به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردستان، فرونشست به پدیده‌ای اطلاق می‌شود که در آن زمین به طور ناگهانی یا تدریجی فرو می‌ریزد یا پایین می‌آید و این پدیده معمولاً به دلیل کاهش حجم آب زیرزمینی، استخراج منابع معدنی، یا تغییرات در ساختار زمین‌شناسی رخ می‌دهد. 

فرونشست می‌تواند تأثیرات جدی بر روی زیرساخت‌ها، ساختمان‌ها و محیط زیست داشته باشد و آسیب‌های مختلف و آثار سوء در بخش‌های مختلف را نیز به دنبال داشته باشد و از این رو فرونشست یک چالش جدی در نقاط کشور و از جمله شهرستان اردستان است و نیاز به توجه ویژه‌ای دارد تا آثار آن کاهش یابد.

فرونشست یکی از مشکلات جدی زمین‌شناسی و زیست‌محیطی است که در بسیاری از نقاط کشور به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک مشاهده می‌شود و عوامل مختلف در این زمینه دخیل است و انواع گوناگونی نیز دارد.

فرونشست یک پدیده پیچیده است که نیازمند توجه جدی از سوی دولت‌ها، محققان و جوامع محلی است و با مدیریت صحیح منابع آب و اجرای برنامه‌های پایش، می‌توان آثار منفی آن را کاهش داد و به حفظ محیط زیست کمک کرد.

فرونشست زمین پدیده‌ای ژئومورفولوژیک است که طی آن سطح زمین به‌صورت تدریجی یا ناگهانی دچار کاهش ارتفاع، نشست یا فرو‌رفتگی می‌شود و این پدیده معمولاً در اثر کاهش حجم لایه‌های زیرسطحی خاک یا سنگ و خالی‌شدن فضاهای میان‌لایه‌ای رخ می‌دهد.

شهرستان اردستان هم در این چند سال با موضوع فرونشست دست و پنجه نرم می‌کند و در همین رابطه خبرنگار تسنیم با سید نوراله عقدایی سرپرست راه و شهرسازی شهرستان اردستان و دبیر کارگروه فرونشست این شهرستان به گفت‌وگو نشستیم.

تسنیم: وضعیت فرونشست در شهرستان اردستان چگونه ارزیابی می‌شود؟

عقدایی: با استناد به گزارش‌های تخصصی سازمان نقشه‌برداری کشور و مشاهدات میدانی، شهرستان اردستان طی سال‌های اخیر با پدیده نگران‌کننده فرونشست زمین مواجه شده است و این پدیده فلت‌های مختلفی داشته است.

فرونشست در شهرستان اردستان عمدتاً ناشی از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، کاهش بارندگی، و افت محسوس سطح سفره‌های آب زیرزمینی است و در حال تبدیل‌شدن به یکی از تهدیدات زیست‌محیطی و زیرساختی جدی شهرستان اردستان است.

دشت‌های واقع در مناطق زواره، مهاباد و حاشیه اردستان از جمله نواحی هستند که با نرخ فرونشست متوسط سالانه چهار الی شش سانتی‌متر در زمره مناطق با وضعیت بحرانی قرار گرفته‌اند و این میزان، فراتر از آستانه هشدار جهانی است.

همچنین دلایل اصلی فرونشست در شهرستان اردستان می‌تواند برداشت مفرط از چاه‌های مجاز و غیرمجاز کشاورزی، کاهش چشمگیر بارش‌های فصلی و استمرار خشکسالی،نبود طرح‌های مؤثر برای تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها وتغییرات اقلیمی و الگوهای نامناسب مصرف آب را نام برد.

تسنیم: چه اقداماتی برای جلوگیری از پیشرفت فرونشست در اردستان باید انجام شود؟

عقدایی: در این خصوص مدیریت اصولی برداشت آب و انسداد چاه‌های غیرمجازو ترویج روش‌های نوین آبیاری و بهینه‌سازی مصرف آب در بخش کشاورزی و اجرای طرح‌های تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی از جمله اقدامات لازم است که باید در حوزه فرونشست انجام شود.

پایش مستمر فرونشست با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و تدوین برنامه جامع مدیریت بحران فرونشست در سطح شهرستان اردستان صورت گرفته است و لازم است به صورت علمی با موضوع فرونشست برخورد شود.

تسنیم: تهدیدات فرونشست در یک منطقه به ویژه در اردستان چیست؟ 

عقدایی: ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین و خطر فروچاله در برخی نواحی و آسیب به زیرساخت‌های حمل‌ونقل، لوله‌کشی‌ها، و سازه‌های مسکونی و همچنین نابودی تدریجی قنوات سنتی و زمین‌های حاصل‌خیز کشاورزی اردستان از جمله تهدیدات فرونشست محسوب می‌شود.

تهدید بلندمدت سکونت‌پذیری در برخی روستاها و مهاجرت ناگزیر جمعیت از دیگر آسیب‌هایی که فرونشست می‌تواند در یک منطقه از جمله شهرستان اردستان داشته باشد که باید در این زمینه به صورت اساسی چاره‌اندیشی کرد.

تسنیم: آیا اقدامات در این زمینه در منطقه اردستان صورت گرفته است؟

عقدایی: با توجه به پیگیری فرماندار شهرستان اردستان جلسات متعدد در خصوص شناسایی و پلمپ چاه‌های غیر مجاز در سطح شهرستان تشکیل شده است و اقدامات قابل قبولی در این راستا صورت پذیرفته است.

پلمب چاه‌های غیرمجاز در مدیریت منابع آب در شهرستان اردستان نقش مهمی را ایفا می‌کند و از این رو در زمینه شناسایی و پلمب چاه‌های غیرمجاز در این شهرستان دستگاه‌های مختلف با تمام ظرفیت در این راستا اقدام می‌کنند.

تسنیم: ارزیابی شما از اقدامات صورت گرفته چیست؟

عقدایی: با توجه به ابعاد فنی و اجتماعی این معضل، ضروری است دستگاه‌های مسئول نظیر شرکت آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی، محیط زیست، بنیاد مسکن و ستاد مدیریت بحران استان اصفهان برنامه‌ریزی جدی داشته باشند.

لازم است بودجه‌ریزی مناسب و هماهنگی بین‌بخشی نسبت به کنترل و کاهش مخاطرات ناشی از فرونشست در شهرستان اردستان از سوی مراجع بالادستی انجام شود تا آثار این پدیده به حداقل کاهش پیدا کند و از آثار سوء آن جلوگیری شود.

تسنیم: مشارکت مردمی تا چه میزان در کاهش آثار فرونشست تأثیرگذار است؟

عقدایی: مردم با توجه به اعطای تسهیلات با اصلاح شیوه آبیاری مزارع کشاورزی و ترویج آبیاری قطره‌ای و لایروبی قنوات در این خصوص اقدامات اولیه را انجام دادند که قابل تحسین است و در حفظ و مدیریت منابع آب مؤثر است.

تغییر الگوی کشت، اصلاح روش‌های آبیاری مزارع کشاورزی، مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف آب و سایر اقدامات حوزه آب از سوی کشاورزان، مشترکان و بهره‌برداران از منابع آبی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

انتهای پیام/801