به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران علاوه بر قانونگذاری، نظارت بر حسن اجرای قوانین از وظایف مهم و اساسی مجلس شورای اسلامی به شمار می رود. یکی از حوزه هایی که نظارت مجلس ضرورت دارد و باید مدنظر واقع شود، عرصه منابع طبیعی، آبخیزداری و آبخوانداری است.

خوشبختانه (علیرغم کاستی هایی که وجود دارد و داشتن قانونی جامع درباره آبخیزداری و آبخوانداری ضرورت دارد) قوانین بسیار خوبی در زمینه آبخیزداری و آبخوانداری در کشور وجود دارد، ولی متاسفانه به این قوانین به خوبی عمل نمی شود. قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی از جمله این قوانین است که بعضی از مواد این قانون، به موضوع آبخیزداری و آبخوانداری توجه دارد.

طبق این قانون، دستگاه­ های دولتی و سازمان های مختلفی، عهده دار انجام تکالیف قانونی خود در قبال آبخیزداری و منابع طبیعی و کشاورزی هستند که مهمترین این دستگاه­ها و سازمان­ ها که باید وظایف خود را به نحو احسن انجام داده و مجلس شورای اسلامی نیز بدان نظارت دقیق و کامل داشته باشد به ترتیب زیر است:

1. وزارت جهاد کشاورزی

طبق ماده 12 و 13 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی(پیوست شماره یک و دو)، وزارت جهاد کشاورزی (سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور) موظف است خسارات وارده بر منابع طبیعی را از دستگاه­ هایی که به محیط زیست و منابع طبیعی وارد می سازند، جمع آوری کرده و آن را در آبخیزداری و آبخوانداری مصرف نماید.

طبق گزارش دیوان محاسبات در سال 1397 دستگاه های دولتی بیش از 14هزار میلیارد تومان به منابع طبیعی و محیط زیست کشور خسارت وارد کرده اند که بیشترین خسارت وارد شده مربوط به اجرای طرحهای عمرانی مثل احداث سد، انتقال آب، عملیات راهسازی، اکتشافات نفت و غیره، توسط وزارت خانه‌های نیرو (6851 میلیارد تومان)، راه و شهرسازی (6013 میلیارد تومان) و نفت(877 میلیارد تومان) بوده است.

همچنین وزارت جهاد کشاورزی طبق همین قانون موظف است پوشش حفاظتی و حمایتی جنگل ها و مراتع کشور را تا سطح 135 میلیون هکتار افزایش دهد.

2. وزارت نیرو

طبق ماده 27 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی(پیوست شماره دو)، وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی موظف هستند 15 درصد از نزولات آسمانی مهار کرده و صددرصد بیلان منفی آب های زیرزمینی دشت های کشور را از محل کنترل آب های سطحی و از طریق عملیات آبخیزداری و آبخوانداری  جبران نمایند. عدم جبران بیلان آب های زیرزمینی عواقب ناگواری مثل فرونشست زمین، گردوغبار و حتی زلزله را در پی خواهد داشت. طبق برآوردها انجام این قانون 30 میلیارد متر مکعب آب جدید به سرمایه آبی کشور اضافه می کند و موجب اشتغال پایدار، بهبود معیشت آبخیزنشینان، افزایش رفاه و افزایش تولید محصولات کشاورزی خواهد شد.

3. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی

طبق ماده 23 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی(پیوست شماره سه)، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی موظفند دروس عملی کارورزی متناسب با عرصه های منابع طبیعی، کشاورزی و آبخیزداری به دانشجویان ارائه نمایند و این درس جایگزین دروس حذف شده نظری باشد. اجرای این قانون  توانمندسازی فارغ التحصیلان رشته های منابع طبیعی و کشاورزی و پیوند عرصه علم و عمل را به دنبال خواهد داشت.

4. سازمان صداوسیما

طبق ماده 18 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی(پیوست شماره چهار)، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است گروه «دانش ترویج و توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی (آبخیزداری)» را ایجاد نموده و  نسبت به تهیه و پخش برنامه‎های ویژه آبخیزداری، منابع طبیعی و کشاورزی اقدام نماید. همچنین سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران موظف است برنامه موضوع این قانون را به صورت روزانه و ثابت و در زمانی ارائه نماید که بیشترین بیننده و شنونده را داشته باشد و در هر شبکه حداقل یک ساعت در شبانه‎روز و حداقل چهار روز در هفته برنامه اجراء نماید. متاسفانه این قانون نیز اجرا نمی شود.

در مجموع می توان گفت مهمترین تکالیف قانونی که دستگاه ها و سازمان ها در قبال منابع طبیعی و آبخیزداری بر عهده دارند و مجلس شورای اسلامی باید بر حسن اجرای این قوانین نظارت کامل و دقیق داشته باشد به ترتیب زیر می باشد:

1. جبران بیلان منفی آب های زیرزمینی با انجام عملیات آبخیزداری و آبخوانداری توسط وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی
2. تولید و استحصال آب جدید با آبخیزداری و آبخوانداری توسط وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو
3. پوشش حفاظتی و حمایتی جنگل ها و مراتع کشور در سطح 135 میلیون هکتار توسط وزارت جهاد کشاورزی (سازمان جنگل ها و مراتع کشور)
4. ایجاد گروه «دانش ترویج و توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی» توسط صداوسیما و تولید و پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی مرتبط با منابع طبیعی و آبخیزداری در ساعات پربیننده و پرمخاطب
5. ارائه دروس عملی کاورزی متناسب با منابع طبیعی، آبخیزداری و کشاورزی توسط وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی
6. جبران خسارت وارده به محیط زیست و منابع طبیعی توسط دستگاه ها و نهادهای دولتی و هزینه کردن آن در آبخیزداری و آبخوانداری توسط وزارت جهاد کشاورزی

مسلما اجرای دقیق این قوانین همراه با حسن نظارت کامل مجلس شورای اسلامی به خصوص کمیسیون آب کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست مجلس نقش موثری در حفاظت از منابع طبیعی، رشد و توسعه اقتصادی، محرومیت زدایی، کاهش فرسایش خاک، مقابله با ریزگرد و گردوغبار، اشتغال پایدار و جهش تولیدات کشاورزی خواهد داشت.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

پیوست ها:

پیوست شماره یک:

ماده12 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی: به منظور ارتقاء بهره وری در حفاظت بهینه و نیز احیاء جنگل ها، بیشه های طبیعی و مراتع کشور:

الف ـ دولت مکلف است سیاستگذاری، برنامه ریزی و اقدامات لازم را جهت کنترل و کاهش عوامل تخریب از طریق به کارگیری بخش های غیردولتی و با ساز و کارهای افزایش پوشش حفاظتی و حمایتی به گونه ای ساماندهی نماید که تا پایان برنامه پنجساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، پوشش حفاظتی و حمایتی جنگل ها و مراتع کشور به سطح صد و سی و پنج میلیون هکتار برسد.

ب ـ دولت مکلف است در اجراء طرح های عمومی، عمرانی و توسعه ای خود و نیز اکتشاف و بهره برداری از معادن، خسارات وارده به جنگل ها و عرصه و اعیانی منابع طبیعی را در محاسبات اقتصادی و برآورد هزینه های امکان سنجی اجراء طرح منظور و پس از درج در بودجه های سنواتی، در قالب موافقتنامه های مبادله شده با وزارت جهاد کشاورزی برای حفاظت، احیاء و بازسازی عرصه ها اختصاص دهد.

وزارت جهاد کشاورزی مکلف است هزینه های احیاء و بازسازی و جبران خسارات وارده را حداکثر ظرف سه ماه پس از استعلام دستگاه اجرایی مربوط، تعیین و اعلام نماید.

پیوست شماره دو:

ماده 13 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی: درآمدهای حاصل از خسارات موضوع ماده (12) این قانون، کلیه وجوه دریافتی بابت قراردادهای اجاره، حق بهره‌برداری و حق انتفاع اراضی ملی و دولتی از جمله وجوه دریافتی موضوع ماده (8) این قانون، بهره مالکانه طرحهای جنگلداری، منابع طبیعی و پروانه چرا، سه درصد (3%) حقوق دولتی ناشی از بهره‌برداری از معادن، کلیه جرائم و درآمد حاصل از فروش محصولات جنگلی و مرتعی کشف شده و بازداشتی، به حسابی متمرکز در خزانه‌داری کل واریز و معادل صددرصد (100%) وجوه واریزی در قالب بودجه سالیانه جهت انجام عملیات آبخیزداری و آبخوانداری، حفاظت، احیاء و توسعه منابع طبیعی کشور به وزارت جهاد کشاورزی اختصاص می‌یابد.

پیوست شماره سه:

ماده 27 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی: دولت مکلف است به گونه ای برنامه ریزی نماید که تا سال 1404 هجری شمسی و با استفاده بهینه از منابع مندرج در فصل تأمین آب بودجه های سنواتی، حداقل پانزده درصد (15%) متوسط بلندمدت نزولات آسمانی سالانه کشور (هفت و نیم درصد (5/7%) از محل کنترل آب های سطحی و هفت و نیم درصد (5/7%) از طریق آبخیزداری و آبخوانداری) به حجم آب استحصالی کشور اضافه گردد و صددرصد (100%) ترازنامه (بیلان) منفی آب های زیرزمینی دشت های کشور (با اولویت دشت های ممنوعه آبی) جبران گردد.

پیوست شماره چهار.

ماده23 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی و سایر مراکز آموزشی که مبادرت به آموزش رشته های مرتبط با بخش کشاورزی و منابع طبیعی می نمایند، موظفند از طریق مراجع ذی ربط قانونی و با کاهش دروس غیرتخصصی دانشجویان مقاطع کاردانی و کارشناسی به میزان یک ترم درسی، درس عملی کارورزی متناسب با واحدهای کسر شده و حداکثر به مدت شش ماه در یکی از مزارع دولتی، خصوصی و یا عرصه های منابع طبیعی و آبخیزداری را زیر نظر اساتید مربوط با هماهنگی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی کشور و یا مؤسسات استانی، جایگزین نمایند. صدور گواهی پایان تحصیلات مقطع تحصیلی برای این دانشجویان منوط به تأیید دوره عملی کارورزی توسط این مؤسسات می باشد.

پیوست شماره پنج:

ماده18 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی: به منظور ارتقاء منزلت اجتماعی، دانش و توانمندی های فعالان بخش کشاورزی و منابع طبیعی و عشایری و پوشش مناسب برنامه‎های ترویجی و گسترش برنامه‎های توسعه انتقال تجارب و یافته‎های تحقیقاتی در این بخش، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است علاوه بر برنامه‎های رادیو و تلویزیونی گروه جهاد در کلیه شبکه‎های سراسری داخلی رادیو تلویزیونی و همچنین شبکه‎های استانی متناسب با موضوعات خاص استانی و کشوری با ایجاد گروه «دانش ترویج و توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی» نسبت به تهیه و پخش برنامه‎های ویژه بخش کشاورزی اقدام نماید.

تبصره1ـ سازمان هواشناسی کشور موظف است آخرین اطلاعات پردازش شده و  یافته‎ها و پیش‎بینی‎ها و تحلیل های هواشناسی مورد نیاز بخش کشاورزی را به صورت روزانه ـ هفتگی ـ ماهیانه و دوره‎ای در اختیار شبکه‎های رادیو و تلویزیونی سراسری و مراکز استان ها قرار دهد.

تبصره2ـ سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران موظف است برنامه موضوع این قانون را به صورت روزانه و ثابت و در زمانی ارائه نماید که بیشترین بیننده و شنونده را داشته باشد و در هر شبکه حداقل یک ساعت در شبانه‎روز و حداقل چهار روز در هفته برنامه اجراء نماید.

تبصره3ـ منابع مالی مورد نیاز ناشی از این قانون هرساله به شرح زیر و بر اساس عقد موافقتنامه با معاونت نظارت و راهبردی رئیس جمهور در اعتبار و ردیف بودجه‎ای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و وزارت جهاد کشاورزی تأمین و منظور می‎گردد:

الف ـ پنج درصد (5%) از محل درآمدهای حاصل از افزایش تعرفه کلیه کالاهای وارداتی بخش کشاورزی به کشور.

ب ـ یک در صد (1%) از چهار درصد (4%) سهم آموزش بخش تعاونی دریافتی توسط وزارت تعاون.

ج ـ مبالغ دریافتی از محل تبلیغات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در حین اجراء این برنامه‎ها.

تبصره4ـ آیین‎نامه اجرایی این ماده حداکثر ظرف سه ماه به پیشنهاد مشترک سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و وزارت جهاد کشاورزی تهیه و به تصویب هیأت‎وزیران می‎رسد.

انتهای پیام/