مطاف، گنج پنهان خلیج فارس / جزیرهای زیر آبی در قلب دریا که هم زیستگاه آبزیان است و هم بیم ناخدایان
- اخبار استانها
- اخبار بوشهر
- 04 آبان 1404 - 14:15
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بندر دیر، در فاصله 17 مایلی بندر دیر، بزرگترین بندر صیادی ایران در استان بوشهر، جزیرهای زیر آبی به نام مطاف قرار دارد؛ منطقهای اسرارآمیز در میانه خلیج فارس که هم گنجینهای طبیعی برای آبزیپروری و صیادی بهشمار میرود و هم بهدلیل خطرات ناوبری، در میان ملوانان و ناخدایان به «مثلث برمودا خلیج فارس» معروف است.
این ناحیه پر رمز و راز، هر ساله تعدادی از شناورها و ملوانان را گرفتار خود کرده و آنان را به کام مرگ میکشاند.
بنا بر گزارشهای محلی و دریایی، هزاران شناور در طول سال از مسیر بنادر جنوبی ایران از خرمشهر و آبادان گرفته تا بوشهر و دیر به مقصد بنادر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، بهویژه امارات متحده عربی، در رفتوآمد هستند. با این حال، گفته میشود همواره چند شناور از میان آنان هنگام عبور از حوالی مطاف دچار حادثه شده و ناپدید میشوند.
مطاف یا «Motaf» در محدودهای میان جزایر نخیلو، امالکرم و تهمادون بردخون جای گرفته و منتهیالیه تپههای ارتفاعات کوه امیردیوان محسوب میشود. این جزیره زیرآبی 9.5 مایل طول و میانگین بین نیم تا یک مایل عرض دارد. فاصله آن از جزیره نخیلو حدود یک مایل و 25 صدم و از امالگرم سه مایل است.
جهت جغرافیایی مطاف از شمالغربی به جنوبشرقی امتداد دارد و ساختار زمین آن در نواحی مختلف متفاوت است: بخش شمالی شنی، بخش میانی گسار (سنگی) و قسمت جنوبی باتلاقی. همین ویژگیهای زمینشناسی، سبب تغییرات ناگهانی عمق آب در پیرامون مطاف و خطر برخورد شناورها با کف دریا میشود.
واژه «مطاف» برگرفته از ریشههای عربی «طوف» به معنای چرخیدن و گردش است؛ همان ریشهای که واژه «طواف» نیز از آن آمده است. نامگذاری این منطقه بیارتباط با جریانهای چرخشی آب و مسیرهای گردباد طبیعی در اطراف آن نیست؛ جریانهایی که شناورهای ناآشنا را به خطر میاندازد.
مطاف از منظر زیستمحیطی و اقتصادی، یکی از مهمترین زیستگاههای طبیعی بازتولید آبزیان خلیج فارس است. میگوهای ببری و ماهیان مرغوب چون راشگو، حلوا سفید و شوریده در این آبها فراوان یافت میشوند و شهرت بینالمللی دارند؛ بهگونهای که مشتریان دائمی در اروپا و شرق آسیا دارند.
صیادان از نقاط مختلف از جمله دریای عمان، هند، پاکستان، کره و حتی یونان با صیدگاه مطاف آشنا هستند و این منطقه را به عنوان یکی از غنیترین میادین آبزیپروری طبیعی در جهان میشناسند. بسیاری آن را «گنج صیادان خلیج فارس» لقب دادهاند.
با وجود این مزایا، مطاف برای کشتیها و لنجهای عبوری خطرناک است؛ چرا که تمامی شناورهایی که از شمال به جنوب خلیج فارس تردد میکنند باید از رأس المطاف عبور نمایند. این بخش در گذشته باعث غرقشدگی دهها شناور شده است.
با این حال، در سالهای اخیر بهدلیل نشانهگذاری توسط سازمان بنادر و تجهیز شناورها به سامانه جیپیاس، خطرات ناوبری در این ناحیه کاهش یافته و مطاف امروز بیش از آنکه «دام مرگ» باشد، به «بندر امن صیادان در بادهای شمالی» شهرت یافته است.
روایتهای ملوانان ساکن شهرستان دیر از منطقه دریایی مطاف، حکایت از تجربهای تلخ اما واقعی در دل خلیج فارس دارد؛ پهنهای مرموز از ماسههای فرورفته زیر آب که سالیان طولانی به مثلث برمودا خلیج فارس شهرت یافته و خاطرات تلخ غرق شدن دهها شناور و مرگ ملوانان را در حافظه بندر دیر زنده نگه داشته است.
یکی از ملوانان باسابقه بندر دیر که نزدیک به 50 سال از عمر خود را در دریا گذرانده، میگوید: در سالهای اخیر با تجهیز شناورها به بیسیم و دستگاههای پیشرفته موقعیتیابی و استقرار شناورهای امداد و نجات در بنادر جنوبی، خطرات مطاف کاهش یافته و شمار قربانیان بسیار کمتر شده است.
او در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در بندر دیر اظهار داشته است: در گذشته که بیشتر شناورها از نوع موتور لنجهای چوبی بودند، اگر شناوری در مطاف غرق میشد، بقیه شناورهای عبوری حتی توان نزدیک شدن به محل حادثه را نداشتند و نجات ملوانان عملاً ناممکن بود.
از سوی دیگر مدیرعامل تعاونی صیادان بندر دیر، با توصیف دقیقتر از موقعیت این جزیره مغروق گفت: مطاف جزیرهای ماسهای است که هنگام مد دریا کاملاً زیر آب فرو میرود. این ناحیه نوار مانند به طول تقریبی 10 مایل و عرض یک مایل دارد که بین بندر دیر و جزیره جِبرین در خلیج فارس کشیده شده است.
به گفته مجید ابراهیمی، عمق آب در برخی نقاط مطاف هنگام مد بین 2 تا 13 متر است و شناورهایی که مسیر خود را اشتباه انتخاب کنند بهسادگی در میان ماسههای نرم به گل مینشینند؛ حادثهای که گاه با شکستن بدنه لنجهای چوبی و نابودی کامل آنها پایان مییابد.
یکی از بازماندگان حادثهای مرگبار در این منطقه میگوید: وقتی بدنه شناور در ماسههای مطاف فرو میرود، هیچ نیرویی حتی یدککشهای قوی قادر به بیرون کشیدن آن نیست. در زمان طوفان، موجهای پیاپی لنج را خرد میکنند و تنها کسانی زنده میمانند که بتوانند چند مایل در آب شنا کرده و از منطقه دور شوند.
مدیرعامل تعاونی صیادان بندر دیر در پایان یادآور شد: همراه داشتن جلیقه نجات، استفاده مؤثر از بیسیم، آموزش دقیق کار با سامانه موقعیتیابی (GPS) و رعایت علائم کمک ناوبری موجود در دریا، تنها راه پیشگیری از ورود شناورها به منطقه پرخطر مطاف است جایی که هنوز هم با وجود پیشرفت فناوری، در دل ناخدایان بوشهری، احترام و هراسی توأمان برمیانگیزد.
انتهای پیام/