گزارش| آنکارا – واشنگتن، سیگنال‌های مثبت و منفی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، مایک پامپئو وزیر امور خارجه آمریکا، برای سفر به ترکیه و دیدار با مقامات دولت اردوغان تصمیماتی گرفت که با واکنش تند آنکارا روبرو شد. پامپئو که چند روز پیش، برخلاف وظایف اصلی خود، با سیاست داخلی درگیر شده و قاطعانه اعلام کرده بود که ترامپ دوباره رئیس جمهور خواهد شد، در مورد ترکیه به شکلی رفتار کرد که دستگاه دیپلماسی این کشور انتظار آن را نداشت.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

به موازات ارسال متقابل پیام های منفی بین دستگاه های دیپلماسی دو دولت اردوغان و ترامپ، در دیگر سو، اکیپ جو بایدن، نخستین گام ها را برای تماس با آنکارا برداشته است.

من نمی آیم؛ تو بیا

حواشی تصمیم پامپئو برای سفر به ترکیه، یک بار دیگر این واقعیت را نشان داد که او به عنوان وزیر امور خارجه ترکیه، گارد و مواضع خاصی در قبال دولت اردوغان دارد.

گفته می شود، زمانی هم که پامپئو در سرویس جاسوسی سیا بوده، در قبال ترکیه، نگرش منفی داشته است. اما خواست او برای سفر به یک کشور عضو ناتو، بدون دیدار با مقامات دولت، عجیب و حتی توهین آمیز به نظر می رسد. ماجرا از این قرار است که پامپئو اعلام کرده بود برای دیدار با اسقف کلیسای استانبول به این شهر سفر خواهد کرد اما قصد ندارد با مقامات دولت ترکیه دیدار کند.

خانم کبری پار از روزنامه نگاران نزدیک به حزب عدالت و توسعه اعلام کرده، بر اساس اطلاعاتی که از یک مقام مسئول نهاد ریاست جمهوری کسب کرده، رفتار مغرورانه پامپئو، موجب عصبانیت آنکارا شده است.

پامپئو که از قبل گفته با دولت دیدار نخواهد کرد، از یک کانال غیررسمی به همتای ترک خود مولود چاووش اوغلو پیام داده، به استانبول بیا تا دیدار کنیم. اما چاووش اوغلو در پاسخ گفته است. من چنین کاری نمی کنم. اگر مایل به دیدار هستی به آنکارا بیا.

پامپئو در ادامه، به جای آن که از مجاری رسمی و پروتکل، از کاخ ریاست جمهوری ترکیه در آنکارا، برای ملاقات با اردوغان  وقت بخواهد، از طریق همان کانال اطلاع داده که می تواند در استانبول، با رئیس جمهور هم دیدار کند! این پیام آخر، ترکیه را خشمگین کرده و به پامپئو اطلاع داده شده که ریاست جمهوری ترکیه تمایلی به دیدار ندارد. آنها همچنین گلایه کرده اند که چرا پامپئو 3 هفته پیش، به دو قدمی ترکیه یعنی به قبرس سفر کرد اما سری به آنکارا نزد.

البته مساله و اختلاف نظر فقط بر سر محل دیدار و یکی از این دو شهر نیست و در دیدارهای مقامات ترکیه با دیپلمات های خارجی، تعصب و اصرار پروتکلی خاصی در مورد آنکارا و استانبول وجود ندارد. قبلاً هم بسیاری از دیدارهای رسمی در استانبول و حتی در آنتالیا نیز صورت گرفته است.

آن چه برای ترکیه مهم است، واکنش نشان دادن به برخوردهای مغرورانه وزیر امور خارجه آمریکا است. در عین حال، این نکته نیز اهمیت دارد که آنکارا فهمیده دیگر با پامپئو و ترامپ کار خاصی نخواهد داشت. بنابراین باید گفت، اختلاف نظر در مورد سفر پامپئو به استانبول، از پیام های منفی در روابط ترکیه و آمریکا است و تیم اردوغان با کسب اطمینان خاطر از شکست ترامپ، در برابر پامپئو، موضع گرفت.

سیگنال های اولیه تیم بایدن به آنکارا

رسانه های ترکیه اعلام کرده اند که تیم جو بایدن، برای برقراری تماس ها و گفتگوهای اولیه با مقامات آنکارا، اقداماتی انجام داده و ترکیه نیز از کشورهایی است که در لیست تماس های مقدماتی اکیپ بایدن، جای گرفته است.

 5 روز پیش، پیام های اولیه از طرف مایکل کارپنتر ارسال شد. یعنی همان فردی که در دوران ریاست جمهوری اوباما و معاون اولی بایدن، معاون سیاست خارجی بایدن بوده است.

روزنامه جمهوریت در گزارشی، اظهارات کارپنتر را به این شکل منعکس کرده بود: «ما به دنبال آن نیستیم که ترکیه را به یک گوشه برانیم و با فشار و تحریم اقتصادی، این کشور را دچار مشکل کنیم. با اظهارات ماکرون در مورد تحریم ترکیه موافق نیستیم. برای ما مهم است، ترکیه به قوانین بازار آزاد در برابر آمریکا و اروپا، احترام بگذارد و به قواعد گمرکی پایبند باشد. زمانی که ترکیه درک کند با ما در یک جبهه ایستاده، در مورد برخی رفتارهای خود، تجدیدنظر خواهد کرد.»

حالا هم خبر رسیده که اکیپ بایدن، با دستگاه دیپلماسی ترکیه، تماس های اولیه را برقرار کرده و پیداست که جو بایدن منتظر آن نخواهد بود که کش و قوس حواشی ترامپ، فعالیت در حوزه دیپلماسی را متوقف کند.

آیا سخنان نرم اردوغان، به خاطر بایدن بود؟

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، اگر چه دیرهنگام، اما بالاخره به جو بایدن تبریک گفت و در عین حال از زحمات دونالد ترامپ برای تقویت روابط آنکارا – واشنگتن تقدیر کرد! اما او در عین حال، از مسائلی سخن به میان آورد که ظاهراً نویدبخش برخی اقدامات مثبت داخلی است.

تحلیل گران نزدیک به حزب عدالت و توسعه معتقدند که اعلام تمایل اردوغان به قدم برداشتن در سه حوزه اصلاحات سیاسی، حقوقی و اقتصادی، ربطی به دنیای خارج از ترکیه ندارد. در مقابل، منتقدین بر این باورند که مساله، فقط فشارهای داخلی نیست و اردوغان به دنبال آن است پس از پیروی بایدن، ایماژ و تصویر مطلوبی به نمایش بگذارد.

پرونده های مفتوح

موج تغییر و تحولات دقیقه آخری دولت ترامپ به سوریه هم رسید و جیمز جفری سفیر و فرستاده پیر، در شرایطی حوزه ماموریتی خود در سوریه استعفا داده که یکی از مسائل مهمی که دولت اردوغان بر روی آن زوم کرده، این است که سیاست خارجی دولت بایدن در قبال پرونده سوریه چه خواهد بود.

آیا بایدن هم به مانند دونالد ترامپ و باراک اوباما با نهادهای اقماری پ.ک.ک و شبه نظامیان کُرد شمال سوریه همکاری خواهد کرد؟ بنابراین یکی از پرونده های باز بین آنکارا و واشنگتن، همین موضوع است.

دومین پرونده، مساله سامانه موشکی اس 400 و روابط ترکیه و روسیه است که به خاطر آن، جنگنده های اف 35 به ترکیه تحول داده نشد و اتفاقاً جناح دموکرات کنگره آمریکا در این شبه تحریم نظامی، نقش برجسته ای داشت.

یکی دیگر از چالش ها و مسائل مهم بین ترکیه و آمریکا، انتظارات آنکارا در مورد برخورد دستگاه قضای ایالات متحده آمریکا با فتح الله گولن کودتاگر پنسیلوانیانشین است. اما طبیعتاً در شرایطی که زور دونالد ترامپ قانون شکن و قلدر به دادستان ها نرسید و اقدامی علیه گولن انجام نداد، بعید است که بایدن برآمده از حزب دموکراتی که همواره معتقد به اصل تفکیک قوا و حفظ استقلال قضات بوده، فشاری به گولن بیاورد یا بخواهد مدارس او را تعطیل کند.

سه پرونده ای که ذکر آنها به میان آمد، تنها بخشی از اختلافات اصلی ترکیه و آمریکا هستند و در کنار این موضوعات، پرونده تحرکات ترکیه در شرق مدیترانه، رویکرد ترکیه در قبال قبرس و یونان، کم و کیف ارتباط ترکیه با ناتو و مسائل دیگر نیز، بین دولت های اردوغان و بایدن، مورد بررسی قرار خواهند گرفت و اگر چه نمی توان به شکلی خوشبینانه، انتظار تعامل و هماهنگی سطح بالا داشت اما با توجه به مشی عمل گرایانه دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه و تنگناهای اقتصادی ترکیه، بعید است که شاهد رکود و انجماد در روابط ترکیه و آمریکا باشیم.

انتهای پیام/