خبرگزاری تسنیم ـ حجت الاسلام مجتبی صداقت*؛ امام خمینی(ره) در پیام شهادت آیت‌الله دکتر محمد مفتح، ایشان را «دانشمند» توصیف کردند و یکی از جنبه‌هایی که از شهادت او ابراز تأسف نمودند، جنبه علمی ایشان بود. امام پیام دادند: «امید بود از دانش استاد محترم و از زبان و علم او بهره‌ها برای اسلام و پیشرفت نهضت برداشته شود؛ و امید است از شهادت امثال ایشان بهره‌ها برداریم.»

شهید مفتح در مقاله «فلسفه انقلاب و حکومت» تأکید می‌کند که این نهضت، از مراکز روحانی شروع، در پایگاه‌های مساجد تقویت و به دست ملت مسلمان محقق شد. از نگاه وی، نخستین گام برای اصلاح نظام‌های غیرخدایی و طاغوتی، روشن‌کردن افکار، بیدار نمودن مردم و ارشاد آنان است. این نکته را می‌توان همان مسیر طی شده آن شهید در زندگی علمی و تبلیغی‌اش دانست. او به عنوان یکی از یاران و همراهان مصلح قرن حاضر، امام خمینی، در این مسیر گام برداشت.

رهبر معظم انقلاب در 26 آذر سال 64 و به مناسبت گرامیداشت شهید مفتح، ایشان را یکی از مظاهر فرهنگی می‌دانند که اسلام را در مرحله عمل، به عرصه‌های فردی محدود نمی‌کرد و در مرحله معرفت، تنها به حوزه و مسجد محدود نمی‌دانست. ایشان اسلام را با همه شؤون و جامعیتش در اعتقاد و عمل می‌فهمید و در پی تحقق آن می‌کوشید. شهید مفتح به مبارزه معتقد بود. در دورانی که هنوز مبارزه سیاسی نیرومندی در حوزه شکل نگرفته بود، او در مبارزه‌ای برای گسترش اندیشه اسلامی و کشف مفاهیم نو در اسلام شرکت داشت. این خود مبارزه‌ای سخت بود، زیرا عده‌ای هم در درون و هم در بیرون حوزه‌ها با آن مخالفت می‌کردند. دشواری کار در این بود که آشنایان به معارف قرآنی می‌کوشیدند تا مفاهیمی مانند جهاد، سیاست، نظام اجتماعی و فلسفه زندگی را در قرآن بیابند؛ امری که در آن زمان مورد توجه جدی بسیاری از متخصصان فرهنگ دینی نبود. گروهی اندک می‌کوشیدند افکار تازه مطرح‌شده در جهان اسلام را فراگرفته و در قرآن جستجو کنند. در مقابل، مخالفانی بودند هم در بیرون از حوزه‌ها که با بیداری روحانیت مخالفت می‌ورزیدند، و هم در داخل حوزه‌ها که از وسعت دید لازم برخوردار نبودند.

زندگی علمی شهید مفتح، گواه گام‌هایش برای اصلاح نظام‌ طاغوتی، روشن‌کردن افکار، بیداری و ارشاد مردم است. ایشان پس از تحصیلات حوزوی در همدان و قم، و اخذ دکتری از دانشکده الهیات دانشگاه تهران، داشته‌های علمی و معارف کسب کرده خود را به حوزه، دانشگاه و دبیرستان می‌برد. با شهید آیت‌الله بهشتی در مدرسه «دین و دانش» همکاری می‌کند تا دانش آموزان را در کنار علوم جدید با بینش اسلامی تربیت کنند و علم و دین را در کنار هم قرار دهند. از طرفی در حوزه علمیه «حقانی» نیز در پرورش طلاب توانمند و آگاه به مسائل روز، در کنار آیت الله دکتر شهید بهشتی و آیت الله قدوسی دارای نقش بود. همچنین ایشان در تأسیس «کانون اسلامی دانش‌آموزان و فرهنگیان» که متشکل از طلاب، دانشجویان، فرهنگیان و دانش‌آموزان بود، مشارکت داشت. ایجاد «مجمع علمی اسلام‌شناسی» از دیگر دستاوردهای علمی آن شهید است. از موضوعات کتبی که معمولا با مقدمه شهید مفتح از این مجمع به چاپ رسیده، می‌توان فهمید که هدف ایشان از تأسیس این مجمع، نقد وضع موجود و تحلیل انحطاط مسلمان، تصحیح باورها و مبارزه با تحریف، و استخراج نظامات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از اسلام بوده است.

کتاب‌های تخصصی ایشان مانند «حکمت الهی و نهج‌البلاغه»، «حاشیه بر اسفار ملاصدرا» و «روش اندیشه در منطق» نشان‌دهنده توجه عمیق او به منطق و فلسفه اسلامی، و پیوند زدن آن با معارف نهج‌البلاغه است و اهتمام وی به بنیان‌های عقلی و معرفتی اسلام را نشان می‌دهد.

کتاب‌ها و مقالات عمومی آن شهید، نشان از موضوعات مورد نیاز جامعه در نگاه ایشان دارد. ترجمه بخش‌هایی از کتاب تفسیر «مجمع‌البیان» نشان‌دهنده دغدغه او برای ارائه فهمی روشن و قابل‌دسترس از قرآن برای عموم است. مجموعه مقالات «نقش دانشمندان اسلام در پیشرفت علوم» او در مجله «درس‌هایی از مکتب اسلام»، در پی احیای افتخار تمدن اسلامی و نشان‌دادن هماهنگی ذاتی اسلام با عقلانیت و پیشرفت علمی است. کتاب «ویژگی‌های زعامت و رهبری» بیانگر دغدغه ایشان برای هدایت جامعه به سوی نظام اسلامی اصیل است. کتاب «آیات اصول اعتقادی در قرآن» بر جنبه‌های بینشی و هدایتی قرآن و ضرورت طرح آنها برای آنها برای عموم مردم، تأکید دارد. مقالات اخلاقی و اجتماعی، مانند مکتب اخلاقی امام صادق(ع) و «مضرات کشف حجاب از نقطه نظر اجتماع و مفاسد آن»، نگرانی ایشان نسبت به مسائل اخلاقی و ضرورت اصلاح در جامعه اسلامی را منعکس می‌کند.

در کنار فعالیت‌های علمی، برنامه‌های تبلیغی آن شهید در سراسر کشور جریان دارد.

جامعه با شهادت آیت الله دکتر مفتح از وجود با برکت ایشان محروم شد،  اما این شهادت، ثمراتی همچون تحکیم وحدت حوزه و دانشگاه را به همراه داشت.

*دکتری تاریخ و تمدن اسلامی 

انتهای پیام/