به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، روستای تاریخی دیهوک در جنوب شرق خراسان جنوبی و در مسیر تاریخی بیرجند به طبس قرار دارد. روستایی که نامش در زبان ساسانی به معنای ده کوچک است اما در حقیقت، روایتگر تمدنی عظیم و فراموش‌شده از دوران ایران باستان است. بافت تاریخی دیهوک با قرارگیری در دامنه‌ کوهی بیضی‌شکل و سنگی، نمونه‌ای منحصربه‌فرد از معماری خشتی و صخره‌ای شرق ایران است.

این شهر کهن در گذشته نه‌تنها سکونتگاه مردمان محلی بلکه محل عبور کاروان‌های بازرگانی از زاهدان، کرمان، یزد، اصفهان، خراسان و تهران بوده است. کوچه‌های تنگ و پیچ‌در‌پیچ، دیوارهای خشتی پوشیده از آثار زمان، سقف‌های طاقی‌شکل و راه‌پله‌هایی که خانه‌های دو طبقه را به هم متصل می‌کنند، جلوه‌ای حیرت‌انگیز از نبوغ معماری ایرانی در دل کویر است. در بسیاری از خانه‌ها تنورهای قدیمی، محل چانه‌گیری نان، طاقچه‌های چراغ گردسوز و قفسه‌های گلی هنوز پابرجا هستند و روح زندگی در آن‌ها جریان دارد. 

ریشه تاریخی دیهوک به دوران ساسانیان بازمی‌گردد

به گفته‌ی اهالی، ریشه تاریخی دیهوک به دوران ساسانیان بازمی‌گردد. در آن دوران، این منطقه یکی از ایستگاه‌های مهم میان‌راهی و بازرگانی در مسیر جنوب شرق ایران بود. موقعیت جغرافیایی خاص و معماری مستحکم باعث شد که دیهوک در برابر هجوم بادهای کویری و تغییرات اقلیمی پایدار بماند و تا امروز بقایای آن، در برابر گذر قرن‌ها مقاومت کند.

مردم دیهوک همچون بسیاری از اهالی سایر مناطق خراسان جنوبی به کشاورزی و دامداری مشغول‌اند. امروزه بخش بزرگی از بافت قدیمی به دلیل کمبود بودجه و نبود برنامه‌های مرمتی رها شده و در حال فرسایش است. دیوارهای ترک‌خورده، سقف‌های فروریخته و کوچه‌هایی که زمانی پر از صدای زندگی بودند، حالا در سکوتی غم‌انگیز فرو رفته‌اند. در بازدید میدانی از این منطقه آثار چند نانوایی سنتی، خانه‌های دوطبقه و مسیرهای پله‌ای دیده می‌شود که هر کدام گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ مردمان این دیار را بازگو می‌کنند. 

گنجی خاموش زیر خاک فراموشی

اشکان سلیمانی عکاس و خبرنگاری کشوری  در سفری که از  دیهوک داشته می‌گوید: وقتی از میان کوچه‌های تاریک و طاقی‌شکل دیهوک عبور می‌کنیم، حس می‌کنیم در زمان سفر کرده‌ایم. هر خشت و دیوارش حرفی برای گفتن دارد. افسوس که این گنج تاریخی به حال خود رها شده است در حالی که می‌تواند مرکز جذب گردشگران داخلی و خارجی باشد. این سخن، بازتاب درد مشترک بسیاری از علاقه‌مندان میراث فرهنگی در خراسان جنوبی است جایی که تاریخ زیر خاک فراموشی خوابیده اما می‌تواند آینده‌ اقتصادی منطقه را بیدار کند. 

دیهوک، از زنده‌ترین نمادهای تمدن ایرانی در دل کویر 

کارشناسان بر این باورند که بازسازی و احیای دیهوک و بافت‌های خشتی اطراف آن می‌تواند تحولی بزرگ در صنعت گردشگری خراسان جنوبی ایجاد کند. نزدیکی این روستا به مسیر پرتردد بیرجند–طبس، اقلیم کویری منحصربه‌فرد و اصالت معماری بومی آن شرایطی ایده‌آل برای توسعه گردشگری تاریخی و بوم‌گردی فراهم می‌آورد. در اطراف دیهوک نیز روستاهای دیگری با قلعه‌ها و بافت‌های کهن وجود دارد که همچنان ناشناخته مانده‌اند و می‌توانند به شبکه‌ای از مقاصد گردشگری تاریخی در شرق ایران تبدیل شوند.

خراسان جنوبی، سرزمین قلعه‌ها و کویرهاست و دیهوک، شاید یکی از زنده‌ترین نمادهای تمدن ایرانی در دل این سرزمین باشد. بازسازی چنین نقاطی نه تنها پاسداشت تاریخ کهن ایران است بلکه می‌تواند گامی مؤثر برای رونق اقتصادی، اشتغال‌زایی و حفظ هویت فرهنگی منطقه باشد. دیهوک، نگینی فراموش‌شده در دل کویر است که اگر امروز نجنبیم، شاید فردا فقط نامی از آن باقی بماند. 

انتهای پیام/257