به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، مقاله «الگوی حکمرانی صالح در تفسیر قرآن امام موسی صدر»، به قلم حجت الاسلام شریف لک‌زائی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در دومین شماره نشریه مطالعات حکمرانی اسلامی منتشر شد. قانون الهی؛ مبنای حکمرانی صالح، توکل و تواضع در حکمرانی، حکمرانی همدلانه؛ همزیستی با اقلیت‌ها، همبستگی اجتماعی در سایه عقل و عشق از جمله عناوین مورد تحقیق در این مقاله تحلیلی تفسیری است.

در چکیده مقاله آمده است: در دنیای معاصر که جوامع با تنوع فرهنگی، مذهبی و قومی گسترده‌ای روبه‌رو هستند، مسأله حکمرانی صالح و دستیابی به الگویی کارآمد برای مدیریت این تنوع، یکی از چالش‌های اساسی عرصه اندیشه سیاسی و اداره جامعه به شمار می‌رود. جوامع چندفرهنگی و چندمذهبی، اغلب به دلیل تفاوت‌های بنیادی در ارزش‌ها و منافع، با مخاطراتی چون تفرقه، بی‌اعتمادی، تبعیض و چالش‌های جدی در تحقق عدالت و همزیستی مسالمت‌آمیز روبه‌رو هستند.

پرسش اصلی که این مقاله به آن پرداخته، این است که چگونه می‌توان با بهره‌گیری از آموزه‌های قرآنی و به‌ویژه تفسیر این آموزه‌ها توسط متفکری همچون امام موسی صدر، الگویی برای حکمرانی مطلوب و اخلاقی در چنین جوامعی ارائه کرد؟ الگویی که در عین پایبندی به اصول دینی، به اقتضائات دوران معاصر و نیازهای مبرم اجتماعی نیز نگاهی دقیق و راهبردی داشته باشد.

همچنین هدف اصلی این نوشتار، استخراج و تبیین اصول و مؤلفه‌های مرکزی حکمرانی صالح بر اساس تفسیر امام موسی صدر از قرآن کریم ذکر شده است؛ در واقع نویسنده تلاش می‌کند نشان دهد که نگاه خاص صدر به آیات الهی، چگونه می‌تواند برای رهبران سیاسی و اجتماعی امروزی، راهکارهایی عملی و کاربردی جهت برقراری عدالت، همبستگی و صلح پایدار در جوامع متکثر فرهنگی فراهم آورد.

تکیه بر مفاهیمی همچون توکل به خدا، همزیستی مسالمت‌آمیز، همبستگی مؤمنان، و تلفیق عقلانیت و عاطفه که در اندیشه امام موسی صدر برجسته شده است، چشم‌اندازی نوین در برابر مسأله حکمرانی ارائه می‌دهد، به گونه‌ای که می‌تواند هم به توسعه نظریه‌های مرتبط در علوم سیاسی و مطالعات سیاسی اسلامی کمک کند و هم واجد جنبه‌های کاربردی برای سیاست‌گذاران، نخبگان، و کنشگران عرصه حکمرانی باشد.

مباحث این مقاله، هم از منظر تفسیر اجتماعی قرآن و هم با نگاهی مسأله‌محور نسبت به چالش‌های حکمرانی معاصر، سازماندهی شده است؛ به این ترتیب، نویسنده ضمن استفاده از دستاوردهای فلسفه سیاسی معاصر و تطبیق آن با اندیشه امام موسی صدر، رویکردی میان‌رشته‌ای اتخاذ کرده است.

 یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از منظر امام موسی صدر، حکمرانی صالح نیازمند بهره‌گیری از چند اصل کلیدی توکل به خدا و اجتناب از غرور و خودپرستی(که موجب دوری زمامداران از استبداد و انحراف می‌شود و آنان را در برابر خطرات اخلاقی، چون تکبر و ظلم، بیمه می‌کند)، اصالت همزیستی مسالمت‌آمیز با اقلیت‌های مذهبی و فرهنگی(که براساس اندیشه سیاسی صدر بر سه عنصر احترام متقابل، اعتماد متقابل و اطمینان متقابل استوار است)، تأکید ویژه بر همبستگی مؤمنان و مسئولیت‌پذیری فراتر از مزهای فردی و جغرافیایی(تا همه اهل حق نسبت به سرنوشت یکدیگر احساس مسئولیت کنند و از همدیگر حمایت نمایند)، تلفیق عقل و عشق در اداره جامعه(حکمرانی صالح باید ترکیبی از عقلانیت، انصاف و محبت باشد تا هم به نیازهای مادی و هم به ابعاد عاطفی، اخلاقی و معنوی زندگی انسان‌ها پاسخ دهد) می‌باشد.

این نوع حکمرانی، جایگزینی برای عقلانیت ابزاری و فردگرایی افراطی رایج در سنت لیبرال محسوب می‌شود و در عین حال، پاسخی اخلاقی و اجتماعی به چالش‌های زمانه است. در نتیجه، مقاله پیش رو این ایده را برجسته می‌کند که تلفیق آموزه‌های دینی (قرآنی)، تفسیر اجتماعی و تجربیات عملی رهبران مسلمان می‌تواند الگویی نوین و بومی برای حکمرانی کارآمد، عادلانه و انسانی در جوامع چندفرهنگی و چندمذهبی معاصر ارائه دهد. این الگو ضمن اینکه به توسعه نظری و ادبیات علمی حکمرانی دینی کمک می‌کند، الهام‌بخش اقدامات عملی در عرصه سیاست و ادارۀ جامعه نیز خواهد بود.

خبرنگار: زهرا شریعتی

انتهای پیام/