گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ دویست و سومین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز یکشنبه 30 آذر 1404 ضبط و منتشر شد. «احمد بروایه»، کارشناس مصر و شمال آفریقا، در این شماره قرارداد گازی جدید مصر و رژیم اسرائیل را از نظر می‌گذراند.

سوالات اصلی این اپیزود عبارتند از

1. قرارداد گازی مصر و اسرائیل با چه اهدافی منعقد شد و چه ابعاد اقتصادی و ژئوپلیتیکی دارد؟

2. دلایل تعویق این قرارداد چه بود و چه عواملی به اجرای مجدد آن منجر شد؟

3. این قرارداد چه پیامدهای بلندمدتی برای معادلات انرژی و ژئوپلیتیک غرب آسیا دارد؟

از زمان مطرح شدن گاز شرق مدیترانه به‌عنوان یکی از گزینه‌های بالقوه تأمین انرژی اروپا، مسئله انتقال این گاز همواره در کانون توجه کشورهای اروپایی و دولت‌های مبدأ قرار داشته است.

با این حال، برخلاف بزرگ‌نمایی‌های اولیه، واقعیت این است که منابع گازی شرق مدیترانه پراکنده، اغلب کوچک‌مقیاس و از نظر فنی و سیاسی پرهزینه هستند. مشکلات مربوط به احداث خطوط لوله، هزینه‌های گزاف انتقال، و محدودیت‌های ژئوپلیتیکی موجب شد که در نهایت فقط دو بازیگر، یعنی مصر و رژیم صهیونیستی به ترتیب از سال 2017 و 2019 موفق به تولید اقتصادی و صادرات گاز شوند.

در این میان، تفاوت زیرساختی نقش تعیین‌کننده‌ای داشت. رژیم صهیونیستی فاقد تأسیسات مایع‌سازی و مسیرهای متنوع انتقال گاز است، در حالی که مصر با در اختیار داشتن کارخانه‌های LNG در شمال این کشور، به بازیگر کلیدی تبدیل شد.

از همین رو، تنها مسیر عملی صادرات گاز استخراج‌شده از میادین فلسطین اشغالی، انتقال آن به مصر، مایع‌سازی و سپس صادرات به اروپا بود. این سازوکار، به‌ویژه پس از جنگ اوکراین و بحران کرونا، به یکی از مهم‌ترین منابع ارزی مصر تبدیل شد و به این کشور در مدیریت شوک‌های مالی کمک کرد.

با این حال، از سال 2022 به بعد، کاهش تولید گاز داخلی مصر و افزایش مصرف داخلی، به‌ویژه در پی پیامدهای اقتصادی جنگ غزه و افت درآمدهای کانال سوئز و گردشگری، موقعیت مصر را پیچیده‌تر کرد.

واردات LNG از بازارهای جهانی برای قاهره بسیار پرهزینه است و همین مسئله، نیاز آن به گاز ارزان‌تر رژیم صهیونیستی را تشدید کرده است. در مقابل، رژیم نیز به دلیل نبود بازارهای جایگزین، ناگزیر به صادرات گاز به مصر است؛ امری که دست بالاتر را در مذاکرات به قاهره داده است.

در کوتاه‌مدت، این قرارداد بیشتر ماهیتی اقتصادی دارد و بعید است به اهرم سیاسی یا امنیتی فوری برای رژیم صهیونیستی تبدیل شود. اما در بلندمدت، با توجه به حجم بالای مبادلات مالی، می‌تواند به ادغام تدریجی اقتصادی مصر و رژیم در چارچوب نظم منطقه‌ای مورد نظر آمریکا منجر شود و سطحی از وابستگی ساختاری ایجاد کند که آثار ژئوپلیتیکی قابل‌توجهی خواهد داشت.

انتهای پیام/