به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، ایران از دیرباز به‌عنوان مهمترین کشور تولید و تأمین‌کننده فرش موردنیاز حتی در کیلومترها آن‌طرف‌تر مطرح بوده است و بسیاری از تجار برای خرید فرش تولیدی ایران، سال‌ها در شهرهای مختلف ایرانی زندگی می‌کردند.

با وجود اینکه آذربایجان غربی آوازه‌ای نظیر بسیاری از شهرها و استان‌های دیگر در حوزه تولید فرش دستباف ندارد ولی برندهای بسیار خوبی در این استان تولید می‌شود و درصورت حمایت‌های صحیح و اقدامات برنامه‌ریزی‌شده می‌تواند به یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید فرش دستباف در ایران تبدیل شود،

البته گفتنی است که فرش دستباف آذربایجان غربی با قدمت بیش از یک‌هزار سال و ثبت جهانی شدن 2 نقشه ماهی خوی و فرش افشار آهنین تکاب هنوز در بازارهای مختلف به نام استان‌های دیگر خرید و فروش می‌شود که این به‌نوبت خود موجب دلسردی فعالان این هنر صنعت قدیمی در استان می‌شود.

آذربایجان غربی که با بیش از 72 هزار بافنده فعال و تولید سالانه 290 هزار مترمربع فرش، هنوز نتوانسته است به جایگاهی شایسته در بازار جهانی دست یابد هرچند دو برند معروف فرش ریز ماهی خوی و افشار تکاب ثبت ملی شده‌اند اما این امر نیز تاکنون آن‌چنان که باید نتوانسته است از صدور فرش‌های استان به نام سایر استان‌ها جلوگیری کند در این راستا مسئولان امیدوارند ثبت جهانی این دو برند کمک‌حال رونق صنعت فرش استان باشد.

با وجود این ظرفیت عظیم، مشکلات فراوانی همچون تحریم‌ها، ضعف در زیرساخت‌های صادراتی، و بی‌توجهی مسئولان موجب شده است سهم آذربایجان غربی از صادرات فرش کشور تنها 3 درصد باشد، این وضعیت، فرش‌های اصیل آذربایجان را در معرض تهدید جدی قرار داده و آینده این هنر و صنعت دیرینه را با پرسش‌های بی‌پاسخ مواجه کرده است.

* رتبه برتر در تولید، صادرات تنها 3درصد

جواد وقاری، رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی، با اشاره به وضعیت صنعت فرش در استان گفت: با وجود 72 هزار بافنده فعال، 290 هزار مترمربع فرش در سال تولید می‌شود.

وی با بیان اینکه 10 هزار و 34 قالیباف تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی و 14 هزار و 800 نفر تحت بیمه روستایی و عشایری هستند، افزود: بیمه قالیبافان از سال 1393 قطع شده است اما در تلاشیم این بیمه احیا شود و بیمه‌ تکمیلی قالیبافان نیز در دست اقدام است.

 وقاری، با اشاره به برگزاری جلسات اتاق فکر با نخبگان حوزه فرش و تجار، اظهار داشت: مشکلات بازار، نبود نمایشگاه‌های تخصصی، و ضعف در فروش آن‌لاین و بازاریابی باعث شده است بافندگان استان، فرش‌های خود را با قیمت پایین‌تری به واسطه‌ها بفروشند.

* فرش ایران پرچم دوم ایران است

وی گفت: فرش ایران پرچم دوم ایران است اما با وجود مرزهای فعال در استان، پروازی برای صادرات فرش نداریم و تحریم‌ها، گرانی مواد اولیه، نبود رایزن تخصصی گمرک، کپی‌برداری از طرح‌ها توسط کشورهای دیگر، و عدم حمایت مناسب لطمه به صنعت فرش وارد کرده است.

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی، تأکید کرد : کشورهایی دیگر نقشه‌های فرش استان‌های مختلف کشور را کپی می‌کنند، تولید می‌کنند و به نام فرش ایران در بازارهای جهانی به فروش می‌رسانند.

* نسل جدید دور از هنر فرش

وی از تلاش برای توسعه آموزش تخصصی فرش با همکاری آموزش‌وپرورش و دانشگاه علمی‌کاربردی خبر داد و گفت: دانش‌آموزان هنرستان فرش به المپیاد فرش معرفی می‌شوند و رشته‌های کاردانی و کارشناسی فرش طی تفاهم‌نامه با دانشگاه جامع علمی کاربردی در حال راه‌اندازی است،

با این حال، به‌گفته وی، نبود بازار فروش، آینده این هنر اصیل را تهدید می‌کند.

وقاری تصریح کرد: طرح‌هایی چون "یک ایده، یک روستا" و احیای خوشه‌های فرش صنعتی وهمکاری شهرک‌های صنعتی درراستای ایجاد پروژه اطلس فرش قابل توجه است به‌گونه‌ای که بودجه‌های لازم تخصیص یافته و جهت شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تهران حمایت مالی لازم داشته است، هدف این همکاری‌ها حمایت از صنعت فرش و بافندگان می‌باشد.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: آذربایجان غربی دو برند ثبت‌شده جهانی در حوزه فرش دارد؛ فرش ماهی خوی (ثبت‌شده از سال 1393) و فرش افشار تکاب (ثبت‌شده از سال 1400) به‌صورت جهانی ثبت شده‌اند.

* فرش سرمایه کمتر، بازدهی بالا

وقاری، با بیان اینکه صنعت فرش با کمترین سرمایه، بالاترین بازدهی را دارد، گفت: در حالی‌که برای مشاغل خانگی به سرمایه‌ای بالغ بر 250 میلیون تومان نیاز است، فرشبافی با سرمایه‌ای اندک می‌تواند هزاران شغل ایجاد کند درصورتی که تسهیلاتی حداقلی به‌مبلغ 50 میلیون تومان در اختیار بافنده قرار گیرد می‌تواند باعث اشتغالزایی و فقرزدایی شود.

وی در خصوص پیشنهادات برای بهبود شرایط فرش آذربایجان غربی، گفت: برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی فرش در سطح کشور و استان،اختصاص رایزن بازرگانی متخصص فرش در کشورهای حاشیه خلیج فارس، راه‌اندازی پروازهای خارجی با محوریت صادرات فرش، احیای بیمه قالیبافی و ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت، تقویت فروش مجازی و حمایت از سایت‌های فروش آنلاین فرش ، تشویق صادرات با ارائه مشوق‌های مالی از جمله اقدامات موثری است که میتوان در این زمینه انجام داد.

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی، گفت: در صورت حل مشکلات شرایط مالی بافندگان که اکثرا از قشر کم درآمد جامعه هستند به سمت رفاه حرکت کرده و جانی تازه به هنر فرش دمیده می شود اقتصادی قوی تر و فقرزدایی بیشتر را شاهد خواهیم بود.

وی خاطرنشان کرد: سال گذشته در بحث مشاغل خانگی 41 میلیارد و 135 میلیون تومان برای تمام مشاغل خانگی تسهیلاتی از اداره کار بودجه دریافت شده بود که از این مبلغ از بین 60 راسته متفاوت نصف این مبلغ جهت حمایت از صنعت فرش 21 میلیارد و 430 میلیون تومان تخصیص یافته است. 232 نفر پشتیبان و 192 نفر مستقل در قالب 36 طرح حمایت انجام گرفته است.

وقاری گفت: همچنین در مسئله آموزش 10 هزار و 840 نفرساعت از ابتدای سال تاکنون 492 نفر آموزش فرش‌بافی، بهبافی، تبلیغات، فروش، برندسازی حجیم‌بافی،‌ جمع‌سازی، پدیده‌های فر دستبافت و بازاریابی و‌ تولید محتوا انجام شده است.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با بیان اینکه "درصدد برندسازی برای فرش استان هستم."، تأکید کرد: با وجود اینکه از استان‌های پیشرو در مسئله تولید هستیم اما برندسازی انجام نشده است که اقدامات لازم در این خصوص نیز انجام شده و آموزش‌های لازم داده شده است.

* تحریم‌ها و مشکلات بیمه‌ای عامل افول صنعت فرش

مرضیه بنفشه‌افشان مدیرعامل اتحادیه شرکت های تعاونی فرش دستبافت روستایی آذربایجان غربی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از ارومیه ، وضعیت بحرانی صنعت فرش در آذربایجان غربی را تشریح کرد و گفت: صنعت فرش به‌دلیل تحریم‌های اقتصادی و مشکلات ناشی از آن دچار مشکلات جدی شده به‌گونه‌ای که ‌تحریم‌ها موجب کاهش بازارهای جهانی برای فرش ایران و سوءاستفاده دلالان از وضعیت موجود شده است.

وی با بیان اینکه قیمت مواداولیه به صورت سرسام آور و بی قیدو و بند هرساله افزایش می یابد، تاکید کرد: قیمت ابریشم به 7 میلیون تومان افزایش یافته است، در حالی که قیمت فرش تغییرات قابل توجهی نداشته است. لازم است که راهکارهایی برای دور زدن تحریم‌ها و احیای بازارهای جهانی فرش اتخاذ شود.

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی  فرش دستبافت روستایی آذربایجان غربی، در خصوص شرایط بیمه بافندگان فرش در استان، افزود: متأسفانه از سال 1393 بافندگان فرش هیچ‌گونه پوشش بیمه‌ای ندارندبافندگان برای دوران بازنشستگی تمام چشم امیدشان به بیمه ایست که امروزه قطع شده است.

وی خاطرنشان کرد: بیمه کارگران ساختمانی هر ساله تمدید می شود در شرایطی که یک بافنده نصف حقوق یک کارگر معمولی را دریافت می‌کند،و البته یک کار هنری و ارزشمند انجام می‌دهد بیمه ای برای حمایت از خود ندارد، امروز این صنعت به شدت دچار افول شده است.

* عدم‌حمایت کافی از سوی مسئولان و متولیان صنعت فرش

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی فرش دستبافت روستایی آذربایجان غربی، در ادامه به عدم حمایت‌های مؤثر مسئولان از صنعت فرش اشاره کرد و گفت: صنعت معدن که به‌عنوان متولی فرش شناخته می‌شود، هیچ‌گونه اقدام مؤثری در راستای حمایت از بافندگان انجام نداده است متأسفانه نمایندگان مجلس نیز در زمان انتخابات از بافندگان به‌دلیل بالا بودن تعداد این قشر زحمت‌کش رأی می‌گیرند، اما پس از آن هیچ‌گونه توجهی به مشکلات این صنعت نمی‌کنند.

بنفشه‌افشان، با اشاره به بحران‌های اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا، گفت: در زمان بحران کرونا، بسته‌های معیشتی خیران نقش مهمی در حمایت از بافندگان ایفا کرد. اما متأسفانه سازمان صنعت و معدن استان در آن زمان نیز هیچ‌گونه حمایتی از بافندگان نداشت و جویای حال آنان نبود .

وی با ابراز اینکه "خسته از نامه‌ها و درخواست‌های بی‌پاسخ از صنعت معدن و تجارت استان هستیم."، ادامه داد: مسئولان مربوطه هیچ‌گونه توجهی به وضعیت صنعت فرش نداشته و عملاً از این بخش اقتصادی مهم غافل شده‌اند.

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی فرش دستبافت روستایی آذربایجان غربی در ادامه به طرح‌هایی که می‌توانند به احیای صنعت فرش کمک کنند اشاره کرد و گفت: سالها قبل برای نخستین بار در استان، وام 4 درصدی برای 300 نفر از بافندگان به صورت اقساطی برای فروش فرش در نظر گرفته شد که متأسفانه این طرح به دلیل بی‌توجهی مسئولان تعطیل شد. این طرح می‌توانست کمک زیادی به رونق بازار فرش کند و صنعت را از بحران نجات دهد.

* مسئولان اقدامات خود را بگویند مطلع شویم

وی همچنین از بی‌توجهی به وضعیت فرش در سطح مدیریت ارشد استان انتقاد کرد و گفت: استاندار محترم حتی اطلاعی از وضعیت صنعت فرش ندارد چگونه است که از زمان حضورشان در استان حتی یک میز فرش نیز تشکیل نداده و پیگیر مشکلات ما نبوده اند آذربایجان غربی به عنوان مهد فرش شناخته می‌شود و مسئولان باید توجه ویژه‌ای به این صنعت داشته باشند آقایان نماینده و مسیولان اقدامات مفید خود برای هنر صنعت فراموش شده فرش بشمارند تا مطلع شویم.

رئیس کارگاه متمرکز اتحادیه فرش، در ادامه به مشکلات بیمه‌ای بافندگان و عدم توجه به درخواست‌های آن‌ها اشاره کرد و گفت: وام قرض‌الحسنه زنان بافنده فرش بیش از چهار سال است که هنوز پرداخت نشده و در نوبت قرار دارد. در این شرایط، آیا نمایندگان مردم به مشکلات فرش‌بافان رسیدگی می‌کنند؟

وی همچنین تأکید کرد: امروز 50 نفر به‌طور مستقیم و 120 نفر به‌طور غیرمستقیم در این کارگاه مشغول به کار هستند. متاسفانه در کشور ما به‌جای حمایت از تولید، دلالان سود سرشاری می‌برند. این وضعیت نه تنها در صنعت فرش بلکه در بسیاری از بخش‌های دیگر نیز مشاهده می‌شود.

* آینده‌ای تاریک برای صنعت فرش

بنفشه‌افشان هشدار داد: امروز تنها 20 درصد از تولیدات فرش ایران در داخل مصرف می‌شود و باقی آن به صادرات اختصاص دارد. در حالی که فرش آذربایجان غربی صادراتی است، باید به‌طور جدی به بازارهای بین‌المللی توجه کنیم گفتنی است در حال حاضر، کمتر از یک‌دهم بافندگان فعال هستند و اگر این روند ادامه پیدا کند، صنعت فرش تا پنج سال آینده به‌طور کامل از بین خواهد رفت

* لزوم حمایت از صنایع دستی و توجه به مشکلات فرش‌بافان

وی اظهار داشت: صنایع دستی به‌ویژه فرش باید مورد حمایت قرار گیرند و دولت موظف به حمایت از این صنعت است. متأسفانه تا امروز هیچ حمایتی از سوی مسئولان صورت نگرفته است. امروز از نمایندگان و مسئولان می‌خواهیم که در عمل به مشکلات فرش‌بافان توجه کنند و اقداماتی جدی برای حفظ این صنعت انجام دهند.

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی فرش دستبافت روستایی آذربایجان غربی در پایان با گلایه از اینکه محل فعلی کارگاه به‌دلیل واگذاری ساختمان به حوزه علمیه استان از اختیار آنها خارج شده است، تأکید کرد: مسئولان بلندپایه استانی در زمانی که جهت اعلام تخلیه این کارگاه‌ در محل حاضر بودند قول مساعدت در راستای تأمین مکان برای این 50 بافنده بودند اما همین موضوع را به همین زودی نیز به فراموشی سپردند.

* نخ‌هایی که هویت را می‌بافند

در همان کارگاه فرش‌بافی نگاهی به سالنی که بافندگان حضور دارند انداختیم در حالی که زنانی به صف نشسته و در حال بافتن نقش و نگار هایی با نخ های رنگی هستند به‌سراغ یکی از آنان رفتیم صدای یکنواخت و آرام دار قالی فضا را پر کرده بود. بوی پشم و رنگ‌های طبیعی در هوا پیچیده و دستان زبر «خاله زینب» یکی پس از دیگری گره‌ها را می‌زد.
وی گفت: نزدیک به چهل سال است که فرش می‌بافم؛ اما دیگر مثل قبل رونقی در کار نیست سوی چشمانم و نرمی انگشتانم را در تاروپود فرشهایی که سالهاست بافته ام جا گذاشته‌ام امروز اگر بخواهم بازنشسته شوم حقوقی ندارم و نمیتوانم خرج خانوادم را بدهم مجبوریم‌تا جان داریم گره بر نقش و نگار فرش‌ها بزنیم.

این بانوی بافنده با لبخند ادامه داد: پشت هر فرش داستانی است امروز دیگر دخترانه ام علاقه ای به فرش بافی ندارند و هر کدام در پی کارهای روزمزد رفته اند امیدواریم مسیولان صدای ما را شنیده و این هنر را از خاموشی نجات دهند.

* فرش آذربایجان‌غربی در آستانه نابودی

بدون شک، صنعت فرش دستباف آذربایجان غربی یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصادی و فرهنگی این استان است. اما با وجود ظرفیت‌های بالقوه فراوان، فرش آذربایجان غربی اکنون در آستانه نابودی قرار دارد. عدم حمایت مسئولان، مشکلات بیمه‌ای، ناتوانی در رقابت با کشورهای دیگر، و نبود بازار مناسب، همه دست به دست هم داده‌اند تا این صنعت اصیل ایرانی را به حاشیه ببرند.

اگر این روند ادامه پیدا کند، فرش آذربایجان غربی که نماد هنر و اصالت ایرانی است، به‌زودی از بین خواهد رفت. برای نجات این صنعت و حفظ هویت فرهنگی استان، نیاز است که مسئولان به‌طور جدی وارد عمل شوند و با اجرای راهکارهای مؤثر، از این گنجینه ارزشمند محافظت کنند. تنها در این صورت است که فرش آذربایجان غربی می‌تواند در بازارهای جهانی درخشیده و آینده‌ای روشن‌تر برای بافندگان و نسل‌های آینده فراهم کند.

انتهای پیام/