انتقاد کارشناسان از انتشار گزینشی اسناد محرمانه مذاکرات قرهباغ توسط دولت ارمنستان
- اخبار بین الملل
- اخبار ترکیه و اوراسیا
- 14 آذر 1404 - 11:30
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، دولت ارمنستان اسنادی را منتشر کرده که طی دههها مذاکره با هدف حلوفصل مناقشه قرهباغ کوهستانی مورد بحث قرار گرفته بود.
وبسایت دولت ارمنستان دسترسی به پیشنهاداتی را که در طول سالها توسط «گروه مینسک» سازمان امنیت و همکاری اروپا (با ریاست مشترک آمریکا، فرانسه و روسیه) ارائه شده بود، فراهم کرده است. در میان اسناد منتشر شده، بسته پیشنهادی روسیه، سند کازان، اصول مادرید و قطعنامه مشهور شورای امنیت سازمان ملل دیده میشود.
اسناد از طبقهبندی خارج شده همچنین شامل نامهای از «سرژ سارگسیان»، رئیسجمهور سابق ارمنستان به «ولادیمیر پوتین»، رئیسجمهور روسیه است که در 5 اوت 2016، چند ماه پس از جنگ چهار روزه آوریل، نوشته شده است.
وبسایت دولت ارمنستان این اسناد را «کلیدی» توصیف کرده و معتقد است که «بینشی» نسبت به محتوای روند مذاکرات پیش از جنگ 44 روزه در سال 2020 ارائه میدهد.
دولت ارمنستان: مذاکرات هرگز درباره استقلال یا الحاق قرهباغ نبود
وبسایت دولت ارمنستان مقالهای با عنوان «بسته مذاکرات قرهباغ کوهستانی چه چیزی را فاش میکند؟» منتشر کرده است. اگرچه نویسنده مشخص نیست، اما نتایج منعکسکننده بیانیههای مکرر «نیکول پاشینیان»، نخستوزیر است:
- در طول و پس از جنگ اول قرهباغ، مذاکرات هرگز بر سر استقلال قرهباغ یا الحاق مجدد آن به ارمنستان انجام نشده بود.
- تمرکز اصلی مذاکرات، بازگرداندن تمام هفت منطقه اطراف قرهباغ به آذربایجان، چه به صورت بستهای و چه مرحلهای بود.
- وضعیت خودِ قرهباغ تنها در چارچوب تمامیت ارضی و حاکمیت آذربایجان مورد بحث قرار میگرفت.
- در درک جامعه جهانی، حق تعیین سرنوشت برای قرهباغ به معنای «خودگردانی» در داخل آذربایجان بود.
این مقاله تأکید میکند که نامه سرژ سارگسیان به پوتین نشان میدهد که سارگسیان میدانست: 1) احتمال از سرگیری اقدامات نظامی بالا است، و 2) توازن تسلیحاتی بین ارمنستان و آذربایجان به هم خورده است.
دولت پاشینیان نتیجه میگیرد که سارگسیان میدانست جنگ اجتنابناپذیر است و اظهارات تیم او پس از انقلاب 2018 مبنی بر اینکه «پاشینیان آمده تا زمینها را واگذار کند»، تنها برای استفاده در بازگشت سیاسی آیندهشان طراحی شده بود.
تحلیلگران: ارمنستان مجبور به امتیازدهی بزرگ بود
«لیلیت دالاکیان»، تحلیلگر سیاسی، معتقد است که مهمترین جنبه اسناد منتشر شده، زمانبندی و چارچوب حق تعیین سرنوشت ارامنه قرهباغ است.
وی مینویسد: «عملاً در پیشنهادات 2016 و 2019، بندی که در تمام پیشنهادات قبلی وجود داشت، حذف شده است. آن بند مشخص میکرد چه کسانی میتوانند در همهپرسی شرکت کنند (ساکنان سال 1988). علاوه بر این، آذربایجان به طور دورهای همهپرسی را به تعویق میانداخت. در نتیجه، ارمنستان مجبور بود امتیازات بزرگی بدهد و در مقابل تنها وعدههای مبهمی از یک همهپرسی در آینده یا جنگی به تعویق افتاده دریافت میکرد.»
سارگسیان آماده بود همه چیز را به پوتین واگذار کند
«روبرت قووندیان»، تحلیلگر سیاسی، نامه سارگسیان به پوتین را تکاندهندهترین بخش اسناد میداند و آن را یک «التماس» توصیف میکند.
وی مینویسد: «در پاییز 2016، سرژ سارگسیان کاملاً متوجه وضعیت فاجعهباری شد که ارمنستان و ارتش را به آن کشانده بود. تنها گزینه باقیمانده التماس به "حاکم منطقهای" (پوتین) بود تا جاهطلبیهای علیاف را تعدیل کند. در عوض، حاضر بود همه چیز را به پوتین واگذار کند؛ از عزت نفس گرفته تا سیستمهای انرژی، اقتصادی و نظامی دولت.»
انتقاد از انتشار ناقص؛ سند «کیوست» کجاست؟
«تاتول هاکوپیان»، کارشناس مناقشه قرهباغ، ادعا میکند که دولت ارمنستان تمام اسناد را منتشر نکرده است. او میپرسد چرا دولت پیشنهاد «کیوست» (Key West) را که رسماً به طرفین ارائه شده بود، منتشر نکرده است؟
هاکوپیان میگوید: «در عوض، آنها نسخهای از تبادل ارضی (مغری در برابر قرهباغ) را منتشر کردند که هرگز به یک سند رسمی تبدیل نشد.»
نیکول پاشینیان در واکنش به این موضوع مدعی شد که دولت بسته پیشنهادی کیوست را در اختیار ندارد.
«پاشینیان میراث مذاکرات را رد کرد و جنگ را برانگیخت»
«سورن سورنیانتس»، تحلیلگر سیاسی، بسته منتشر شده را «خام و ناقص» توصیف کرد و گفت: عناصر کلیدی مذاکرات از جمله سند آتشبس 1994، بیانیه 1995 و پروتکلهای پراگ در آن وجود ندارد.
وی تأکید کرد: «اگرچه پیشنویس حلوفصل 2019 منتشر شده، اما پاسخ رسمی طرف ارمنی وجود ندارد. این شکاف مانع از ارزیابی صحیح ارزش سیاسی اسناد میشود.»
با این حال، سورنیانتس استدلال کرد که همین انتشار ناقص نیز نشان میدهد که در دوران پاشینیان «میراث مذاکرات رد شد، پیشنهادات میانجیگری نادیده گرفته شد و تلاش شد روند مذاکرات باطل شود.»
او نتیجهگیری کرد: «همه این گامها مکانیسمهای بازدارندگی بینالمللی را تضعیف کرد و شرایط را برای یک جنگ تمامعیار فراهم کرد. مسئولیت سیاسی جنگ و پیامدهای آن کاملاً بر عهده نیکول پاشینیان و دولت فعلی است.»
انتهای پیام/