به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در طول تاریخ همواره در هر نقطه از جهان که ظلم و اشغالگری وجود داشته، به موازات آن مقاومت نیز بوده است که در اشکال و سطوح مختلف تعریف می‌شود. اما در منطقه غرب آسیا مفهوم مقاومت به نوعی با فلسطین گره خورده و هر بار که اصطلاح مقاومت و ابعاد و معنای آن مطرح می‌شود، ابتدا فلسطین و مبارزات مردم این سرزمین یادآوری می‌گردد.

تاریخچه مقاومت در فلسطین

از دهه 40 میلادی که صهیونیست‌ها با حمایت غرب و آمریکا رسماً اشغالگری خود را در اراضی فلسطین آغاز کرده و به بخش‌های دیگر از اراضی عربی گسترش دادند، مقاومت در فلسطین نیز ظهور یافت که روش‌های مختلفی داشت.

از سال‌های ابتدایی اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها گروه‌های مردمی و احزاب مختلفی تشکیل شدند که هر کدام ایدئولوژی و عملکرد ویژه خود را داشتند. همچنین مقاومت فردی، ویژگی برجسته مبارزات مردمی فلسطینی‌ها مقابل اشغالگران بود، اما مشکل اساسی در مقاومت فلسطین در آن زمان این بود که عمدتاً اتحادی میان گروه‌های مقاومتی وجود نداشت و بر همین اساس آنها نمی‌توانستند یک استراتژی واحد و منسجم برای آزادسازی سرزمین خود ترسیم کنند.

از جمله برجسته‌ترین گروه‌های مقاومتی که در فلسطین شکل گرفتند، می‌توان به این موارد اشاره کرد:سازمان آزادی بخش فلسطین، جنبش فتح، جهاد اسلامی فلسطین، جبهۀ مردمی برای آزادی فلسطین، جبهۀ دموکراتیک، کمیته های مقاومت مردمی و جنبش مقاومت اسلامی (حماس).

برخی از این گروه‌ها مانند سازمان آزادی‌بخش به تدریج از رویکرد و تفکر جهادگرانه مقاومت منحرف شدند، اما برخی دیگر مانند جنبش حماس و جهاد اسلامی به آرمان‌های خود در راه آزادی فلسطین وفادار ماندند.

با وجود اینکه اقدامات مقاومتی فلسطینی‌ها، چه در قالب جنبش‌های مقاومت و چه مقاومت فردی از سال 1948 همزمان با اشغالگری صهیونیست‌ها ادامه داشت و مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرد، اما برجسته‌ترین جلوه این مقاومت در انتفاضه‌هایی که ملت فلسطین رقم زدند پدیدار شد.

ریشه‌های شکل‌گیری انتفاضه‌های فلسطین؛ انتفاضه سنگ تا الاقصی

اولین انتفاضه فلسطین که به «انتفاضه سنگ» معروف شده از 8 دسامبر 1987 آغاز شد و تا سال 1993 که سازمان آزادی بخش توافق‌های شوم اسلو را با صهیونیست‌ها منعقد کرد، ادامه داشت.

انتفاضه اول با زیر گرفته شدن چند کارگر فلسطینی توسط یک کامیون اسرائیلی و شهادت 4 فلسطینی آغاز شد و فلسطینیان این تصادف را قتل عمد دانستند و روز بعد در هنگام تشییع پیکرها به مقر ارتش رژیم صهیونیستی در جبالیا سنگ زدند. در مقابل، نظامیان صهیونیست اقدام به شلیک تیر هوایی کردند. فلسطینیان نیز با باران سنگ و کوکتل مولوتوف جواب آن‌ها را دادند.

این جرقه اولیه انتفاضه اول فلسطین بود. ولی کار به همین جا ختم نشد و انتفاضه شهر به شهر گسترش یافت. در آن انتفاضه 1300 فلسطینی شهید شدند.

شکست مبارزات قبلی و ناامیدی از اعراب

همانطور که گفته شد، اقدامات مقاومتی فلسطینی‌ها با یک رویکرد واحد دنبال نمی‌شد و نمی‌توانست نتیجه موثری داشته باشد. همچنین در حالی که در دو دهه اول آغاز اشغالگری صهیونیست‌ها فلسطینی‌ها امید زیادی به سایر کشورهای عربی برای نجات آنها داشتند، اما بعد از تحولاتی که در جهان عربی رخ داد و شکست ارتش‌های عربی مقابل رژیم صهیونیستی و سپس آغاز موج عادی سازی روابط اعراب با این رژیم، ملت فلسطین متوجه شدند که نباید دل به حمایت این کشورها ببندند.

انتفاضه اول فلسطین در زمانی شکل گرفت که کشورهای عربی معتقد بودند هیچ راهی جز سازش با اسرائیل وجود ندارد و سران عرب مسئله فلسطین را از کانون توجهات کنار گذاشته و به عنوان یک مسئله درجه 2 به آن نگاه می‌کردند.

فشار مضاعف صهیونیست‌ها بر فلسطینی‌ها

شاید بتوان یکی از علل پیدایش انتفاضه را تحقیر فلسطینیان به عنوان شهروندان درجه دوم در سرزمین های اشغالی به حساب آورد. مهاجرت بیش از حد یهودیان سراسر جهان به سرزمین های اشغالی و تلاش صهیونیستها برای تغییر بافت جمعیتی این سرزمین به نفع یهودیان و سلب امتیازات و امکانات از اعراب فلسطینی، موجب شد که فلسطینیان ستم مضاعفی را بر خود احساس کنند.

الگوگیری از انقلاب اسلامی ایران

مردم فلسطین در سالهای رنج و سختی سرکوب عملاً آموختند که رمز مقاومت و پیروزی حرکت آنها خمیرمایۀ اسلامی آن است، نه چیز دیگر؛ پس با نگرش اسلامی و با الگوگیری از انقلاب اسلامی ایران به میدان انقلاب آمدند. استقرار نظام جمهوری اسلامی در قدرتمندترین کشور منطقه به نحو محسوسی موازنه را به نفع مسلمانان بر هم زد و تبدیل به انگیزه قوی برای مردم فلسطین شد.

مردم فلسطین با الهام از انقلاب ایران، متناسب با شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود به میدان آمدند و مبارزه را از چارچوب معادلات سیاسی اعراب خارج کردند. تفاوتی که انتفاضه با دیگر جریانات مبارز در فلسطین دارد، مبین آن است که با الهام گرفتن از مبارزات بر حق ملت مسلمان ایران و رهبری آن، این امکان برای فلسطینی ها به وجود آمد که متوجه شوند آمریکا و اسرائیل شکست ناپذیر نیستند و امکان رویارویی و تقابل با آن ها وجود دارد.

انتفاضه دوم فلسطین؛ انتفاضه الاقصی

25 سال پیش در روز 28 سپتامبر سال 2000 و در پی ورود «آریل شارون» نخست وزیر وقت رژیم اشغالگر قدس به مسجد مبارک الاقصی به همراه تعداد زیادی از نظامیان ارتش صهیونیستی، انتفاضه دوم فلسطین موسوم به انتفاضه الاقصی شعله ور شد.

شارون با ورود به مسجد الاقصی و گشت زنی در صحن های آن باعث تحریک احساسات فلسطینیان و بروز درگیری میان نمازگزاران مسلمان و نظامیان صهیونیستی شد و در پی این درگیری‌ها 7 فلسطینی شهید و بیش از 250 نفر دیگر زخمی شدند و در عین حال 13 نظامی صهیونیست هم مجروح شدند.

در آن زمان درگیری‌های شدیدی در شهر اشغالی قدس درگرفت که منجر به زخمی شدن ده ها فلسطینی شد و این درگیری‌ها خیلی زود به تمامی شهرهای کرانه باختری و باریکه غزه نیز سرایت پیدا کرد و نام "انتفاضه الاقصی" به خود گرفت.

"محمد الدره" کودک شهید فلسطینی که در دومین روز انتفاضه الاقصی به شهادت رسید، نماد انتفاضه دوم فلسطین به شمار می رود و فایل ویدیوئی ضبط شده توسط شبکه تلویزیونی فرانسه در تاریخ 30 سپتامبر 2000 به خوبی صحنه‌های ترور این کودک 11 ساله را که در کنار پدرش در پشت یک مانع بتنی در خیابان صلاح الدین در جنوب شهر غزه پناه گرفته بود، به تصویر کشیده است.

ترور این کودک فلسطینی توسط ارتش صهیونیستی احساسات خشم ملت فلسطین را در نقاط مختلف برانگیخت و باعث راه اندازی تظاهرات‌های خشم و وقوع درگیری میان نظامیان ارتش صهیونیستی و شهروندان فلسطینی شد که در پی آن ده‌ها نفر از فلسطینی‌ها شهید و یا زخمی شدند.

انتفاضه دوم فلسطین در مقایسه با انتفاضه نخست شاهد درگیری‌های بیشتر و افزایش عملیات‌های نظامی و درگیری‌ها میان مقاومت فلسطین و ارتش صهیونیستی بود و بر اساس آمارهای رسمی دو طرف منجر به شهادت 4412 فلسطینی و زخمی شدن 48 هزار و 322 نفر شد و در طرف مقابل نیز 1069 صهیونیست به هلاکت رسیده و 4500 نفر دیگر زخمی شدند.

از جمله مهمترین حوادثی که در زمان انتفاضه الاقصی روی داد ترور "رحبعام زئیفی" وزیر گردشگری وقت رژیم صهیونیستی به دست مبارزان جبهه خلق برای آزادی فلسطین بود.

مسیر مبارزاتی حماس

اما جنبش حماس به عنوان بزرگترین و معروف‌ترین جنبش مقاومتی فلسطین که حماسه بزرگ طوفان الاقصی را رقم زد، سابقه طولانی در تاریخ مبارزات مردمی فلسطین دارد و امروز سی و هشتمین سالگرد تاسیس آن است. به همین بهانه بهتر است نگاهی به نحوه شکل‌گیری و تحولات این جنبش از ابتدا تاکنون داشته باشیم.

"حماس" نام مختصر "جنبش مقاومت اسلامی فلسطین"، جنبشی مردمی است که در پی ایجاد شرایط لازم جهت آزادی این کشور از ظلم و تجاوزگری صهیونیست‌ها و حامیان آنهاست. این جنبش انقلابی که از حمایت تود‌ه‌های مردم برخوردار است، بر این باور است که تا آزادی فلسطین از نهر تا بحر به مبارزات خود ادامه می‌دهد.

حماس در 15 دسامبر 1987، بیانیه تأسیس خود را منتشر کرد اما جرقه‌های اولیه شکل‌گیری آن به دهه چهل قرن گذشته برمی‌گردد. حوادث متعددی که در پی اشغال فلسطین در سال 1948 و بخصوص بعد از شکست کشورهای عربی در سال 1967 روی داد، زمینه شکل‌گیری جنبش حماس را فراهم آورد. این حوادث نتیجه دو عامل اساسی است: یکی تحولات سیاسی عرصه فلسطین و مسائل بعد از آن تا پایان سال 1987 و دیگری تحولات بیداری اسلامی و قضایای بعد از آن است.

ریشه پیدایش حماس به همان عواملی برمی‌گردد که اساساً مقاومت فلسطین را شکل داد؛ جایی که مردم فلسطین بعد از اشغالگری و جنایات وحشیانه صهیونیست‌ها متوجه شدند که با مسئله مرگ و زندگی روبرو هستند و باید به فکر چاره باشند. همچنین بعد از عقب نشینی تدریجی سازمان آزادی بخش از آرمان فلسطین و سپس همسو شدن این سازمان با رژیم صهیونیستی نیاز به وجود یک جنبش واقعی مقاومتی به شدت احساس می‌شد.

همچنین به دلیل بی‌توجهی دولت‌های عربی به مسئله فلسطین و شکل‌گیری جریان سازش با صهیونیست‌ها توسط اعراب، شکل‌گیری جنبشی جهادی با رویکرد اسلامی ضرورت داشت که نشانه‌های پیدایش آن در سال 1981 و با شکل گیری مجموعه شیخ احمد یاسین در سال 1983 و دیگر مجموعه های جهادی آشکار شد.

در اندیشه مبارزاتی حماس، نبرد با صهیونیست‌ها تنها نبرد با یک رژیم متجاوز نبوده و درواقع مبارزه با استعمار نوینی است که در پی به یغما بردن منابع و ثروت جهان عربی و اسلامی و گسترش سلطه اقتصادی، سیاسی، نظامی و فکری خود است.

به اعتقاد این جنبش، بهترین راه مدیریت نبرد با رژیم صهیونیستی، بسیج تمام ظرفیت‌های فلسطین و زنده نگه داشتن روحیه جهاد و مقاومت در برابر طرح‌های سازش و جلوگیری از جدا شدن بخش‌های بیشتر خاک این کشور تا به وجود آمدن اراده مبارزاتی و سیاسی در تمام جهان عرب و اسلام برای بیرون راندن صهیونیست‌ها است.

بنیان گذار جنبش حماس، شیخ احمد یاسین، رئیس مجمع اسلامی غزه بود که به همراه مجموعه‌ای از فعالان اسلامی فلسطین، جنبش حماس را در سال 1987 در نوار غزه تشکیل داد. شیخ احمد یاسین چندین بار توسط دشمن صهیونیستی ربوده و به حبس ابد محکوم شد و در اکتبر 1997 در جریان یک معامله تبادل اسرا آزاد شد.

شیخ احمد یاسین بعد از عمری مبارزه قهرمانانه ضد اشغالگری، سرانجام در 22 مارس 2004 توسط رژیم صهیونیستی ترور شد و در حالی که بعد از خواندن نماز صبح در شهر غزه از مسجد به سمت خانه حرکت می‌کرد، توسط بالگردهای ارتش اشغالگر مورد هدف قرار گرفته و به شهادت رسید.

مقاومت فلسطین؛ از انتفاضه سنگ تا شمشیر قدس و حماسه طوفان الاقصی

جنبش حماس همواره سردمدار مبارزات مردمی و مقاومت فلسطین بوده است و سایر گروه‌های مقاومت در کنار این جنبش ضد اشغالگران جنگیده‌اند. این جنبش از زمان شکل‌گیری در نبردهای مختلفی با دشمن مشارکت داشته که جدیدترین و برجسته‌ترین آنها به نبردهای چند سال گذشته برمی‌گردد؛ از جمله نبرد تاریخی شمشیر قدس که در 10 مه سال 2021 اتفاق افتاد.

آن زمان مقاومت در غزه به رهبری حماس، نبردی را برای حمایت از قدس و مسجد الاقصی در برابر تجاوزات فزاینده صهیونیست‌ها آغاز کرد. این نبرد که تثبیت کننده معادلات جدیدی در تاریخ درگیری فلسطینی- صهیونیستی بود به مدت 11 روز ادامه داشت و در نهایت صهیونیست‌ها مجبور شدند که درخواست آتش بس بدهند.

این نبرد پیشدستانه، عرصه جدیدی را در فلسطین به وجود آورد و آن هم عرصه حمله پیشدستانه مقاومت بود. رژیم صهیونیستی پیش از این عادت کرده بود که آغازگر جنگ باشد و مقاومت از خود دفاع کند اما صهیونیست‌ها در این نبرد، فهمیدند که دیگر از حمله مقاومت در امان نخواهند بود. این مسئله بازدارندگی شدیدی را علیه صهیونیست ها به وجود آورد که همانگونه که اشاره شد کماکان ادامه دارد و صهیونیست‌ها برای غلبه بر آن هنوز دست و پا می‌زنند.

بر همین اساس، بسیاری معتقدند که شمشیر قدس زیربنای حماسه بزرگ طوفان الاقصی بود که دو سال و نیم بعد در 7 اکتبر 2023 رخ داد و نه تنها ارکان جعلی رژیم صهیونیستی، بلکه کل دنیا را تکان داد و ابعاد و نتایج آن تا امروز ادامه دارد.

کاملاً روشن است که مقاومت فلسطین آمادگی برای اجرای این استراتژی جدید در مقابله با دشمن صهیونیستی را از سال‌ها قبل شروع کرده بود و افزایش توان و آمادگی‌های رزمی و همچنین ورود به حوزه‌های جدید نظامی مانند رزم پهپادی و جنگ الکترونیک را که نمایانگر توانمندی مقاومت در اجرای جنگ هیبریدی است،‌ در دستور کار خود داشته است.

رژیم صهیونیستی که به لطف حمایت‌های آمریکا و غرب، پیشرفته‌ترین تجهیزات اطلاعاتی و نظامی را در اختیار دارد، نتوانست حمله 7 اکتبر حماس را دفع کند و به رزمندگان فلسطینی اجازه داد نقشه تهاجمی خود را با کارایی بالا اجرا کنند؛ تا جایی که ژنرال‌های ارتش رژیم صهیونیستی، عملیات طوفان الاقصی را بهترین حمله کماندویی در تاریخ توصیف کردند.

حماس و دیگر گروه‌های مقاومت فلسطین در منطقه محاصره شده نوار غزه و با امکانات بسیار کم بیش ازدو سال با ارتشی که تحت حمایت بزرگترین قدرت‌های جهانی قرار دارد جنگیدند و اسرائیل را وارد جنگ فرسایشی کردند. «یائیر اسولین» نویسنده صهیونیست در این زمینه می‌گوید: حتی اگر خاورمیانه را هم کامل اشغال کنیم باز هم در جنگ علیه غزه پیروز نخواهیم شد.

به این ترتیب حماس و به طور کلی مقاومت فلسطین با وجود مسیر پرفراز و نشیبی که از دهه‌های گذشته طی کرده‌اند و همه چالش‌ها و دشواری‌های پیچیده‌ای که مقابل آنها قرار داشته، تا امروز توانسته‌اند مقابل وحشی‌ترین ماشین کشتاری که توسط قدرت‌های بزرگ دنیا حمایت می‌شود بایستند و با قدرت ایمان و اراده، همچنان به مسیر خود برای آزادی سرزمین و تثبیت جایگاه عادلانه آرمان فلسطین در جهان ادامه دهند.

انتهای پیام/