ترکیه و دشواری موازنه بین واشنگتن و مسکو

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تنش در روابط ترکیه و آمریکا، همچنان ادامه دارد.

قرار است به زودی در ایتالیا و در حاشیه نشست اعضای گروه 20 رجب طیب اردوغان و جو بایدن با هم دیدار کنند. اما حتی اعلام برنامه ریزی این دیدار نیز آب بر آتش نریخت و علاوه بر اظهارات سخنگوی وزارت امر خارجه آمریکا علیه ترکیه، وندی شرمن نیز به تازگی برای چندمین بار به ترکیه هشدار داد.

اردوغان پس از ناکامی در دیدار با بایدن در نیویورک، هم پیش از سفر به مسکو و هم پس از آن، اعلام کرد که برای خرید محموله دوم اس 400 آماده است. وندی شرمن اعلام کرده که این اقدام ترکیه، عواقبی به دنبال خواهد داشت و واشنگتن در این مورد، هشدار می دهد.

این در حالی است که روابط ترکیه با روسیه، موقعیت متفاوتی دارد. موقعیتی که در آن، علاوه بر چالش و اختلاف نظر، انگیزه ها و دلایلی برای سازش و کوتاه آمدن نیز وجود دارند و روند رابطه به گونه ای پیش رفته که ترکیه نمی تواند از روسیه فاصله بگیرد.

به عبارتی دیگر در شرایطی که شمار دلایل برای فاصله گرفتن ترکیه از آمریکا افزایش یافته، زمینه های وابستگی ترکیه به روسیه بیشتر و بیشتر شده و برقراری موازنه، بسیار دشوار و پیچیده شده است.

 اشتیاق ترکیه و بی میلی آمریکا 

اردوغان چند روز پیش اعلام کرد که با جو بایدن روابط ناسازگاری دارد و نتوانسته با او، مسیر خوبی را آغاز کند. اما واقعیت این است که تضعیف روابط ترکیه و آمریکا مربوط به دیروز و امروز نیست.

باراک اوبامای دموکرات هم در دوران ریاست خود، نه تنها در برابر کودتاگران گولنی ترکیه را تنها گذاشت، بلکه با نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه همکاری کرد و این همکاری در دوران دونالد ترامپ جمهوری خواه نیز ادامه پیدا کرد.

ترامپ نیز نام خود را به عنوان رئیس جمهوری ثبت کرد که هم نامه توهین آمیز و تحقیر آمیزی برای اردوغان فرستاد و هم این که در توییت خود، به تندی ترکیه را تهدید به تحریم اقتصادی کرد.

فهمی کورو از تحلیل گران سیاسی که روزگاری ارتباط نزدیکی با اردوغان داشت و حالا با عبدالله گل و علی باباجان ارتباط دارد، به نکته مهمی در مورد روابط ترکیه با آمریکا و روسیه اشاره کرده و نوشته است: «برخی ها از تنش بین آنکارا و واشنگتن ذوق کرده و تصور می کنند هر اندازه که از آمریکا فاصله بگیریم، می توانیم به روسیه نزدیک تر شویم و منافع بیشتری به دست بیاوریم. این تصور کاملاً غلط است و اتفاقاً وقتی که روابط ترکیه با آمریکا ضعیف شد، ما عملاً با دست خالی به مسکو می رویم و پوتین نیز از دید بالا به ما نگاه می کند. بنابراین تضعیف روابط ترکیه با آمریکا، نه تنها ما را به روسیه نزدیکتر نمی کند، اتفاقاً موجب این می شود که برای تقویت رابطه با روسیه، هزینه بیشتری بپردازیم».

   ترکیه – آمریکا و خروج از سوریه 

رجب طیب اردوغان هم در بازگشت از نیویورک و هم در بازگشت از سوچی، آشکارا اعلام کرد که از نظر او، آمریکا پس از خروج از افغانستان و عراق، باید از سوریه هم خارج شود. اما نه تنها استقبالی از این سخن اردوغان نشده، بلکه شاهد دو اتفاق مهم دیگر بودیم که نشان می دهد سیاست خارجی تیم اردوغان در پرونده سوریه تا چه اندازه شکست خورده و عقیم مانده است:

1.مظلوم کوبانی فرمانده نیروهای موسوم به «قسد» (نیروهای سوریه دموکراتیک) اعلام کرد که جو بایدن به او وعده داده نیروهای خود را از شمال سوریه خارج نمی کند و آنها را تنها نمی گذارد. مظلوم کوبانی در حالی به این موضوع اشاره کرده که یکی دیگر از سران نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه یعنی الهام احمد، پس از سفر به واشنگتن و نیویورک و دیدار با چندین مقام سیاسی – امنیتی و سناتورهای آمریکایی، عین این عبارت را تکرار کرده و رابرت استفن فورد سفیر سابق آمریکا در دمشق نیز، صحت این موضوع را تایید کرده است.

2.روسیه خواهان خروج نظامی ترکیه از سوریه است و حتی دیدار اردوغان و پوتین در شهر سوچی نیز این وضعیت را تغییر نداد.

ترکیه و سیاست بازگشت به آسیا

چند سالی است که هدف و مفهومی به نام «بازگشت به آسیا»، به عنوان یکی از مهم ترین ارکان سیاست خارجی ترکیه در دستور کار دستگاه دیپلماسی این کشور قرار گرفته است.

درک اهمیت این نکته، ارتباط دقیقی با تداعی این واقعیت دارد که عضویت ترکیه در ناتو در 7 دهه اخیر، به شکلی جدی بر سرنوشت سیاسی ترکیه سایه انداخته و موجب شده که همواره در زمین غرب توپ بزند.

اما حالا ترکیه به این واقعیت پی برده که هیچگاه در باشگاه های آمریکا و اروپا، به عنوان یک دوست و متفق نزدیک پذیرفته نمی شود و بدون آن که فواید و ثمرات خاصی به دست بیاورد، مدت ها به خاطر ماندن در کنار غرب، هزینه پرداخت کرده است.

در نتیجه در چند سال گذشته، تیم سیاست خارجی اردوغان، بازگشت به آسیا را مورد توجه قرار داده اند. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، دیروز نیز یک بار دیگر اعلام کرد که بازگشت به آسیا، از منظر سیاسی – اقتصادی و امنیتی، برای ترکیه اهمیتی حیاتی دارد.

نکته مهم در مورد بازگشت به آسیا برای موقعیت سیاسی ترکیه، این است که با وجود تلاش های مداوم برای اتصال سیاسی به جهان عرب، ترکیه در حوزه های آسیا، خلیج فارس و آفریقا، هنوز هم نتوانسته روابطی عمیق برقرار کند.

در نتیجه، مهم ترین مناطق آسیایی برای سیاست خارجی ترکیه، مناطق وسیعی از قفقاز، آسیای میانه، ایران، افغانستان و پاکستان و شرق دور است. نکته جالب اینجاست که در حوزه جغرافیایی قفقاز و آسیای میانه که از لحاظ اشتراکات تمدنی و قومی – هویتی نیز برای ترکیه مهم است، ماهیت و سطح روابط ترکیه با قدرتی به نام روسیه، وزن و اهمیت خاصی دارد.

بدون تردید اگر روابط ترکیه با روسیه در چند سال گذشته توسعه پیدا نمی کرد، تحریکات نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه در ماجرای جنگ قره باغ به این سهولت صورت نمی گرفت.

بنابراین می توان این واقعیت را به وضوح دید که بخش قابل توجهی از سیاست منطقه یا ترکیه، ارتباط تنگاتنگی با حفظ رابطه با روسیه دارد. حالا روسیه در سیاست خارجی ترکیه، از چنان اهمیت و جایگاهی برخوردار است که علاوه بر اهمیت حیاتی در حوزه های تجارت، توریسم، انرژی هسته ای، ترانزیت گاز و صنایع دفاعی و موشکی، در تعامل برای پیشبرد اهداف ترکیه در قفقاز و آسیای میانه، نقش مهمی دارد.

انتهای پیام/