به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، طرح عظیم سامانه گرمسیری، از مصوبات سفر مقام معظم رهبری به استان کرمانشاه که با هدف انتقال آب از حوزه سیروان به نوار مرزی غرب کشور طراحی شد، امروز به نقطه‌ای رسیده که همزمان با امید به توسعه، پرسش‌های تازه‌ای نیز درباره میزان بهره‌مندی واقعی استان کرمانشاه از مزایای آن مطرح می‌شود. پروژه‌ای که قرار بود توازن آبی غرب کشور را بازگرداند و مرهمی بر زخم‌های کم‌آبی و بیکاری در مناطق گرمسیری باشد، حالا نیازمند تزریق منابع مالی جدید و مدیریت منسجم‌تر برای دستیابی به اهداف اولیه خود است.

در حالی که هزاران میلیارد تومان سرمایه‌گذاری ملی در این سامانه صورت گرفته و از آن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های انتقال آب کشور یاد می‌شود، گزارش‌ها نشان می‌دهد هنوز بخشی از اراضی مشمول طرح به مرحله بهره‌برداری نرسیده و چالش‌هایی چون تأخیر در تخصیص اعتبارات، معارضات محلی و کمبود زیرساخت‌های جانبی مانع از تکمیل کامل طرح در استان شده است. در کنار این مسائل، برخی کارشناسان نسبت به میزان واقعی استفاده استان از سهم خود از منابع آبی سامانه ابراز نگرانی کرده‌اند.

با این حال، مدیران حوزه آب و کشاورزی کرمانشاه تأکید دارند که طرح گرمسیری نه‌تنها متوقف نشده بلکه در مسیر بهره‌وری و پایداری قرار دارد. آن‌ها از عملکرد مثبت 18 هزار هکتار اراضی مجهز به سیستم آبیاری نوین، افزایش راندمان مصرف آب و حرکت به سمت الگوی کشت سازگار با کم‌آبی خبر می‌دهند و معتقدند در صورت تداوم حمایت مالی دولت، سامانه گرمسیری می‌تواند به یکی از محورهای تحول اقتصادی، اشتغال‌زایی و تثبیت جمعیت در نوار مرزی غرب کشور تبدیل شود.

سامانه گرمسیری کرمانشاه، شاهراه آبی توسعه کشاورزی مرزی

بهرام درویشی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، با اشاره به اتمام مراحل عمرانی و آماده‌سازی سامانه گرمسیری استان کرمانشاه اظهار کرد: این سامانه عظیم انتقال آب، یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های ملی کشور است که با هدف توسعه کشاورزی، تثبیت جمعیت در نوار مرزی و افزایش بهره‌وری منابع آبی طراحی و اجرا شده است.

وی بیان کرد: سامانه گرمسیری یک سامانه انتقال حوزه‌به‌حوزه از شمال‌غرب تا جنوب‌غرب استان کرمانشاه محسوب می‌شود و طول آن در محدوده استان 128 کیلومتر است. این پروژه شامل ده‌ها تونل، کانال، ایستگاه پمپاژ، آبگیر و شبکه‌های انتقال اصلی و فرعی بوده و به‌گونه‌ای طراحی شده که سالانه حدود 360 میلیون متر مکعب آب را برای مصارف کشاورزی در سطح سه شهرستان گیلان‌غرب، سرپل‌ذهاب و قصرشیرین و بخش‌هایی از ثلاث باباجانی منتقل می‌کند.

درویشی افزود: در ساختار فیزیکی این طرح شامل 13 ایستگاه پمپاژ مدرن، مخازن ذخیره و تنظیمی متعدد و زیرساخت‌های تأمین برق و شبکه‌های آبرسانی، خوشبختانه هیچ چالش عمده‌ای وجود ندارد و هم‌اکنون 18 هزار هکتار از قطعه اول طرح از مجموع 23 هزار و 303 هکتار وارد مدار بهره‌برداری شده است.

وی با اشاره به مطالعات دقیق اجتماعی و اقتصادی پروژه گفت: سامانه گرمسیری بر اساس مطالعات خاک، ارتفاع اراضی و ارزش سرمایه‌گذاری در دو قطعه طراحی شده است. قطعه اول با 23 هزار و 303 هکتار و قطعه دوم با 9000 هکتار که بخش سرمایه‌گذاری آن محسوب می‌شود. تنها اراضی با ارتفاع زیر 200 متر و کیفیت خاک مناسب زیر پوشش این شبکه قرار گرفته‌اند و برخی مناطق به‌دلیل فقدان توجیه اقتصادی در طرح نهایی لحاظ نشده‌اند.

مدیرعامل آب منطقه‌ای کرمانشاه با تأکید بر نقش راهبردی این پروژه افزود: هدف اصلی اجرای این طرح، مهار و جمع‌آوری آب‌ها در استان، تثبیت جمعیت در مناطق مرزی، توسعه زراعت اقتصادی تا افق 1425 و کاهش روند مهاجرتی در مناطق غربی کشور بوده است.

هشت میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای بزرگ‌ترین طرح آبی کشور در کرمانشاه

درویشی گفت: برای اجرای سامانه گرمسیری، هشت میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی به فرمان مقام معظم رهبری تخصیص داده شده که به‌طور کامل در مراحل طراحی و ساخت این پروژه هزینه شده است. این طرح، از نظر ابعاد و فناوری با پروژه «کریشناور» هند و پروژه انتقال آب «اتیوپی» در نیمکره جنوبی، به‌عنوان بزرگ‌ترین سامانه‌های انتقال آب نیمکره جنوبی قابل مقایسه است.

وی بیان کرد: مدیریت استان کرمانشاه با تشکیل دبیرخانه «برنامه سازگاری با کم‌آبی» اقدامات موثری را آغاز کرده است و هماهنگی گسترده‌ای میان سازمان جهاد کشاورزی، دستگاه‌های نظامی، انتظامی، امنیتی و قضایی استان برای شکل‌گیری سازمان بهره‌برداری از سامانه گرمسیری در حال انجام است.

650 چاه غیرمجاز در کرمانشاه مسدود شد

مدیرعامل آب منطقه‌ای کرمانشاه با اشاره به اقدامات اجرایی در زمینه مدیریت منابع آب گفت: ظرف پنج روز650 حلقه چاه غیرمجاز در سطح استان مسدود شده است تا منابع آبی ساماندهی شوند و الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی به‌صورت مدرن و بهینه تغییر یابد. همچنین کشت‌های پرمصرف مانند برنج، سیب‌زمینی و هندوانه با هدف سازگاری با کم‌آبی در حال اصلاح یا جابه‌جایی به مناطق پرآب هستند.

درویشی افزود: تنها در دو سال اخیر، بیش از 217 میلیون متر مکعب آب در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت، بهداشت و خدمات مدیریت و صرفه‌جویی شده است که بیانگر عزم جدی دولت و دستگاه‌های مربوطه برای کاهش هدررفت منابع و افزایش بهره‌وری در حوزه آب است.

هیچ کمبود آبی در سامانه گرمسیری وجود ندارد

صادقی مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با اشاره به ظرفیت بالای منابع آبی استان اظهار کرد: پتانسیل آب‌های سطحی کرمانشاه حدود 7.5 میلیارد متر مکعب است که معادل 7 درصد منابع آب سطحی کشور به شمار می‌رود. استان کرمانشاه در دو حوزه آبریز اصلی کشور شامل حوزه کرخه با سهم 54 درصد و حوزه سیروان با سهم 46 درصد قرار گرفته است.

وی افزود: طرح گرمسیری در قالب طرح جامع شبکه‌های فرعی آبیاری غرب و شمال‌غرب کشور در 10 استان کشور ازجمله آذربایجان‌غربی، اردبیل، ایلام، کردستان و کرمانشاه اجرا می‌شود و استان کرمانشاه با 52 هزار و 780 هکتار عرصه، دومین استان از نظر وسعت تحت پوشش این طرح است.

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان کرمانشاه تصریح کرد: سامانه گرمسیری در سطح 23 هزار و 300 هکتار از اراضی چهار شهرستان استان اجرا شده که تاکنون 18 هزار هکتار آن به بهره‌برداری رسیده است.

وی تأکید کرد: در این سامانه هیچ‌گونه کمبود آبی وجود ندارد و کشت در حال حاضر به‌صورت فعال توسط کشاورزان انجام می‌شود.

صادقی خاطرنشان کرد: نواقص باقی‌مانده در بخشی از شبکه ناشی از تأخیر در تخصیص اعتبارات و برخی معارضات محلی است، اما در سایر بخش‌ها عملیات اجرایی به‌طور کامل به اتمام رسیده و اراضی مجهز به سیستم‌های نوین آبیاری تحت فشار هستند.

افزایش بهره‌وری آب در سامانه گرمسیری

وی با اشاره به افزایش بهره‌وری آب در این سامانه گفت: در سیستم آبیاری تحت فشار، راندمان آبیاری از حدود 20 تا 30 درصد در روش‌های سنتی به بیش از 70 درصد افزایش یافته که نقش چشمگیری در صرفه‌جویی و استفاده بهینه از منابع آبی دارد.

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با بیان اینکه تغییر الگوی کشت یکی از سیاست‌های اصلی بخش کشاورزی در راستای سازگاری با کم‌آبی است، عنوان کرد: کشت محصولات پرمصرف مانند چغندر قند پاییزه به جای چغندر بهاره در سامانه گرمسیری با استفاده از آب باران (آب سبز) انجام می‌شود که هم آب کمتری مصرف می‌کند و هم از نظر عملکرد اقتصادی بسیار مطلوب است.

وی از کشت 180 هکتار سویا به‌عنوان یکی از محصولات استراتژیک و دانه‌های روغنی در این سامانه خبر داد و گفت: این اقدام نیز در راستای تغییر الگوی کشت و ارتقای بهره‌وری منابع انجام شده است.

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با اشاره به مشکل کشاورزان مهاجر گفت: یکی از چالش‌های موجود در مصرف آب، کشت بی‌رویه توسط کشاورزان مهاجر است که قانون مشخصی برای محدودسازی آن‌ها وجود ندارد و تنها با همکاری و تعهد مالکان اراضی می‌توان از این موضوع جلوگیری کرد.

صادقی افزود: با وجود کمبود اعتبارات، پیگیری‌های لازم برای تأمین منابع مالی جهت توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در استان ادامه دارد و قراردادها با کشاورزان همچنان در حال انعقاد است تا در صورت تأمین اعتبار، مطالبات آنان به‌تدریج پرداخت شود.

انتهای پیام/