سرابی به نام «ناتوی غرب آسیا»/ بایدن صرفا به دنبال تغییر نام طرح ترامپ است

خبرگزاری تسنیم - گروه بین‌الملل: این روزها رسانه‌های غربی در حال مانور بر روی گزارش‌هایی در خصوص تشکیل یک ائتلاف شبه‌ناتو در منطقه غرب آسیا با مشارکت رژیم صهیونیستی هستند. به ویژه پادشاه اردن چند هفته قبل با بیان اینکه اردن از تشکیل یک ائتلاف نظامی مشابه ناتو در خاورمیانه حمایت می‌کند.

ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن چند روز پیش گفت: " من یکی از اولین کسانی هستم که از ناتوی خاورمیانه حمایت می‌کنم. به نظرم در این منطقه بسیار خوب است که ما کنار هم جمع شویم و از هم بپرسیم چطور می‌توانیم از یکدیگر حمایت کنیم."

رژیم صهیونیستی از دیگر حامیان این طرح است. بنی گانتز، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در روزهای گذشته ادعا کرد اسرائیل به "ائتلاف پدافند هوایی خاورمیانه" یا MEAD که طرحی برای ایجاد یک شبکه پدافندی یکپارچه در منطقه غرب آسیا است پیوسته است.

گانتز اشاره‌ای به نام کشورهای عربی که ممکن است به این طرح بپیوندند نکرد. خبرگزاری‌های رویترز و آسوشیتدپرس اعلام کردند نمی‌توانند به طور کامل نظر بنی گانتز را تأیید کنند. چند روز بعد روزنامه وال‌استریت‌ژورنال مدعی شد فرماندهان نظامی رژیم صهیونیستی، عربستان، قطر، اردن، مصر، امارات و بحرین نشستی محرمانه در شرم‌الشیخ برای ایجاد یک پدافند هوایی یکپارچه تشکیل داده‌اند.

با این حال، مسئله تشکیل چنین ائتلافی مربوط به صرفاً الان نیست.

ریشه‌های ترامپی

ایده تشکیل یک ائتلاف نظامی در منطقه غرب آسیا که نام نمادین ناتوی عربی برای آن انتخاب شده به سال 2018 برمی‌گردد، زمانی که دولت دونالد ترامپ دوستانش در منطقه غرب آسیا را برای تشکیل یک ائتلاف نظامی با عنوان "ائتلاف راهبردی خاورمیانه" یا MESA تحت فشار گذاشت.

جولای 2018 کاخ سفید هدفش از این طرح را اینطور عنوان کرد که دنبال ایجاد یک ائتلاف امنیتی و سیاسی با مشارکت 6 عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه اردن و مصر برای مقابله با "اقدامات توسعه‌طلبانه ایران در منطقه" است.

در آن زمان اعلام شد که ایده تنظیم یک پیمان امنیتی نخستین بار یک سال قبل‌تر، در جریان سفر سال 2017 دونالد ترامپ به عربستان سعودی٬ از سوی ریاض مطرح شد٬ ولی آن زمان اقدامی در این زمینه صورت نگرفت. یک سخنگوی کاخ سفید در آن زمان گفت: "مِسا به مثابه خاکریزی مقابل تجاوز٬ تروریسم و افراط گری ایران عمل خواهد کرد و ثبات را به خاورمیانه خواهد آورد."

با این حال 2 سال بعدتر بود که مشخص شد که این طرح خام بوده و شکست خورده است. "لوک کافی"، محقق ارشد مسائل خاورمیانه سال 2020 در مقاله‌ای در اندیشکده بنیاد هریتیج نوشت که پیشرفتی در تحقق اهداف ترامپ صورت نگرفته است.

او نوشته بود وجود چندین قرن بی‌اعتمادی میان کشورهای منطقه، عدم اتفاق نظر درباره وجود یک تهدید مشترک و تداوم مناقشه میان قطر با عربستان سعودی، امارات و سایر کشورها مانع از بروز پیشرفت‌های واقعی در این زمینه شده بود.

آینده طرح فعلی

طرح MEAD که اکنون رسانه‌ها در حال مانور بر روی آن هستند هم از لحاظ چشم‌انداز با همان مشکلات طرح MESA روبرو است. هر چند طرح ایجاد یک ناتوی خاورمیانه‌ای در نگاه اول منطقی به نظر می‌رسد اما با برخی واقعیت‌های سیاسی و نظامی در منطقه غرب آسیا همخوانی ندارد. 

کشورهایی که قرار است چنین ائتلافی تشکیل دهند اهداف امنیتی مشترک ندارند چه برسد به دشمنان مشترک. اکثر این کشورها ارتش دارند اما نیروی نظامی آنها برای دفاع از دولت‌ها در برابر تهدیدهای داخلی ساخته شده نه برای محافظت در برابر دشمنان خارجی. آن نیروهای نظامی ممکن است برای سرکوب تظاهرات‌کنندگان بی‌دفاع کارآمد باشند اما عملکردشان در جنگ، کاملاً مورد سوال است.

"بابی گاش"، تحلیلگر مسائل خاورمیانه به مسائل دیگری هم اشاره می‌کند. او می‌گوید: "بعضی‌ها فکر می‌کنند همینکه این کشورها از جانب ایران احساس تهدید کنند برای تشکیل یک ائتلاف نظامی منطقه‌ای کافی باشد؛ اما با آنکه این کشورها همکاری نزدیکی در مسائل امنیتی دارند، اسرائیلی‌ها و اعراب برداشت‌های متفاوتی از تهدید ایران دارند."

اگر از نگاه بابی گاش به مسئله نگاه کنیم می‌بینیم که عمان، قطر و کویت روابط دوستانه‌ای با ایران دارند. عربستان و امارات هم با آنکه از جانب ایران احساس تهدید می‌کنند بعد از آنکه در جنگ یمن به اهدافشان دست پیدا نکردند به دنبال بازسازی روابطشان با تهران هستند.

بزرگترین ارتش‌های عربی متعلق به دولت‌های شمال آفریقا هستند که این کشورها هم با توجه به فاصله‌ای که از ایران دارند نگاه دو سوگرایانه‌ای نسبت به آنچه «تهدید ایران» خوانده می‌شود داشته‌اند. مصر که بزرگترین کشور شمال آفریقا است نخستین کشوری بود که در دوران ترامپ خودش را از طرح MESA بیرون کشید.

گاش می‌گوید: "همه این عوامل به معنای آن است که تشکیل ناتوی خاورمیانه، محتوم به شکست است."

انتهای پیام/