کمالیست‌ها و چپ‌ها نداشته است.

حالا که علی باباجان و احمد داوود اوغلو به عنوان 2 مغز متفکر اقتصادی و روابط بین‌الملل از یاران سابق خود جدا شده و دو حزب تاسیس کرده‌اند٬ روزنامه قرار نیز به طرح انتقادات و اهداف آنان می‌پردازد و نظرات عبدالله گل را نیز به عنوان یکی از حامیان این دو سیاست‌مدار٬ مطرح میکند. دیروز رئیس جمهور سابق ترکیه عبدالله گل٬ در مصاحبه با روزنامه مزبور٬ با طرح برخی انتقادات جدی٬ در مورد آینده سیاسی و اقتصادی کشورش٬ ابراز نگرانی کرد.

گل 70 ساله اهل قیصری٬ از همان سالیان نخست جوانی وارد محافل اسلام‌گرایان شده است. او در رشته اقتصاد مدرک دکترا گرفته و 2 سال در انگلیس مشغول تحقیق بوده و چند سال نیز در مقام کارشناس اقتصادی در بانک توسعه عربستان سعودی کار کرده است.

محبوبیت و رشد سیاسی گل٬ بسیار سریع‌تر از اردوغان و دیگران بود و از سال 1991 میلادی به عنوان یک نماینده معتمد اربکان همواره از حوزه انتخابیه زادگاه خود به پارلمان راه یافته است.

پس از تاسیس حزب عدالت و توسعه٬ گل٬ پست‌هایی همچون وزارت امور خارجه٬ معاونت نخست وزیری٬ نخست وزیری و ریاست جمهوری را تجربه کرد.

فصاحت و بلاغت گل و محبوبیت اجتماعی او به پای اردوغان نمی‌رسد اما در عوض٬ دارای اعتدال و انعطاف بالایی است و در حوزه‌های دیپلماسی و اقتصاد صاحب‌نظر است و در همان حال٬ اعتقاد راسخی به ضرورت برتری حقوق و قانون محور بودن دولت‌ها و حکومت‌ها دارد.

نگرانی از پسرفت ترکیه

به عنوان یک اقتصاددان٬ وضعیت کنونی اقتصاد کشور را چگونه می‌بینید؟

پیش از هر چیز٬ باید این واقعیت را مدنظر داشته باشیم که توسعه پایدار و رساندن جامعه به سطح رفاه مطلوب٬ تنها و تنها از راه تدوین استراتژی اقتصادی بلندمدت میسر است.

با برنامه‌های کوتاه‌مدت و پیشرفت‌های مقطعی و اعلام سیاست‌هایی که هیچکدام از آنها با دیگری همخوان نیست٬ به هیچ جایی نمی‌توان رسید. امروز شما نمی‌توانید حتی یک اقتصاد مدرن و قدرتمند پیدا کنید که با استراتژی‌های کوتاه و پیشرفت مقطعی و گسسته به جایی رسیده باشد.

با این سیاست‌ها٬ صرفاً کاری می‌کنید که مشکلات کوچک امروز در فردا و پس‌فرداها٬ بزرگ و بزرگ‌تر شوند و پرداخت هزینه سنگین و تحمل پیامدهای آن٬ آن بر گردن جامعه بیفتد.

متاسفانه ما امروز در ترکیه شاهد این هستیم که چیزی به نام استراتژی‌ مبتنی بر تحلیل‌های تخصصی و فکر شده و دارای حساب و کتاب وجود ندارد. ما در حوزه سرمایه‌گذاری و توانمندی اقتصادی٬ مشکلات فراوانی داریم و شواهد نشان می‌دهد که در مسیر پسرفت و عقبگرد قرار گرفته‌ایم. آن چه در سالیان طولانی٬ با صرفه‌جویی و تلاش٬ به عنوان اندوخته و منابع مالی گرد هم آمده و جمع شده بود٬ حالا رفته رفته ارزش خود را از دست می‌دهد و این چیزی است که مرا نگران می‌کند.

ترکیه توانایی بالایی در جلب سرمایه‌های خارجی داشت. آن موفقیت چگونه به دست آمد؟

وقتی که حزب عدالت و توسعه را تأسیس کردیم٬ از هر لحاظ آماده بودیم و به دنبال آن بودیم که اصلاحات سیاسی٬ موکراسی و اقتصادی جدی به وجود بیاوریم.

اغلب نهادهای اقتصادی را به کادرهای کاربلد و توانمندی سپردیم که از سازمان برنامه و بودجه آمده بودند و نگرش کلانی به نیازها و توانمندی‌های کشور داشتند.

علاوه بر این٬ یک برنامه 5 ساله فوری داشتیم که با تمام توان پای آن ایستادیم و اعلام کردیم که ترکیه را بر اساس استانداردهای کپنهاگ و ماستریخت مدیریت می‌کنیم.

کاری که ما کردیم٬ ایجاد تحول در ساختارها و نهادهای اقتصادی و شفاف‌سازی دقیق برای جلب سرمایه خارجی و اطمینان بخشیدن به موسساتی بود که اعتبار ترکیه را رصد و تأیید می‌کردند.

در سال اول فقط 1 میلیارد دلار جذب کردیم اما پس از چند سال به 30 میلیارد دلار رسید. خلاصه بگویم٬ از آنجایی که جامعه ترکیه اهل صرفه‌جویی نیست٬ رشد اقتصادی را باید در جلب سرمایه خارجی جستجو کرد و ما در آکپارتی توانستیم در این حوزه٬ موفق عمل کنیم.

افقی که گم شده است

مهم‌ترین خطاهای اقتصادی را در کدام موارد می‌بینید؟

ببینید در 5 سال اخیر٬ در ترکیه شاهد بروز مشکلات متعددی بودیم. اول این که یک کودتای خائنانه روی داد٬ دوم این که چندین بار انتخابات برگزار شد٬ اصلاح قانون اساسی٬ تغییر شتابان و رادیکال ساختار سیاسی ترکیه. این‌ها همگی دست به دست هم دادند تا اقتصاد و ثبات ما به لرزه درآید.

ما طی سالیان 2010 تا 2015 توانستیم ضمانت و توانمندی اقتصادی و سیاسی ارزشمندی در ترکیه ایجاد کنیم و این همان چیزی است که ترکیه را هنوز هم سر پا نگه داشته است.

اما متأسفانه حالا شاهد این هستیم که آن افق اولیه گم شده و در حوزه‌هایی همچون حقوق فردی٬ مالکیت٬ آزادی‌ها و مسائلی از این دست٬ مشکلاتی پدید آمده و آن توان٬ پایین آمده است.

همچنین باید با تأسف بگویم که ما امروز در حوزه مخارج و مصارف دولتی و عمومی٬ شفافیت را از دست داده‌ایم. وقتی که شفافیت نباشد٬ وقتی که روند اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل اعتماد باشد٬ نمی‌توان انتظار رشد اقتصادی داشت. دورقمی شدن تورم را خطر می‌دانم٬ پناه بردن به استقراض از خارج را یک خطر جدی می‌دانم و معتقدم که این مسائل باعث شده تا همکاری با اقتصاد ترکیه٬ ریسک‌پذیر به نظر برسد.

دشواری‌های تأمین ارز

برخی از اقتصادانان معتقدند که ترکیه به رقمی معادل 40 میلیارد دلار نیاز دارد و برخی دیگر نیز معتقدند این نیاز در حد 50 تا 55 میلیارد دلار است. آیا تامین این منبع دشوار نیست؟

این یک واقعیت آشکار است که ترکیه نیاز مبرمی به تأمین منابع ارزی دارد. برای کشور بزرگی مانند ترکیه تأمین 40 میلیارد دلار نباید چندان دشوار باشد. اما سوال اصلی این است: این مبلغ باید به چه سود و هزینه‌ای تأمین شود؟ جای تأسف دارد در حالی که در اغلب کشورهای دیگر جهان٬ سود بانکی به صفر نزدیک شده اما ترکیه باید برای تأمین چنین منبعی٬ سود کلان بدهد.

کرونا و اقتصاد ترکیه

به باور شما علاوه بر مشکلاتی که به آنها اشاره کردید٬ کرونا تا چه اندازه می‌تواند برای اقتصاد ترکیه دردسر ایجاد کند؟

ببینید! کرونا را باید یکی از مصادیق روشن گلوبالیسم و جهانی‌گرایی دانست. پس از بحران بزرگ سال 1929 میلادی٬ حالا شاهد بروز بحران اقتصادی دیگری هستیم.

اقتصاد جهانی در حد 5 درصد کوچک‌تر خواهد شد اما در حوزه یورو انتظار می‌رود این میزان به 10 درصد برسد. چنین چیزی برای ترکیه پیامدهای بدی دارد. چرا که 60 از صادرات ما به کشورهای اروپایی است و وقتی که آنها دچار بحران شوند٬ واردات خود را پایین خواهند آورد.

در همین حال در حوزه استخدام٬ مشکلات ما بیشتر شده و ظاهراً جوانان ما بیش از دیگر اقشار٬ تحت فشار خواهند بود. بنابراین ما در شرایط دشواری قرار گرفته‌ایم و باید برای برون‌رفت از این وضعیت٬ برنامه روشنی داشته باشیم.

مشکلات نظام ریاستی

از 2 سال پیش تاکنون٬ ترکیه بر اساس نظام ریاستی اداره می‌شود. شما پیش‌تر معتقد بودید که باید نظام پارلمانی حفظ شود. آیا نظرتان تغییر کرده است؟

خیر. نظر من تغییر نکرده است.  همه می‌دانند که من در این مورد چه دیدگاه‌هایی دارم. چیزی که برای من مهم است و همواره در مصاحبه‌هایم به آن اشاره می‌کنم٬ اصل تفکیک قوا و استقرار یک نظام پارلمانی قدرتمند است.

بسیار مهم است که سیاست تحت تأثیر این و آن نباشد و روندهای منفی پیشین نتوانند یک بار دیگر خود را تحمیل کنند. هنوز هم معتقدم بهترین سیستم برای ترکیه٬ همان سیستم پارلمانی است تا شاهد محوریت حقوق و استیلای قانون باشیم و از یاد نبریم که راز توسعه اقتصادی نیز در همین نکته نهفته است.

دیپلماسی و توسعه اقتصادی

شما مدتی وزیر امور خارجه بوده‌اید. به باور شما چه ارتباط خاصی بین دیپلماسی و اقتصاد وجود دارد؟

هیچ کشوری نمی‌تواند بدون نیاز به دیگران٬ بدون ارتباط و در ایزوله کامل٬ تمام نیازهایش را تأمین کرده و به توسعه اقتصادی هم دست پیدا کند. برای رسیدن به توسعه اقتصادی٬ نیاز دارید به تجارت خارجی٬ روابط خارجی. نیاز دارید به همکاری با کشورهای دیگر. باید به صلح بین‌الملل و ثبات جهانی احترام گذاشت و برای آن تلاش کرد.

بها دادن به تولید داخلی مهم است اما نباید برای حمایت از تولید داخل٬ دیوارهای گمرک خود را به شکل تک طرفه بالا ببرید.

آن چه اهمیت دارد٬ این است که با استفاده از ابزار دیپلماسی٬ از طرفی منافع متقابل بیافرینید و از دیگر سو کاری کنید که سرمایه خارجی وارد کشور شود. تاریخ با چندین تجربه و شاهد فراوان٬ اثبات کرده که اقتصادهای بسته٬ تنها در مسیر بحران و فقر پیش می‌روند و برای ایجاد اقتصاد باز و توسعه اقتصادی نیز راهی جز تقویت دیپلماسی وجود ندارد.

قدم نهادن در راه آزادی‌خواهی

راه برون‌رفت از مشکلات کنونی ترکیه چیست؟

آن چه در کوتاه‌مدت باید انجام شود٬ تغییر ذهنیت سیاسی و قدم نهادن در راهی است که مدافع آزادی باشد.

اگر آزادی‌خواه باشیم٬ امنیت لازم برای جذب سرمایه خارجی و تداوم فعالیت و گردش سرمایه داخلی فراهم می‌شود. اما راهکار درازمدت این است که با اصلاح قانون اساسی٬ دولت دموکراتیک و حقوق محوری ایجاد کنیم که از بالاترین استاندارد برخوردار باشد و به اصول بازار آزاد اهمیت دهد.

باید برای حکمرانی خوب و مطلوب٬ از تمام ظرفیت‌های ترکیه بهره بگیریم. برای کشوری همچون ترکیه که نفت و گاز ندارد٬ باید با دیدگاه‌های باز خود٬ این خلا را جبران کند و هر پتانسیلی را در خدمت توسعه کشور به کار بگیرد.

منابع انسانی ترکیه در یک سطح غبطه‌برانگیز است و حیف است از این منابع استفاده نشود. باید در به‌کارگیری نخبه‌ها و انسان‌های توانمند و لایق٬ تردیدی به دل راه ندهیم و همه کار کنیم تا نتیجه بگیریم و از سیاست دولت حزبی فاصله بگیریم.

منبع: روزنامه قرار

انتهای پیام/