یادداشت مشاور اردوغان در مورد روابط ترکیه - روسیه؛ رابطه در قالب مثلث تنش -رقابت- همکاری

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، دیشب دیر وقت، در یک تماس تلفنی، در مورد قره باغ صحبت کردند.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

بر اساس خبری که در روزنامه قرار منتشر شده، پوتین در این تماس تلفنی از اردوغان گلایه و اعلام کرده که انتقال پیکارجویان از خاورمیانه به قره باغ، نمی تواند مشکلی را حل کند.

البته پوتین و اردوغان، علاوه بر قره باغ در مورد لیبی و سوریه نیز صحبت کرده اند. اما شواهد نشان می دهد که مهم ترین موضوع گفتگوی آنان قره باغ بوده است. چرا که به محض پایان این تماس تلفنی، مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه با همتای خود در جمهوری آذربایجان یعنی جیحون بایرام اف تماس گفته و با او به تفصیل صحبت کرده است.

همه این ها در حالی است که بنا به نظر برخی از تحلیل گران ترکیه، روسیه به تازگی با حمله هوایی به ادلب، پیام و سیگنال خاصی به آنکارا داده و اعلام کرده که با سیاست های ترکیه مخالف است.

بنابراین باید پذیرفت که در شرایط فعلی در خط روسیه – ترکیه، مشکلات و تنش هایی وجود دارد که بخشی از آن در آینده ای نزدیک، با برخی از مسائل دیگر جهانی نظیر نتایج انتخابات آمریکا نیز ارتباط پیدا خواهد کرد.

پروفسور برهان الدین دوران از اعضای رسمی گروه مشاورین حوزه امنیت ملی و سیاست خارجی رئیس جمهوری ترکیه و رئیس «موسسه تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی» (SETA) در این یادداشت که در روزنامه صباح ترکیه منتشر کرده، به بررسی وضعیت فعلی روابط ترکیه و روسیه پرداخته است.

موسسه مزبور، تیمی از نزدیکترین تحلیل گران نزدیک به حزب عدالت و توسعه است و ابراهیم کالن مشاور و سخنگوی فعلی اردوغان نیز، پیش تر از مدیران رده بالای همین موسسه بوده است.

در یادداشت دوران – همان گونه که انتظار می رود - هدف اصلی، توجیه خط سیاست خارجی فعلی ترکیه در برابر روسیه است. اما محتوای این یادداشت در عین حال، برخی از تصورات و دیدگاه های تیم اردوغان در مورد حوزه های حساس سیاست خارجی را، به نمایش می گذارد؟

چرا پوتین از اردوغان تمجید کرد؟

در رسانه های غربی، دو عنوان مخالف توجه من را به سوی خود جلب کرد. اولی، نویسنده ای بود که مدعی شده ترکیه با آزمایش سامانه موشکی اس 400 شرکای ناتو، را تحریک می کند.

اما مورد دوم، درباره اظهارات زلنسکی رئیس جمهور اوکراین بود. تحلیل گر دوم، معتقد بود که حرف های زلنسکی، پوتین را تحریک می کند و به روابط آنکارا – مسکو، لطمه خواهد زد. چرا که او اعلام کرده، روابط اوکراین و ترکیه به سطح بی سابقه ای رسیده و به همین دلیل، اوکراین تصمیم گرفته تا به اردوغان، یک مدال افتخار بدهد.

طبق اظهار نظر دوم که یادم هست آن را در تایمز دیدم، این نگرش زلنسکی، می تواند روابط اردوغان و پوتین را سرد کند.

اگر برای درک سطح فعلی روابط، فقط به این دو موضوع نگاه کنید، آنکارا به طور همزمان با واشنگتن و مسکو در یک تنش جدی است. بر اساس چنین تحلیلی باید گفت: ترکیه در آستانه از دست دادن توازنی است که در روابط با دو قدرت بزرگ برقرار کرده است. با این حال، واقعیت این مسئله چیزی دیگری است و مبنای تحلیل باید در یک سطح کاملاً متفاوت باشد. چرا که اساساً در جهان امروز، تنش ها یا رقابت ها، همکاری را منتفی نمی کنند و قرار نیست به محض این که اختلافی به وجود بیاید، کل همکاری، فریز یا متوقف شود.

سبک این روابط که با واقعیت جدید سیستم بین المللی ایجاد شده است، شرایط خاصی پدید آورده و ترکیه مجبور شده از بحران هایی که از  سال 2013 میلادی به بعد تجربه کرده، درس های لازم را بگیرد.

پس از تحلیل روند جنگ داخلی سوریه و تلاش ناکام در داخل ترکیه برای کودتا در سال 2016 میلادی، کشورمان، سبک جدیدی از روابط را با اتحاد غرب و روسیه توسعه داد.

در سیاست جدید و پویای ترکیه، استفاده از قدرت سخت به صورت کنترل شده و مدیریت شده، هم به شیوه ای عمل گرایانه و هم انعطاف پذیر، عمل کرده است. در واقع، مثلثی از  تنش – رقابت – همکاری، شکل گرفته است.

به عنوان مثال، همکاری آنکارا با مسکو در مورد خط لوله ترک استریم و سامانه موشکی اس 400 و سایر همکاری ها،  مانع از رقابت در اوکراین، قره باغ، لیبی و ادلب نمی شود. پوتین این سبک جدید رابطه را به خوبی درک می کند. به همین خاطر، هنگامی که پوتین در نشست سالانه باشگاه گفتگوی والدای به سوالات پاسخ می داد، در میان حرف هایش، از اردوغان تعریف و تمجید کرده و اعلام کرد که او با وجود همه فشارها، در حال اتخاذ تصمیمات مستقل است.

تعریف و تمجید پوتین از اردوغان به همین جا ختم نشد و به چند نکته مهم دیگر نیز اشاره کرد:1.کاری که در مورد خط انتقال گاز ترک استریم با اردوغان انجام دادیم، کار بزرگی بود که نمی توانستیم نظیر آن را با اروپا انجام دهیم.

2.در مورد اس 400 نگرانی خاصی نداریم و کار با شریکی همچون اردوغان، رضایت بخش است.

در نتیجه، در تبیین اهمیت سخنان پوتین، باید گفت: کاش رهبران غربی نیز آن چه را که پوتین دیده و بر زبان آورده، بپذیرند. به این معنی، همچنان که ترکیه الحاق کریمه را به رسمیت نمی شناسد و در موضوعات حساسی همچون لیبی و قره باغ، با روسیه رقیب است و این رقابت، ضدیت و مخالفت نمی آورد، خرید اس 400 نیز به مثابه ضدیت و گارد گرفتن علیه ناتو و دیگران نیست. آن هم در شرایطی که ترکیه با اقدامات مهمی که در دریای سیاه و در حوزه انرژی و گاز طبیعی انجام داده، عملاً در مسیر کاهش وابستگی آنکارا به مسکو قرار گرفته است.

از سوی دیگر، درگیری در قره باغ کوهستانی مسکو را مجبور می کند تا با آنکارا در قفقاز همکاری نزدیکتر داشته باشد. به همین خاطر، پوتین هفته گذشته به خبرنگاران گفت که وی از اختلافات روسیه با ترکیه در مورد منطقه قفقاز جنوبی نگران نیست و بر ضرورت یافتن راهکارهایی که بتوان امتیازاتی را داد، تأکید کرد.

اردوغان نیز به نوبه خود بر تعهد خود برای ایفای نقشی در میز مذاکره و روی زمین تاکید و اعلام کرد به همان اندازه که روسیه حق دارد، ما هم حق داریم. به عبارت دیگر، اگر ارمنستان کمک و حمایت مسکو را بخواهد، جمهوری آذربایجان نیز خواستار حمایت آنکارا است و  و به نظر می رسد روسیه آماده پذیرش شرایط واقعی است.

این ارزیابی ها نشان می دهد که آنکارا دوست دارد بخشی از اتحاد غرب باقی بماند اما به دنبال نوع جدیدی از رابطه با روسیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا است. سازگاری با شرایط جدید فرصت های تازه ای را برای همه طرفها ایجاد می کند.

اگر رئیس جمهور دونالد ترامپ در نوامبر دوباره انتخاب شود، او به این شرایط پایبند خواهد بود. در صورت پیروزی جو بایدن، ایالات متحده به منظور گسترش روابط خود با اروپا، چین و روسیه، نقش جدیدی را در سطح جهانی به عهده می گیرد. می خواهم بگویم اغلب در مطبوعات آمریکا گفته می شود، اگر بایدن پیروز شود، اردوغان بیشترین ضرر را متحمل خواهد شد. اما من با این استدلال موافق نیستم. سیاست های دموکرات ها در خاورمیانه و روسیه فقط به تنش با ترکیه دامن نمی زند. آنها همچنین می توانند همکاری جدیدی ایجاد کنند.

حتی در صورت احتمال پیروزی بایدن، بعید است که مساله اس 400 در نخستین ماه های دوران اقتدار تیم بایدن، منجر به اعمال تحریم شود. در مقطع پس از آن نیز، تصور می کنم که بایدن و اردوغان به اندازه کافی همدیدگر را می شناسند و می دانند که باید از چه راهی، موازنه را حفظ کرد.

عاقلانه ترین کار این است که در پرونده روابط آنکارا – واشنگتن، موضوع اس 400 در داخل پرانتز قرار بگیرد. این همان رویکرد آنکارا برای مواجهه با بسیاری از مشکلات دیگر است. آنکارا در سیاست خارجی خود از این مشی تبعیت کرده و اجازه می دهد برخی چیزها در پرانتز بمانند.

شما چگونه فکر می کنید؟ آیا یکی از دلایل تعریف و تمجیدهای پوتین از اردوغان، این است که می خواهد خود را برایتنش احتمالی آتی در روابط واشنگتن – مسکو، مهیا کند؟

/انتهای پیام