به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، در فضای گفتمانی امروز که پرسش از نقش و جایگاه زن در جامعه، از مباحث محوری است، بازخوانی سیره حضرت زهرا(س) نه یک تکرار تاریخی که یک ضرورت اجتماعی است. 

اما پرسش دقیق اینجاست؛ الگویی که ایشان ارائه می‌دهد، آیا صرفاً به «ترویج حضور» هرچه بیشتر زن در عرصه عمومی نظر دارد، یا چیزی عمیق‌تر و راهبردی‌تر را هدف گرفته است؟ به بیان دیگر، آیا مسئله اصلی، کمیت این حضور است یا کیفیت و «معیار» آن؟

ایشان در جامعه‌ای با ساختار قبیله‌ای و مردسالار، هویتی چندوجهی را به نمایش گذاشتند که از خانه تا مسجد و میدان سیاست را دربرمی‌گرفت. اما این حضور چندبعدی، هرگز به معنای تقابل با نقش‌های طبیعی یا ایجاد جنگ جنسیتی نبود، بلکه تمامی کنش‌های اجتماعی ایشان، از دفاع از حریم امامت در خطبه آتشین فدکیه تا مدیریت خانه و تربیت فرزندانی که تاریخ‌ساز شدند، بر پایه‌ای از «اصول» استوار بود. اینجاست که ایشان نه یک الگوی صرف برای تکثیر عینی، که یک «معیارساز» برای کنشگری زنانه خواهند بود.

معیار اول، کنشگری مبتنی بر آگاهی و استدلال است. خطبه فدکیه یک متن سیاسی-حقوقی است که در اوج احساسات، بر منطق و استناد به قرآن تکیه می‌زند. این برای زن امروز پیام دارد که اثرگذاری اجتماعی، نه در هیاهو و احساسات محض، که در عمق دانش و قدرت تحلیل ریشه دارد. 

معیار دوم، پیوند ناگسستنی حریم خصوصی و مسئولیت اجتماعی است. اما نه تعریف مسئولیت اجتماعی از جنس حضور روزانه و روتین تحت قالب های مرسومی مانند تحصیلات نظام‌مند.

معیار سوم و کلیدی، بازنمایی قدرت‌ از جنس نفوذ اخلاقی و معنوی است، نه سلطه و چیرگی. قدرت حضرت در مقام علمی، ایثار و شخصیت بی‌نظیرش ریشه داشت. این الگو، کنشگری زنانه را از دام رقابت‌های تخریبی و تقلید از الگوهای مردانه قدرت رها ساخته و مسیری اصیل را نشان می‌دهد.

بنابراین، ترویج الگوی فاطمی به این معنا نیست که انتظار داشته باشیم همه زنان، در همه زمان‌ها و مکان‌ها، بتوانند عیناً همان مسیر را طی کنند. شرایط زندگی، توانمندی‌ها و مأموریت‌های افراد متفاوت است. بلکه حکمت این ترویج، ارائه یک «قطب‌نما» و تعریف «چارچوبی آرمانی» است.

این چارچوب به جامعه و به ویژه به زنان می‌آموزد که هدف، «حضور به هر قیمت» نیست، بلکه «حضور در مسیر درست، با معیارهای درست» است. این نگاه، هم به زنانی که در خانواده متمرکزند، ارزش و اعتبار می‌بخشد و هم به زنانی که در عرصه اجتماعی فعال‌اند، جهت و معنایی متعالی.

و شاید بتوان گفت این الگوی فاطمی را بتوان ذیل مفهوم عدالت بازخوانی کرد؛ یعنی بودن زنان در سر جای خودشان. گاهی آنجا تربیت فرزند است و گاهی حضور اجتماعی. نه لزوما همیشه و برای همه کس، جمعِ این دو.

در این چارچوب، عدالت برای زن به معنای تقسیم مسیولیت ها بر اساس شرایط واقعی اوست نه تقلیل مفهوم حضور اجتماعی به کنشگری های خارج از منزل برای همه.

یادداشت از: حجت‌الاسلام احمد اولیائی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

انتهای پیام/