به گزارش خبرگزار ی تسنیم از بجنورد٬ این روزها فضای خبری و آموزشی خراسان شمالی پر شده است از تصاویر مسئولانی که با لبخند، زنگ «پژوهش» را می‌نوازند و پشت تریبون‌ها از لزوم ورود دانش‌آموزان به عرصه‌های نوین نظیر هوش مصنوعی، نانو و متاورس سخن می‌گویند. مدیرکل آموزش و پرورش از «لزوم استفاده از فناوری‌های روز» می‌گوید و معاون استاندار، دانش‌آموزان را «معماران فردای استان» می‌خواند. این واژه‌ها زیبا، درست و امیدوارکننده‌اند، اما وقتی پایمان را از سالن‌های همایش بیرون می‌گذاریم و به کف مدارس، به‌ویژه در مناطق حاشیه شهر بجنورد و شهرستان‌های محروم استان می‌رسیم، با واقعیتی تلخ و گزنده روبرو می‌شویم.

 پژوهش؛ واژه‌ای لوکس و گران برای مدارس محروم 

پژوهش، خروجیِ یک فرآیند است؛ فرآیندی که ورودی آن «امکانات»، «آزمایشگاه مجهز»، «دسترسی به منابع علمی (اینترنت)» و «معلم باانگیزه» است. صحبت از پژوهش دانش‌آموزی در استانی که بسیاری از مدارس حاشیه شهر آن هنوز درگیر تأمین میز و نیمکت سالم یا سیستم گرمایشی استاندارد هستند، بیشتر به یک شوخی تلخ شبیه است تا یک راهبرد آموزشی.

چگونه می‌توان از دانش‌آموزی که تنها تصویرش از «آزمایش علوم»، عکس‌های بی‌روح کتاب درسی است و رنگِ لوله‌ی آزمایش و میکروسکوپ را در تمام دوران تحصیلش ندیده، انتظار داشت که «ایده‌پرداز» و «مخترع» باشد؟ در بسیاری از مدارس دولتی و حاشیه شهر، اتاق‌هایی که روزگاری تابلوی «آزمایشگاه» داشتند، یا به انباری تبدیل شده‌اند یا به دلیل نبود متصدی آزمایشگاه و مواد اولیه، قفلی بزرگ بر در دارند که تنها سالی یک‌بار برای بازرسی باز می‌شود.

 شکاف دیجیتال؛ از شعار هوش مصنوعی تا قطعی اینترنت 

مسئولان آموزش و پرورش استان در حالی بر استفاده از هوش مصنوعی تأکید دارند که «شکاف دیجیتال» در خراسان شمالی بیداد می‌کند. پژوهش در دنیای امروز بدون دسترسی به اینترنت پرسرعت و ابزارهای هوشمند بی‌معناست. وقتی در برخی مدارس حاشیه شهر، دسترسی به یک سیستم کامپیوتری به‌روز برای دانش‌آموزان رویاست، صحبت از هوش مصنوعی تنها نمکی است بر زخم نابرابری آموزشی. این تناقض، دانش‌آموز بااستعداد حاشیه شهر و روستاهای دور افتاده را سرخورده می‌کند؛ او می‌شنود که باید پژوهش کند، اما ابزاری جز دستان خالی ندارد.

خطرناک‌تر از کمبود امکانات، تقلیل دادن مفهوم پژوهش به «آمارسازی» است. اینکه بگوییم 5 دانش‌آموز برتر پژوهشی داریم، مایه افتخار است، اما نباید این 5 نفر (که احتمالاً محصول مدارس خاص، تیزهوشان یا حمایت‌های ویژه خانواده‌ها هستند) را به کل بدنه دانش‌آموزی استان تعمیم دهیم. پژوهش زمانی فرهنگ می‌شود که دانش‌آموز مدرسه دولتی در «ناظرآباد» یا «باقرخان» بجنورد هم بتواند ایده خود را در آزمایشگاه مدرسه‌اش تست کند، نه اینکه پژوهش به کالایی لوکس برای دهک‌های بالای جامعه تبدیل شود.

 سخن پایانی  اینکه آقایان مسئول! زنگ پژوهش صدای بلندی دارد، اما صدای «سکوت» آزمایشگاه‌های خالی و کلاس‌های بدون امکانات بلندتر است. اگر واقعاً به دنبال تربیت «معماران فردای استان» هستید، به جای نواختن زنگ و برگزاری همایش، قفل آزمایشگاه‌ها را بشکنید، اینترنت مدارس را وصل کنید و بودجه‌های فرهنگی را صرف خرید تجهیزات کنید. پژوهشگر با «زنگ» متولد نمی‌شود، با «امکانات» و «عدالت» رشد می‌کند.

انتهای پیام/311/.