به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، صبح زود در روستای یانه‌سر، نسیم خنک خزری بوی انار رسیده را در هوا پخش می‌کند. مه نازک پاییزی آرام از میان باغ‌ها می‌گذرد و شاخه‌های پرمیوه درختان انار را نوازش می‌کند. صدای گفت‌وگوی کشاورزان در میان ردیف‌های درختان پیچیده است؛ مردانی که سال‌هاست با دست‌های پینه‌بسته، پای همین درختان زیسته‌اند و هر پاییز، سرخی انارها را نشانه زحمت و زندگی خود می‌دانند. اینجا مازندران است؛ سرزمین باران و انار، جایی که هنوز بوی خاکِ خیس و دانه‌های سرخ انار در هم آمیخته‌اند.

اما پشت این تصویر شاعرانه، حقیقتی نهفته است که طعمش به شیرینی انار نیست. بسیاری از این باغ‌ها دیگر جوان نیستند؛ تنه‌های درختان ترک خورده، شاخه‌ها فرسوده، و خاک، تشنه‌ی نوسازی است. درختان انار مازندران حالا میان 20 تا 25 سال سن دارند؛ سنی که اگرچه هنوز بار می‌دهند، اما نفسشان به شماره افتاده. باغدارها از فرسودگی زمین، کاهش عملکرد، و سختی فروش گلایه دارند. بازار، پر از انارهایی است که از یزد، ساوه و نی‌ریز می‌آیند؛ محصولاتی با بسته‌بندی شکیل‌تر و قیمت بهتر. انار مازندرانی، با آن همه رنگ و طعم بومی، هنوز در همان قالب سنتی می‌ماند؛ بی‌نام در بازارهای بزرگ و بی‌نشان در صادرات.

در میان این شرایط، نگاهی تازه در جهاد کشاورزی مازندران شکل گرفته است. اسدالله تیموری یانه‌سری، سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان، از برنامه‌ای سخن می‌گوید که می‌تواند سرنوشت باغ‌های انار را تغییر دهد. او از اصلاح باغ‌ها، جایگزینی ارقام نرم‌دانه، توسعه نهالستان‌های گواهی‌شده و حتی از ظرفیت بی‌نظیر بانک ژن انار در جزیره میانکاله حرف می‌زند؛ بانکی طبیعی با 12 هزار هکتار وسعت، که در دل خود گونه‌های نادر و اصیل انار ترش ایرانی را نگه داشته است. جایی که شاید کلید آینده کشاورزی مازندران در آن نهفته باشد.

در این میان، نوسازی باغ‌های انار فقط یک پروژه فنی نیست؛ یک ضرورت فرهنگی و اقتصادی است. باغداران سالخورده‌ای که عمرشان را پای این درختان گذاشته‌اند، امروز میان دو راهی مانده‌اند: یا با روش‌های قدیمی ادامه دهند و رفته‌رفته از بازار حذف شوند، یا به علم روز و نهال‌های اصلاح‌شده اعتماد کنند. راه دوم اما هزینه دارد — نه فقط از جنس پول، که از جنس آموزش، باور و حمایت. بسیاری از آنان می‌گویند: «اگر کسی خریدار واقعی محصول ما باشد و اگر دولت از ما پشتیبانی کند، ما هم باغ‌ها را جوان می‌کنیم.»

در کنار همه این‌ها، نقش صنایع تبدیلی و بسته‌بندی بیش از هر زمان دیگری حیاتی است. در استان، هنوز تعداد کمی کارخانه برای فرآوری انار وجود دارد. محصول تازه، به‌جای آن‌که به رب، آب‌انار طبیعی یا خشکبار فرآوری شود، اغلب به‌صورت فله‌ای فروخته می‌شود. همین است که زنجیره ارزش این محصول کامل نمی‌شود و سود واقعی به جیب واسطه‌ها می‌رود، نه باغدار.

با همه این چالش‌ها، مازندران هنوز امید دارد. در شهرستان‌های گلوگاه، نکا و بهشهر، جوانانی برخاسته‌اند که نگاه تازه‌ای به کشاورزی دارند. آن‌ها از خاک پدرانشان دانشگاهی برای تجربه ساخته‌اند؛ از نهالستان‌های مدرن تا آزمایشگاه‌های کوچک محلی. می‌خواهند نشان دهند که انار مازندرانی می‌تواند برند شود، اگر علم و حمایت در کنار عشق و تجربه باشد.

در پایان این روایت، شاید همان تصویر آغازین دوباره معنا پیدا کند؛ تصویر صبحی در روستایی کوچک، جایی که پیرمردی با دست‌های چروکیده دانه‌های انار را می‌شکافد و لبخند می‌زند. وقتی از او می‌پرسی چرا هنوز با این همه سختی ادامه می‌دهد، می‌گوید: «چون این درخت‌ها مثل فرزند من‌اند؛ هرچه پیر شوم، باز باید بارشان را ببینم.»
و شاید همین جمله کوتاه، خلاصه فلسفه کشاورزی در مازندران باشد — پیوندی میان خاک و انسان، که نه با آمار و عدد، بلکه با عشق و ریشه معنا پیدا می‌کند.

اسدالله تیموری یانه سری سرپرست سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به تولید سالانه 27 هزار و 500 تن انار در 1900 هکتار از باغ های استان اظهار داشت: عملکرد برداشت انار در مازندران حدود 14.5 تن در هکتار است و این در حالی است که میانگین تولید کشور در هر هکتار حدود 14 تن گزارش شد.

وی افزود: سهم مازندران از تولید انار کشور حدود 2 درصد از سطح باغ های زیر کشت و حدود 2.5 درصد از تولید انار کشور است. در گلوگاه، بهشهر، نکا و ساری باغ‌های انار یکپارچه وجود دارد و در سایر شهرستان‌ها نیز به صورت پراکنده، باغ های انار شیرین و انار ترش داریم.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی مازندران متوسط سن باغهای انار در استان را بین 20 تا 25 سال دانست و گفت: درختان انار در این سنین بهترین باردهی را دارند اما باغ‌های پیر نیاز به جایگزینی ارقام تجاری و بازارپسند به‌ویژه ارقام نرم‌هسته دارند.

تیموری‌یانسری ادامه داد: یک واحد تولید نهال انار گواهی‌شده در شهرستان ساری وجود دارد و این واحد با استفاده از ارقام اصلاح‌شده و هیبریدی نرم‌هسته و ارقام داخلی و خارجی مانند انار «واندر فول»، برای باغداران نهال تولید می‌کند.

این مسیول وجود بانک ژن منحصر به فرد انار در استان را از دیگر پتانسیل‌ها برشمرد و یادآوری کرد: مازندران حدود 12 هزار هکتار بانک ژن انار ترش در جزیره میانکاله دارد و ترویج فرهنگ تولید صنعتی و علمی انار و حمایت از باغداران فعال می‌تواند به توسعه کشت و کار این محصول کمک کند.

انتهای پیام/