به گزارش خبرگزاری تسنیم از جزایر خلیج فارس، از حدود 25 آذر 1404، جنوب ایران با بارش‌های بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده است که شدت و تداوم آن‌ها نسبت به الگوهای گذشته غیرمعمول بوده و پیامدهای آن نشان می‌دهد شرایط اقلیمی و زیرساختی منطقه به شدت شکننده است. جزیره قشم نخستین منطقه‌ای بود که شدت این بارش‌ها را تجربه کرد؛ بارش بیش از 168 میلی‌متر طی چند روز، زمین خشک و کم‌نفوذ جزیره را قادر به جذب حجم عظیم آب نکرد و روان‌آب‌ها و سیلاب‌های سریع، تهدیدی مستقیم برای زندگی مردم و زیرساخت‌ها ایجاد کردند. در نتیجه، روستاهایی مانند طولا به اسکان اضطراری منتقل شدند و شبکه برق و خدمات شهری تحت فشار شدید قرار گرفت. این وضعیت نشان می‌دهد که حتی در مناطق کم‌بارش، بارش شدید می‌تواند به جای فرصت، به تهدیدی جدی تبدیل شود و توانایی سازگاری طبیعی زمین را به چالش بکشد.

با حرکت همان حجم آب به بندرعباس و دیگر بخش‌های ساحلی هرمزگان، خیابان‌ها و مسیرهای اصلی حمل‌ونقل نیز درگیر شدند و محورهایی مانند بندرعباس–بندرلنگه برای مدتی بسته شدند. این انتقال بحران از یک منطقه به منطقه دیگر نشان می‌دهد که سیلاب‌های یک نقطه می‌توانند پیامدهای ثانویه گسترده‌ای در مناطق همجوار ایجاد کنند و زیرساخت‌های شهری هنوز توان مدیریت چنین حجم غیرمنتظره‌ای از بارش را ندارند.

همزمان، جزیره هرمز با پدیده‌ای غیرمعمول مواجه شد؛ بارش شدید موجب شست‌وشوی خاک غنی از اکسید آهن شد و آب‌ها و سواحل به رنگ قرمز بی‌سابقه‌ای درآمدند. این جلوه بصری، هرچند جذاب است، اما نشان می‌دهد حرکت سریع آب و خاک می‌تواند پیامدهایی برای سکونت‌گاه‌ها و زیرساخت‌ها ایجاد کند و ضرورت آماده‌سازی مناطق ساحلی برای مواجهه با روان‌آب‌ها را یادآوری می‌کند.

با در نظر گرفتن تجربه قشم و هرمز، جزیره کیش نیز که تا کنون خسارت گسترده‌ای ندیده است، نمی‌تواند از این روند مصون بماند؛ همان سامانه‌های مرطوب و ناپایدار که مناطق دیگر را تحت تأثیر قرار داده بودند، کیش را نیز در معرض خطر قرار می‌دهند. این موضوع نشان می‌دهد که هیچ منطقه‌ای در جنوب ایران نمی‌تواند خود را از پیامدهای ثانویه بارش‌های شدید ایمن بداند و تداوم این شرایط نیازمند توجه فوری مسئولان و ساکنان است.

وضعیت فعلی جنوب ایران ترکیبی از خشکسالی طولانی، بارش‌های ناگهانی و فشار بر زیرساخت‌ها است و این ترکیب صرفاً یک رخداد گذرا نیست. بارش‌های شدید، به جای نفوذ در خاک و ذخیره‌سازی، به روان‌آب و سیلاب تبدیل شده‌اند و زندگی مردم، خدمات شهری و سازوکارهای طبیعی منطقه را همزمان به چالش کشیده‌اند.

در همین چارچوب، اصطلاح «طوفان نوح» که در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی مطرح شده، نمادی از شدت و غیرمعمول بودن این بارش‌هاست. هرچند اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد، اما این تعبیر بازتابی از واقعیت تجربه شده در قشم، هرمزگان، بندرعباس و کیش است؛ جایی که ناپایداری اقلیمی و بارش‌های ناگهانی، نه تنها تهدید مستقیم برای زیرساخت‌ها ایجاد کرده، بلکه زنجیره‌ای از پیامدهای ثانویه و پیچیده را به همراه داشته است.

با توجه به روندهای اخیر، می‌توان گفت جنوب ایران اکنون در نقطه‌ای بحرانی قرار دارد؛ بارش‌های شدید نه تنها خشکسالی طولانی را جبران نکرده‌اند، بلکه به سرعت زیرساخت‌های شکننده، زندگی مردم و خدمات شهری را تحت فشار گذاشته‌اند. تجربه قشم، هرمزگان، بندرعباس و کیش نشان می‌دهد که هر موج بارشی، علاوه بر اثر مستقیم خود، پیامدهای ثانویه‌ای ایجاد می‌کند که مناطق همجوار را وارد چرخه‌ای از بحران‌های پیچیده و فزاینده می‌سازد.

این شرایط پرسشی جدی پیش روی سیاستگذاران و ساکنان قرار می‌دهد: آیا سیستم‌های شهری و مدیریت بحران جنوب ایران توان مقابله با موج‌های بعدی بارش و پیامدهای گسترده آن‌ها را دارند، یا هر بار باران بیشتر، زمینه‌ساز بحران‌های چندلایه و تخریب گسترده‌تر خواهد شد؟ این همان چالشی است که اکنون باید با دقت و فوریت به آن پاسخ داد و نشان می‌دهد تاب‌آوری منطقه در برابر تغییرات ناگهانی اقلیمی، بیش از هر زمان دیگری شکننده است.

خبرنگار: زهرا سلیمی

انتهای پیام/