بررسی «جشن‌های اسلامی ـ شیعی در ایران» در یک کتاب جدید
کتاب «جشن‌های اسلامی ـ شیعی در ایران» به قلم محسن‌حسام مظاهری توسط نشر آرما منتشر شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، بیست‌وهشتمین عنوان از مجموعه‌ی کتاب‌های سرو (مطالعات اجتماعی شیعه) با عنوان «جشن‌های اسلامی ـ شیعی در ایران» منتشر شد. این کتاب که به قلم محسن‌حسام مظاهری نوشته شده به بررسی جشن‌های اسلامی و شیعی در ایران برپایه‌ی گزارش‌های سفرنامه‌نویسان، مستشرقان و ایران‌شناسان از دوره‌ی صفوی تا پهلوی اول می پردازد.
این کتاب ماحصل پژوهشی است در باب حوزه‌ای از تاریخ اجتماعی دین و مناسک دینی در ایران شیعی که تاکنون کمتر محل توجه محققان بوده است؛ یعنی حوزه‌ی آیین‌های شادمانه و جشن‌های دینی و مذهبی. آنچه که نویسنده در این کتاب به دنبالش بوده است، تدوین فهرستی از جشن‌های مذهبی مهم در ایران شیعی و گردآوری، بررسی و تدوین داده‌هایی از چگونگی برگزاری آنها برای رسیدن به شناخت و فهمی حتی‌الامکان جامع و دقیق از روند ابداع یا بازتعریف و تغییرات فرمی ـ مضمونیِ این مناسک در پنج قرن اخیر است. با استناد به منابع متنوع تاریخی و به‌طور خاص سفرنامه‌ها و دیگر آثاری که مستشرقان، ایران‌شناسان و جهانگردانی که به ایران سفر کرده‌اند، پدید آورده‌اند.
رویکرد کتاب حاضر در بررسی و معرفی جشن‌های مذهبی، به‌مثابه‌ی جزیی از فرهنگ عامه‌ی دینی جامعه‌ی ایرانی، رویکردی توصیفی ـ تحلیلی است و تلاش شده است افزون بر گزارشی تاریخی از روند برگزاری آیین‌های مختلف جشن مذهبی در ایران، چهارچوبی مفهومی ـ نظری هم درباب مقوله‌ی جشن دینی و جایگاه آن در ادیان به‌طور عام و در اسلام و تشیع به‌طور خاص عرضه شود.
نویسنده در مقدمه کتاب نوشته است:
در این کتاب، افزون بر منابع ترجمه‌شده به فارسی، شماری از منابع سفرنامه‌ای که تاکنون به فارسی ترجمه نشده‌اند در زبان‌های گوناگون (عمدتاً انگلیسی و فرانسوی) بررسی شده و اطلاعات ناب و ارزشمند فراوانی که درباب جشن‌های مذهبی در آنها بود، استخراج و اختصاصاً برای کتاب حاضر به فارسی ترجمه شده است. درمجموع برای نگارش کتاب حاضر، بیش از 600 منبع به قلم بیش از 500 نفر سفرنامه‌نویس و محققِ غیرایرانی و غیرمسلمان که احتمال می‌رفت حاوی مطلبی درباره‌ی جشن‌های مذهبی باشند، را بررسی کرده‌ام. این بررسی، نهایتاً منجر به یافتن گزارش‌ها، توصیفات و اسنادی از 89 نفر شد که مشخصاً از 25 نفر آنها پیش از این اثری به فارسی ترجمه نشده بود. گزارش‌ها و اسناد مذکور به ترتیب زمان مشاهده/ثبت/نگارش در کتاب آورده شده و بررسی و نقد شده‌اند.
همچنین در بخش نخست کتاب، که حکم مدخل تحقیقی و مقدمات نظری موضوع را دارد، تصویری کلی از آیین‌های جشن در ایران و اسلام و دیگر ادیان ارایه شده است. ابتدا آیین‌های جشن و اقسام آنها و عناصر مشترک در آنها بررسی شده، سپس ویژگی‌های جشن‌های دینی و مذهبی بیان شده و به‌صورت گذرا مهم‌ترین سنت‌های جشن در پنج دین بزرگ که به‌جهت قرابت جغرافیایی و فرهنگی با مسلمانان، محتمل است در تکوین فرهنگی مناسکی آن اثرگذار بوده باشند (یعنی یهود، مسیحیت، هندوییسم، بودیسم و صابئین مندایی) مرور شده‌اند. در فصل بعد، به‌جهت تأثیرگذاری بالای جشن‌های ایران باستان بر شکل‌گیری، ابداع و بازتعریف جشن‌های اسلامی شیعی در ایران، به آنها اختصاص یافته. در فصل 3، مدل ابداعی خودم برای دسته‌بندی آیین‌های جشن در اسلام و تشیع را بیان کرده‌ام. در این مدل، آیین‌های مذکور در دو دسته‌ی کلی (اعیاد و دیگر جشن‌ها) و چهار دسته‌ی فرعی گنجانده می‌شوند. ذیل هر دسته، مهم‌ترین مصادیق آن معرفی و تاریخچه‌ی هرکدام بررسی شده است. جمعاً در این فصل، مخاطب‌شناختی اجمالی با 33 جشن اسلامی ـ شیعی پیدا می‌کند که برخی‌شان امروزه دیگر در تقویم مناسکی مسلمانان و شیعیان جایی ندارد.
نشر آرما «جشن‌های اسلامی ـ شیعی» را منتشر و روانه بازار نشر کرده است.
انتهای پیام/