چرا آمل را شهر هزار سنگر نامیدند؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از آمل،  در بهمن ماه 1360 نیروهای کمونیست و چپ‌گرا طی برنامه‌ریزی‌هایی که از قبل انجام داده بودند با تصور همراهی مردم آمل با آن‌ها به این شهر حمله و تصرف کردند. مردم آمل در روز ششم بهمن با حضور در خیابان‌ها و سنگربندی مقابل منازل در برابر نیروهای کمونیست ایستادگی و آن‌ها را از شهر بیرون کردند.

با آغاز صبح ششم بهمن، حماسه‌ مردم آمل شکل گرفت و صدها نیروی داوطلب مردمی با روی آوردن به مقر سپاه و گرفتن اسلحه، به مقابله سربداران جنگل رفتند. سنگربندی‌ها آغاز شد. از زن و مرد و پیر و جوان همگی با آوردن شن و گونی اقدام به سنگرسازی و نبرد سنگر به سنگر کردند تا آنجا که آمل لقب «هزار سنگر» گرفت. رفته رفته به تعداد نیروهای ضد شورش که از روستاهای اطراف می‌آمدند و از مردمان وفادار به امام و انقلاب اسلامی بودند، افزوده می‌شد. البته در شب حادثه هم، از مردم آمل هر کس که خود را به‌خاطر صدای تیراندازی به سپاه و بسیج رسانده بود، دستگیر، اسیر و یا شهید شده بود. 

سازماندهی و ساماندهی نیروهای مردمی از ساعت 7 صبح آغاز شد و تا 8 صبح به‌پایان رسید. هرچند نهادهایی چون سپاه و بسیج به خاطر نو‌پایی این نهادها تجربه‌ لازم را نداشتند، ولی شور و اشتیاق بسیار بالا برای مقابله با ضدانقلاب، جایگزین هر نارسایی شد. حمله مردم حزب‌اللهی به ضدانقلاب در دو محور اساسی، یعنی در همان مناطقی که دشمن تمرکز داشت، صورت گرفت. در ادامه‌ حضور مردم، واحدهای کوچک‌تری از کوچه و خیابان‌ها به راه افتادند و خود را به مناطق درگیری رساندند. 

برخی از نهادهای انتظامی چون کمیته‌ انقلاب اسلامی، شهربانی و ژاندارمری در بخش‌هایی از شهر مانع ورود مردم به صحنه‌ درگیری می‌شدند تا بدان‌ها آسیبی وارد نشود، اما مردم در چند بخش اساسی ایفای نقش کردند: کمک در ایجاد سنگر و مواضع دفاعی؛ تلاش برای دستگیری دشمن؛ درگیری مسلحانه و جنگ تن به تن با دشمن؛ کشف محل استقرار دشمن؛ تخلیه‌ شهدا و کمک به مجروحین.

یکی از ابتکارات جالب نیروهای بسیجی در نبرد با دشمن این بود که پشت یک وانت نیسان سنگر درست کرده بودند و وانت با دنده عقب به سمت دشمن حرکت می‌کرد؛ نیروهای بسیجی پشت سنگرهای ساخته شده در وانت به سمت دشمن تیراندازی می‌کردند و راننده هم از تیراندازی دشمن در امان بود.

نقش مردم در این درگیری غیرقابل تصور بود، به‌طوری که در ساعات اولیه‌ این نبرد دلاورانه، مردم تمام سطح شهر را پوشانده بودند و از خارج شهر با سرعت تمام وانت وانت شن و ماسه به داخل شهر می‌آوردند: «در حین درگیری شدید در حدود ساعت یازده بود که وانت‌هایی که کیسه‌ی شن حمل می‌کردند، از جاده رد شدند. ما ابتدا ایست دادیم که آنها توجه نکردند. یک بار به یک وانت به منظور ترساندن آنها شلیک کردیم که فرار کردند. یکی دو بار هم وانت‌ها را گرفتیم و گونی آنها را خالی کردیم»

ولی تعداد وانت‌ها آنقدر زیاد بود که محافظان جاده، کاری نمی‌توانستند بکنند. جنگ و گریز مردم و نیروهای انتظامی منجر به کشته شدن و دستگیری عده‌ای از مهاجمین شد و در همان روز سه‌شنبه، 6/11/60، دشمن تمام مواضع خود را از دست داد. در ساعت 4 بعد از ظهر دشمن شروع به عقب‌نشینی کرد و در دو باغ حاشیه شهر موضع گرفت:

«بعد از عقب‌نشینی، وارد یک باغ بزرگ شدیم. در همان موقع صدای الله‌اکبر و صدای جمعیت زیادی از درون باغ ‌آمد. بچه‌ها فهمیدند که باغ در محاصره است و از هر طرف که بخواهیم برویم به آن‌ها بر می‌خوریم. در آنجا بچه‌ها تیراندازی هوایی کردند، چون امکان داشت همدیگر را بزنیم».

افرادی که در برخی از محلات مانند رضوانیه مستقر بودند تا شاید مردم در روشنی روز به آن‌ها بپیوندند، نومیدانه به جنگل برگشتند: «من تا ظهر در همان محله ماندم و با شدت گرفتن درگیری در پیرامون محله و تنگ‌شدن حلقه‌ محاصره، جزو اولین گروهی بودم که به طرف جنگل برگشتیم».

در واقع پس از یورش بی‌امان مردم و کشته شدن 34 نفر از گروه سربداران، به‌ویژه کشته شدن کاک اسماعیل، مسئول کمیته‌ نظامی، گروه به طرف جنگل عقب‌نشینی کرد. در این حماسه‌ جاودان، از مردم قهرمان آمل 40 شهید و 120 نفر زخمی شدند.

علی امانی مسئول دفتر حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آمل در گفت‌وگو با خبرنگار آمل بیان کرد: این گروه از اواخر شهریور 1360  جمعیتی در حدود 180 نفر از اعضا را از سراسر کشور به جنگل فراخوانده و در پایگاهی در حوالی «منگل دره» در 20 کیلومتری آمل به طور مخفیانه مستفر شدند؛ آنان قصد حمله غافل‌گیرانه به شهر در 18 آبان 1360 را داشتند اما به علت درگیری‌های متعددی که در مقاطع مختلف زمانی بین آنان و نیروهای نظامی به وقوع پیوست این عملیات به تعویق افتاد در نتیجه حدود 80 نفر از اعضا که وعده پیروزی را شکست خورده می‌دیدند از گروه جدا گشتند از سوی دیگر نیروهای انقلابی از وجود افرادی در جنگل اطلاع یافتند.

وی با بیان اینکه در تهاجم پنجم بهمن به شهر، آنان قصد حمله به مقر سپاه، بسیج، دادگاه انقلاب، بستن جاده هراز در مدخل شهر، تصرف محله اسپه کلا و دعوت مردم به قیام را داشتند، افزود: در این زمان به فرماندهی قرارگاه ابوالفضل(ع) در چالوس و امداد از نیروهای سپاه و بسیج شهرهای بابلسر، محمودآباد، لاریجان و بابل با مقاومت روبه‌رو شد.

امانی ادامه داد: این درگیری که حدود دو روز به طول انجامید سرانجام با مقاومت نظامیان و مردم که بدون همکاری طاقت‌فرسای آنان امکان‌پذیر نبود منجر به شکست عملیات اتحادیه کمونیست‌ها شد و جالب بر اینکه در آن روز همه اعم از مرد و زن، پیر و جوان از روستاهای اطراف و شهرهای پیرامون به شهر آمل آمدند و با ساختن هزار سنگر و داشتن تفنگ ساچمه ای، بیل و کلنگ، چماق و چوب، سنگ و تیرکمان به ایستادگی و مقاومت پرداختند و با نثار خون 41 شهید این انقلاب اسلامی را حفظ کردند.

از آن سال و آن واقعه مهم ششم بهمن به چهل و یکمین سالروز آن رسیدیم و در این سال‌هایی که پشت‌سر گذاشتم یکبار یک اتفاق مهم برای مردم ولایتمدار دیار علویان افتاد، اتفاقی که با وجود گذشت 13 سال از آن به عنوان بهترین خاطره و واقعه مردم این سرزمین عنوان می‌کنند آن هم دیدار رهبری در سال 88 بوده است.

در طی سال‌های پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی اتفاقات مهمی چون قیام 19 دی مردم، واقعه ایستادگی مردم تبریز و اصفهان افتاد و در تاریخ تقویم شمسی ایران به ثبت رسیده است، اما در این وقایع مهم و سرنوشت‌ساز حکومت جمهوری اسلامی در ششم بهمن سال 60 رشادت دیگری از مردم این سرزمین متمدن اتفاق افتاد که برای ثبت تاریخی آن در تقویم شمسی سال‌ها طول کشید و اکنون این حماسه اسلامی در این تقویم برای همیشه درج شد.

عیسی ملکشاه یکی شهروندان آملی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در خصوص این دیدار بیان کرد: واقعه مهم 6 بهمن آمل یک اتفاقی بود که در اوج پیروزی یک انقلاب اسلامی افتاد و اگر استقامت مردم این شهر نبود باعث نابودی این انقلاب می‌شد چرا که اهداف شوم آن کمونیست‌ها با گرفتن شهر آمل و بعد استان مازندران، تصاحب کامل ایران بوده است.

امام جمعه آمل  نیز ثبت حماسه اسلامی مردم آمل را در تقویم انقلاب مهم دانست و گفت: باید به دنبال این پرسش باشیم که طی سال‌ها چرا این افتخار و حماسه مردم به گونه‌ای تبیین نشده و اهمیت آن برشمرده نشده است که در تقویم ملی و انقلاب جای گیرد.

ابراهیم یعقوبیان با بیان اینکه مردم آمل هر ساله انتظار دارند که دیدار رهبری به مانند سال 88 برایشان مهیا شود، افزود: زیارت رهبر معظم انقلاب اسلامی برای مازندران به بهانه سالروز حماسه اسلامی سال 60 آرزویی است که برای آن باید نهایت تلاش و کوشش را به کارگیریم.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه حماسه اسلامی سال 60، سرمایه و میراث مردم آمل و مازندران است، بیان کرد: بنده از رشادت و دفاع مردم آمل، به حماسه و عرفان نام می‌برم که باید به عنوان الگو تبیین شده و به همه نشان داده شود.

انتهای پیام/