هراس از هجوم "کرم خراط" به توسکاهای میانکاله
میانکاله با ۱۸۳ گونه گیاهی، در حالی مهمترین تنوع گیاهی در مازندران را دارد که هم اکنون برخی از گونه‌های آن همچون درختان توسکا آسیب دیده‌اند و اگرچه هنوز علت نهایی این آسیب مشخص نشده، اما نشانه‌هایی از ابتلای آنها به «کرم خراط» مشاهده شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، سازمان ملل متحد روز تنوع زیستی را با توجه به اهمیت تنوع زیستی اعم از جانوری و گیاهی در حیات زیستمندان کره خاکی نامگذاری کرده است.
اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) نیز در فهرست سرخ خود مشخص کرده که چه کنیم تا اجزای سازنده طبیعت را از انقراض نجات دهیم. اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت در فهرست خود، وضعیت بحرانی، در خطر انقراض، آسیب‌پذیر، در آستانه تهدید و گونه‌هایی با کمترین نگرانی را بعد از گونه‌های منقرض‌شده آورده است.
این شرایط بحرانی برای گونه‌های جانوری و گیاهی تقریبا در همه کشورهای جهان دیده می‌شود؛ در برخی بیشتر و در جایی کمتر.
مازندران در شمال ایران بزرگ هم سرزمینی است سرشار از گونه‌های گیاهی و جانوری ارزشمند که برخی از این گونه‌ها نابود شده و برخی در معرض تهدید و انقراض هستند. وجود چنین شرایطی با توجه به آنکه روز جهانی تنوع زیستی را نیز پشت سر گذاشتیم، باعث شد به سراغ گونه‌های جانوری و گیاهی مازندران رفته و در گفت و گو با کارشناسان وضعیت آنها را آسیب‌شناسی کنیم.
خشکی‌های مازندران زیستگاه 482 گونه جانوری است
مدیر امور حیات وحش اداره‌کل محیط زیست مازندران، سخنان خود درباره تنوع جانوری طبیعت مازندران را با اشاره به روز جهانی تنوع زیستی آغاز کرد و با بیان اینکه «بخشی از برنامه باش» شعار امسال روز تنوع زیستی از سوی سازمان ملل متحد(UN) است، گفت: شعار روز تنوع زیستی از سوی سازمان ملل متحد طوری انتخاب می‌شود که در دنیا عام باشد و هر فردی به سهم خود در آن برنامه نقش داشته باشد.
کورس ربیعی با اشاره به تنوع و فراوانی جمعیت گونه‌های زیست جانوری و گیاهی در مازندران به دلیل دمای معتدل، محیط مناسب برای زیست گونه‌ها و تیپ مناسب در دریا، ساحل، دشت، جلگه، جنگل و کوهستان، اعلام کرد که در این تنوع منحصربه‌فرد، غیر از ماهیان، 482 گونه مهره‌دار، پستاندار، پرنده و خزنده و دوزیست وجود دارد.
27 گونه جانوری مازندران در خطر انقراض هستند
ربیعی با اشاره به دسته‌بندی سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) گفت که در این دسته‌بندی مرال (گوزن قرمز خزر) نظر به معیار ملی، در خطر انقراض است، اما در سطح جهانی معیاری برای حفاظت نیست چون در سایر مناطق دنیا به لحاظ وضعیت جمعیت و پراکنش در شرایط خوبی قرار دارد.
مدیر امور حیات وحش محیط زیست مازندران افزود: از 482 گونه‌ای که در مازندران زیست می‌کنند، بر اساس معیار ملی 42 گونه در خطر انقراض قرار دارند، اما بر اساس معیار جهانی، 27 گونه جانوری در رده تهدید قرار داشته و در فهرست سرخ اتحادیه جهانی است.
وی گفت: به طور مثال در مازندران گوزن زرد، پلنگ و درنای سیبری هم در رده ملی و هم جهانی در فهرست سرخ قرار دارند و گونه‌هایی چون شاهین و اردک سر سفید در چارچوب معیار ملی و بین‌المللی رده‌های حفاظتی تعیین شده‌اند.
افزایش گوزن زرد مازندران به 60 راس
مدیر امور حیات وحش محیط زیست مازندران با بیان اینکه شاید خیلی‌ها فکر می‌کردند که دیگر گوزن زرد ایرانی منقرض شده است، گفت: در منطقه حفاظت‌شده دشت ناز میاندورود حدود 60 سال میزبان خوبی برای این گونه جانوری هستیم.
وی با بیان اینکه سال گذشته 20 رأس گوزن زرد را به اردبیل، لرستان و خوزستان انتقال دادیم، تعداد گوزن‌های زرد موجود در دشت ناز با احتساب تولد 8 رأس گوساله در سال‌جاری را 60 رأس اعلام کرد.
یک‌هزار رأس گوزن قرمز در مازندران زندگی می‌کنند
ربیعی با بیان اینکه کل و بز وحشی در غرب استان مازندران نیز در مقیاس ملی حمایت‌شده هستند، گفت: این دو گونه اما در مقیاس جهانی در کنار گوزن قرمز در آستانه تهدید قرار دارند و پیوسته در سطح پوشش حفاظتی نیاز است تا شبکه‌ای از آنها را داشته باشیم و نیازهای زیستی آنها را نیز در طول سال تأمین کنیم.
وی ادامه داد: کمبود نیروهای حفاظتی بخشی از مشکلات حفاظت است و نیاز است تا مردم در این موضوع مهم همراه نیروهای محیط زیست باشند و بدانند که این موجودات، مخلوقاتی حائز اهمیت و ارزشمند زیستی هستند.
مدیر امور حیات وحش اداره‌کل محیط زیست مازندران اعلام کرد که تعداد مرال یا گوزن قرمز بر اساس آخرین سرشماری در استان، یک‌هزار راس – 100 رأس کمتر یا بیشتر از هزار رأس - از تنکابن تا گلوگاه پراکنش دارند.
متقاضیان مرکز تکثیر گوزن قرمز هیرکانی درخواست بدهند
ربیعی همچنین عنوان کرد: سه مرکز تکیثر در اسارت مرال در مازندران وجود دارد که یکی در چال‌دره (منطقه دو هزار تنکابن)، یکی دیگر در مجتمع نفت محمودآباد، و سومی هم در سمسکنده است و آمادگی داریم برای استان‌هایی که راغب باشند یا برای اشخاصی که مایل باشند مرکز تکثیر گوزن قرمز هیرکانی یا مرال هیرکانی را راه‌اندازی کنیم.
وی همچنین اعلام کرد: قرقاول خزری نیز از گونه‌های حمایت‌شده در استان است، آمار دقیقی از این پرنده نداریم اما خوشبختانه در مناطق وسیعی از مازندران از دشت گرفته تا ارتفاع بالای هزار پراکنش دارند.
شناسایی 3500گونه گیاهی در مازندران
تنوع زیستی گیاهی در مازندران اهمیتی به اندازه تنوع زیستی جانوری در این استان دارد و مازندران سرشار از گونه‌های گیاهی متنوع و ارزشمند است.
طبق آمار رسمی و ارائه شده، از 8هزار گونه گیاهی در سطح ایران که مریم مغانلو؛ رئیس گروه گیاهی سازمان حفاظت محیط زیست به آن اشاره و یک‌هزار و 800 گونه را آندمیک(بومی یا انحصاری) اعلام کرده، 3 هزار و 500 گونه متعلق به مازندران است. به گفته رئیس سابق منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران – ساری، 300 گونه از 3500 گونه گیاهی مازندران، گیاهانی با ارزش دارویی هستند که بیشتر در ارتفاعات شناسایی شده‌اند.
تنوع ارزشمند گیاهی در میانکاله با 183 گونه
یکی از مهمترین تنوع زیستی گیاهی مازندران در میانکاله است که مجموعه‌ای از بکرترین گیاهان علفی، درختچه‌ای و درختی هستند.
مسعود راهدار؛ کارشناس محیط زیست در میانکاله به خبرنگار تسنیم گفت: در میانکاله 183 گونه گیاهی در میانکاله شناسایی شده که شامل درخت، درختچه و گیاهان علفی یکساله و چند ساله از جمله داغداغان، گز، تنگرس، ولیک، سازیل، گز، نی و تمشک خزری است.
وی با اشاره به وارد آمدن آسیب جدی به انارهای وحشی میانکاله افزود: بزرگترین باغ انار ترش وحشی مازندران در میانکاله است که بخشی از آن به دلیل کاهش بارندگی و پایین آمدن سطح آب با تنش خشکی مواجه شده است.
این کارشناس محیط زیست تنش دیگر ایجاد شده در باغات انار وحشی را آتش‌سوزی اعلام کرد و گفت: در آتش‌سوزی‌هایی که شکل می‌گیرد پس از مدتی بارندگی یکسری از گیاهان به صورت بوته‌ای رشد می‌کنند و جلوی رشد گیاهان درختی و درختچه‌ای که دیرتر رشد می‌کنند را می‌گیرند؛ وقتی انارستان آتش بگیرد تا درختچه‌های جدید بخواهد رشد کند بوته‌های تمشک جای آن را می‌گیرند و این برای طبیعت خوب نیست چون از نظر اکولوژیک، درختچه انار تصفیه هوای بیشتری دارد.
راهدار ادامه داد: برخی از درختان توسکا نیز آسیب دیده‌اند و اگر چه هنوز علت نهایی مشخص نشده اما نشانه‌هایی از ابتلای آنها به «کرم خراط» مشاهده شده و حیات این گونه گیاهی ارزشمند را تهدید می‌کند.
وی یکی دیگر از چالش‌ها را کشت گیاهان غیربومی مثل درختان عرعر و اکالیپتوس در میانکاله عنوان کرد که از گذشته بوده و جزو آفات به حساب می‌آیند، به این دلیل که اکالیپتوس پمپاژ کننده آب زیرزمینی و تهدیدی برای آبهای شیرین است و درخت عرعر اگرچه کمتر چنین ویژگی دارد، اما قدرت زادآوری زیاد او تهدیدی برای سایر گونه‌های گیاهی است که مجبوریم گاهی به صورت بیولوژیک تعدادشان را کنترل کنیم.
سالیکورنیا؛ نبض تالاب میانکاله
گزارش میدانی خبرنگار تسنیم حاکی از آن است که یکی از گیاهان منحصربه‌فرد در دو اکوسیستم آبی و خاکی زیست‌کره میانکاله که در فصول گرم و زمان خشکسالی اهمیت آن دوچندان می‌شود؛ سالیکورنیاست. این گیاه شوری‌پسند که در برخی مناطق حوزه خزر به عنوان گیاه خوراکی دوست‌داشتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد در تمام مناطق پناهگاه حیات وحش میانکاله به ویژه بخش تالابی پراکنش دارد.
این گیاه هم برای رطوبت خاک مفید است، هم زیبایی خاصی را در فصول مختلف سال دارد، هم ریزگردها را به خود جذب می‌کند و هم هوای تازه را به طبیعت هدیه می‌دهد.
زیستگاه سوسن چلچراغ باید حفاظت شود
گونه‌های نادر گیاهی در سایر مناطق مازندران بسیار هستند، مثل سوسن‌چلچراغ یکی از گیاهان علفی زیبایی است که در سال 1398 در ارتفاعات شهرستان بابل دیده شده، گیاهی که گمان می‌شد منقرض شده است.
علیرضا نقی‌پور؛ عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران درباره سوسن چلچراغ به خبرنگار تسنیم گفت که این سوسن در یخچال‌پشت بابل و در مناطق دیگری از جمله کلاردشت و مازیچال (تنکابن) دیده شده است که در ارتفاع بالای یک هزار متری از سطح دریا قرار دارند.
نقی‌پور که خاطرات و مشاهدات میدانی زیادی از شناسایی گیاهان دارد، افزود: بیش از 3 هزار گونه گیاهی را در ارتفاعات هیرکانی به ثبت رسانده و معتقد است که زیستگاه‌های منحصربه‌فرد گیاهی مانند زیستگاه سوسن چلچراغ باید حفاظت شوند.
نابودی 70درصد رویشگاه‌های شمشاد در شمال کشور
و اما نماد تنوع زیست گیاهی در مازندران «شمشاد» است که با توجه به همه‌گیری آفت بلایت در سطح 72 هزار هکتار رویشگاه شمشاد در استان‌های گیلان، گلستان و مازندران، حدود 70 درصد از این رویشگاه وسیع نابود شد و از بین رفت؛ البته اکنون شمشادستان‌ها پس از توقف چند ساله در حال احیا هستند.
از 72هزار هکتار شمشادستان‌های شمال، 15 هزار هکتار در مازندران است که از رویان نور، سی‌سنگان (نوشهر)، سوادکوه تا گلوگاه پراکنش دارد.
اینکه آفت بلایت فقط بر شمشاد تأثیرگذار بوده، فرضیه بیوترورسیم بودن آن را مطرح کرد که این فرضیه اثبات نشده است.
مرال و شمشاد نماد تنوع جانوری و گیاهی در مازندران هستند
به هر حال سازمان فضای سبز شهرداری‌ها و منابع طبیعی و آبخیزداری دست از کار نکشیدند و از زمان شیوع بیماری بلایت در شمشادستان‌های هیرکانی که 6 سال از آن می‌گذرد، تاکنون اقداماتی را برای احیا انجام داده‌اند و هزاران نهال را در فضای سبز شهری و جنگلی کاشته‌اند.
به گزارش تسنیم، مرال و شمشاد نماد تنوع زیست جانوری و گیاهی در مازندران هستند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز درختکاری امسال با کاشت درخت انجیلی که بومی مازندران است نشان داد؛ گرچه باید نمادها را هم حفاظت کرد، اما نباید از سرمایه‌های منحصربه‌فرد و آندمیک در هر منطقه‌ای از کشور، غافل شد.
انتهای پیام/
