به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در بسیاری از رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه، به طور مداوم درباره رشد صنایع دفاعی در این کشور، صحبت می‌شود. تحلیلگران و ناظران سیاسی، بر این باورند که بزرگنمایی درباره پیشرفت دفاعی، یکی از تاکتیک‌های اردوغان و تیم او برای سایه انداختن بر موضوعات مهمی همچون تورم و بحران اقتصادی است.

اما در دیگر سو و در شرایطی که اردوغان خواستار پیوستن ترکیه به تشکیلات دفاعی جدید اروپا شده، تحلیلگران اروپایی در حال ارزیابی میزان توان و خودکفایی ترکیه در زمینه تسلیحات و تجهیزات نظامی هستند.

وزارت دفاع فرانسه با تدوین یک گزارش مفصل، اعلام کرده که ترکیه در بازار تجهیزات دفاعی، تبدیل به یک بازیگر شده است. با این حال، استراتژیست‌های فرانسوی به این جمعبندی نرسیده‌اند که همکاری با ترکیه در حوزه صنایع دفاعی را به سیاستمداران توصیه کنند.

نظر به اهمیت این گزارش، بخش‌هایی از آن را مرور می‌کنیم:

یک مسیر دور و دراز 65 ساله

در گزارش وزارت دفاع فرانسه درباره مسیر خودکفایی دفاعی ترکیه به این اشاره شده که آغاز راه رهبران ترکیه برای خودکفایی دفاعی از اوایل دهه 1960 میلادی بوده و ترکیه پس از پیمودن یک مسیر طولانی 65 ساله، از یک خریدار و واردکننده بزرگ به یک صادرکننده تجهیزات زمینی، هوایی و دریایی تبدیل شده و این تلاش، بخشی از یک استراتژی ملی سنجیده است. 

در اوایل دهه 1960 میلادی ترکیه به منظور دستیابی به استقلال استراتژیک، تصمیم به ایجاد یک مجتمع نظامی-صنعتی ملی تحت نظارت نیروهای مسلح گرفت. آنکارا که تا دهه 1980 تجهیزات را از کشورهای متحد وارد می‌کرد، به تدریج از شرکت‌های دفاعی خود برای تضمین انتقال فناوری از شرکای خارجی، عمدتاً آمریکایی و اروپایی، استفاده کرد.

به لطف یادگیری بلندمدت در زمینه فناوری و مدیریت پروژه‌های پیچیده، شرکت‌های دفاعی ترکیه از اواخر دهه 2000 میلادی استراتژی توسعه تجهیزات جدید را آغاز کرده‌اند. شرکت‌های ترکیه‌ای در بخش‌های زمینی، هوایی و دریایی، با گذار از تولید تحت لیسانس به نوآوری، اکنون در حال رقابت با شرکت‌های اروپایی هستند.

به باور تحلیلگران وزارت دفاع فرانسه ترکیه خود را به عنوان یک بازیگر اصلی در بازار تجهیزات دفاعی تثبیت کرده و حتی جایگاهی در میان 15 کشور برتر صادرکننده سلاح برای خود دست و پا کرده است.

ترکیه، یک کشور محوری ناتو در آسیای صغیر و قفقاز، حتی قبل از اینکه حزب عدالت و توسعه در سال 2002 به قدرت برسد، سال‌هاست که به دنبال درجه‌ای از استقلال استراتژیک است. این استقلال، تا حدی، از طریق توسعه یک پایگاه جامع صنعتی و فناوری دفاعی حاصل می‌شود که قادر به تولید تجهیزات با کیفیت بالا و لازم در یک محیط استراتژیک پیچیده است.

صنایع دفاعی ترکیه که تحت کنترل مقامات سیاسی و نیروهای مسلح فعالیت می‌کند از دهه 1970، ابتدا از طریق همکاری‌های بین‌المللی و بعداً از طریق برنامه‌های ملی، خود را به عنوان قلب صنعتی کشور معرفی کرده است.

وضعیت فعلی که در آن شرکت‌های دفاعی ترکیه با پروژه‌های تسلیحاتی قابل توجه مانند تانک‌ها، ناوچه‌ها، جت‌های جنگنده، پهپادها و غیره، به طور فزاینده‌ای شده و امروزه نه تنها در نوسازی ارتش ترکیه، بلکه در ایجاد مشارکت‌های بین‌المللی در سراسر جهان نیز تجسم یافته است. بنابراین، صنعت دفاعی ترکیه خود را به عنوان ابزاری در خدمت جاه‌طلبی‌های دیپلماتیک آنکارا و به عنوان منبع قابل توجه درآمدهای جدید، مطرح می‌کند.

صنایع دفاعی ترکیه در طول درگیری‌ها با قبرس از سال 1964 تا حمله‌ ترکیه به این جزیره در سال 1974 میلادی یک مسیر تکاملی را پیمود. در آن عملیات، آمریکا، انگلیس و دیگر اعضای ناتو به ترکیه سلاح ندادند و آنکارا ناچار شد به دنبال خودکفایی برود. پس از حمله نظامی ترکیه به قبرس، آمریکا تحریم نظامی سنگینی را علیه آنکارا اعمال کرد و اگر به خاطر پیروزی انقلاب اسلامی ایران و احساس نگرانی آمریکا در منطقه نبود، این تحریم لغو نمی‌شد.

آنکارا به عنوان سرپل اتحاد آتلانتیک در آسیا، در طول جنگ سرد در خط مقدم باقی ماند و خود را به عنوان شریکی ضروری برای مداخلات غرب در خاورمیانه تثبیت کرده است. برای آنکارا ضروری بود که شرکت‌هایی داشته باشد که بتوانند تجهیزات و تسلیحات لازم برای رفع چالش‌های امنیتی خاص ترکیه را تأمین کنند.

دولت، ارتش و بودجه دفاعی

وزارت دفاع فرانسه در گزارش خود درباره خودکفایی تسلیحاتی ترکیه، به این اشاره کرده که در اواخر قرن نوزدهم، ارتش و نیروهای مسلح ترکیه حتی در مقایسه با کشورهای اروپایی، از بودجه و اعتبارات بالایی برخوردار بودند. اما بعدها میزان بودجه دفاعی کاهش یافت.

به دنبال پیروزی حزب عدالت و توسعه در سال 2002 میلادی، ارتش سکولار و دولت اسلامگرا روابط خوبی نداشتند. اما پس از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی و پاکسازی گسترده، نیروهای مسلح تماماً به کنترل دولت و حزب حاکم درآمد و بودجه‌های کلان دفاعی، دوباره بازگشته است.

حالا دولت و نیروهای مسلح ترکیه، به تولید تسلیحات و تجهیزات دفاعی ملی، باور عمیقی دارند و اردوغان نگاه ویژه‌ای به این حوزه دارد. در همین حال، تأکید بر نبرد هوایی-زمینی، تمایل ترکیه را برای تثبیت موقعیت خود به عنوان یک قدرت منطقه‌ای، با ظرفیت مداخله در صحنه‌های نبرد پیرامونی، نشان می‌دهد.

بنابراین، برنامه‌های نوسازی نیروهای زرهی، نشان‌دهنده جاه‌طلبی برای تسلط فناوری منطقه‌ای است که البته منطبق با اندازه عظیم ارتش ترکیه، یعنی دومین ارتش بزرگ ناتو است.

تولید تانک‌های اصلی جنگی آلتای، خودروهای پشتیبانی پیاده‌نظام تولپار و خودروهای زرهی چرخ‌دار پارس، از مهمترین محصولات دفاعی ترکیه هستند.

در زمینه سلاح‌های کوچک، ترکیه همیشه در ناتو به عنوان یک کشور منحصر به فرد برجسته بوده و ترجیح داده که نیروهای خود را به تفنگ‌های تهاجمی 51×7.62 میلیمتری  به جای 41×5.56 میلیمتری مجهز کند.

این انتخاب دکترین، مشابه انتخاب ارتش‌های پیمان ورشو در طول جنگ سرد، به نفع تفنگ 7.62 میلی‌متری است که مزیت اصلی آن قدرت بازدارندگی بالا است.

تفنگ تهاجمی استاندارد جدید نیروهای مسلح ترکیه، MKEK MPT-76، اولین سلاح از نوع خود است که کاملاً در ترکیه توسعه یافته و الزامات خاص ارتش ترکیه را برآورده می‌کند.

به طور مشابه، تکامل نیروی دریایی ترکیه، با برنامه بلندپروازانه ناوچه و ناوچه سبک (MILGEM)، به ترکیه اجازه می‌دهد تا خود را به عنوان یک قدرت دریایی در آب‌های آبی مدیترانه مطرح کند و مکمل کشتی‌های دست دوم آمریکایی (کلاس O.H. Perry) باشد که از قبل در خدمت هستند.

همراه با برنامه آینده ناوچه TF-2000 که توسط صنعت داخلی در حال توسعه است، ساخت یک ناو هواپیمابر و زیردریایی‌های جدید نوع 214 که تحت لیسانس ساخته شده‌اند، نیروی دریایی ترکیه در حال تبدیل شدن به یک نیروی مهم در مدیترانه شرقی و دریای سیاه است.

اهمیت روزافزون الکترونیک اختصاصی در تجهیزات دفاعی، منجر به افزایش نقش دو شرکت دفاعی بزرگ ترکیه یعنی آسلسان و هاولسان و همچنین روابط قوی‌تر با سایر تولیدکنندگان، به ویژه TAI، Otokar و FNSS شده است.

به طور مشابه، برنامه‌های کشتی‌های اقیانوس‌پیما MILGEM و TF-2000 بدون توسعه تدریجی تولیدکنندگان تجهیزات الکترونیکی آسلسان و هاولسان که سیستم‌های ارتباطی و رزمی را برای کشتی‌های جدید تأمین می‌کنند، بسیار دشوار خواهد بود. بنابراین، نوسازی پایگاه صنعتی و فناوری دفاعی (DITB) به تقویت همکاری و در نتیجه وابستگی متقابل بین شرکت‌ها متکی است. 

پروژه سیستم ضد هوایی HISAR-O که در حال حاضر برای ارتش ترکیه در دست توسعه است، نه تنها نشانه‌ای از پیشرفت‌های فناوری شرکت‌های پایگاه صنعتی و فناوری دفاعی، بلکه نشانه‌ای از نیاز آنها به همکاری متقابل نیز هست.

نیروهای مسلح ترکیه که از دهه 1990 به محصولات ساخت آمریکا، روسیه یا چین متکی بودند، در سال 2007 با شرکت‌های آسلسان و روکتسان قرارداد بستند تا یک سیستم ضدهوایی میان‌برد (3 تا 40 کیلومتر) را توسعه دهند که از بسیاری جهات شبیه به پاتریوت PAC-3 لاکهید مارتین باشد.

به همین ترتیب، پروژه تانک اصلی میدان نبرد آلتای، اگرچه به عنوان پیمانکار اصلی به شرکت اتوکار واگذار شده، اما در واقع تخصص شرکت‌های داخلی متعددی را گردهم آورده است: آسلسان برای کنترل آتش، MKEK برای توپ و روکتسان برای انواع مختلف مهمات، از جمله موشک‌های هدایت‌شونده‌ای که تانک هم قادر به استفاده از آنها خواهد بود. 

همکاری‌های جدید

تأثیرات بر سیاست ترکیه همکاری‌های جدید ظرفیت توسعه تجهیزات بومی قابل صادرات، که نیازها و مشخصات فنی کشورهای در حال توسعه را برآورده می‌کند، فرصت‌های جدیدی را برای همکاری‌های فناوری برای پایگاه صنعتی و فناوری دفاعی ترکیه ایجاد می‌کند.

تسلیحات تولید شده در ترکیه، در سال‌های اخیر، علاوه بر تامین نیاز پرسنل 700 هزار نفری این کشور، به سمت بازارهای صادراتی نیز هدایت می‌شود.

در این زمینه، ترکیه به دنبال ایجاد مشارکت، هم برای صادرات تجهیزات و هم برای همکاری در تجهیزات آینده بوده است. از اوایل دهه 2000 میلادی آنکارا مشارکت‌های متعددی را با کشورهایی مانند برزیل (از سال 2003)، اندونزی (2010 برای توافقنامه همکاری دفاعی، سپس 2011 برای مشارکت استراتژیک)، مالزی (مشارکت اقتصادی و استراتژیک در سال 2011، تعمیق در سال 2016) و قطر (توافقنامه مشارکت استراتژیک در مارس 2015، و به دنبال آن توافق برای ایجاد پایگاه ترکیه در دسامبر 2015) ایجاد کرده است. 

ادامه دارد...

انتهای پیام/