حجت‌الاسلام والمسلمین حسین اثنی‌عشری، مدیر دفتر فقه معاصر حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، به تشریح روند شکل‌گیری و دستاوردهای دفتر فقه معاصر پرداخت. این دفتر که از سال 1395 به‌صورت رسمی زیر نظر مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه آغاز به کار کرده، اکنون به یکی از مهم‌ترین مراکز نوآوری فقهی تبدیل شده است.

اهداف و آغاز فعالیت‌ها

اثنی عشری تبیین کرد که دفتر فقه معاصر با چند هدف اصلی تأسیس شد: نخست؛‌ تدوین کتب جدید فقهی و اصولی برای تدریس در سطوح عالی حوزه. دوم؛ راه‌اندازی دروس خارج فقه معاصر در موضوعات نوپدید .ایجاد پیوند میان حوزه و دانشگاه و انتقال دستاوردهای علمی به فضای دانشگاهی. سوم؛ ورود به عرصه بین‌الملل و ارائه نقدها و تولیدات علمی در سطح جهانی. چهارم؛ تأثیرگذاری بر قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری کشور با ارائه مدل‌های نوین فقهی.

دستاوردهای آموزشی و پژوهشی

حجت‌الاسلام اثنی عشری عنوان کرد:‌ نخستین کتاب اصولی دفتر، با عنوان «الفائق» تدوین شد و پس از آن کتاب «شخص الاعتباری» در زمینه فقه حقوقی منتشر شد. این آثار اکنون در نظام آموزشی حوزه تدریس می‌شوند و سالانه صدها استاد و هزاران طلبه از آنها بهره می‌برند.

وی افزود:‌ دروس خارج فقه معاصر از سال 1397 آغاز شد و امروز به بیش از 114 درس فعال در حوزه علمیه قم رسیده و موضوعاتی از حقوق و امنیت تا اقتصاد نوین، رمزارزها، بورس، پزشکی، تعلیم و تربیت و اخلاق را شامل می‌شود. تاکنون بیش از 40 جلد کتاب در حوزه‌های مختلف منتشر شده است؛ از جمله فقه بورس، فقه رمزارزها، فقه اخلاق، فقه تعلیم و تربیت و فقه پزشکی.

پروژه‌های نوآورانه

مدیر دفتر فقه معاصر حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین پروژه‌های اخیر، فقه هوش مصنوعی است. این طرح پس از دو سال موضوع‌شناسی دقیق با همکاری گروه‌های فلسفه علم و فناوری، به مرحله انتشار نخستین جلد رسیده است. مباحثی چون مسئولیت‌پذیری هوش مصنوعی در حقوق و فناوری از جمله محورهای اصلی این پژوهش هستند.

وی درباره تعامل حوزه با دانشگاه ابراز داشت:‌ دفتر فقه معاصر توانسته است دستاوردهای حوزه را به زبان دانشگاهی منتقل کند. برخی پژوهش‌های فقهی در قالب مقالات علمی در مجلات معتبر مانند مجله پولی و بانکی بانک مرکزی منتشر شده‌اند. همچنین این دفتر در عرصه بین‌الملل فعال بوده و با نقد سند اخلاق هوش مصنوعی یونسکو، توانسته جایگاه علمی خود را تثبیت کند. ارائه مقاله در اجلاس بین‌المللی عمان درباره هوش مصنوعی و علوم انسانی از جمله نمونه‌های موفق این حضور جهانی است.

استاد حوزه علمیه قم تأکید کرد که یکی از اهداف اصلی دفتر، ورود به عرصه قانون‌گذاری و نظام‌سازی اجتماعی و اقتصادی است. به گفته وی، نخستین درس خارج در زمینه نظام اقتصادی اسلام آغاز شده و تلاش می‌شود مدل‌های نوین اقتصادی بر پایه فقه اسلامی طراحی و ارائه شوند. این اقدام مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفته و آینده‌ای روشن برای حوزه‌های علمیه ترسیم کرده است.

مدیر دفتر فقه معاصر اظهار داشت که این دفتر، طی یک دهه فعالیت، توانسته است با تولید آثار علمی نوین، برگزاری ده‌ها درس خارج، انتشار ده‌ها جلد کتاب و ورود به عرصه‌های بین‌المللی، جایگاه ویژه‌ای در نوآوری‌های فقهی کسب کند. این دفتر اکنون به‌عنوان حلقه اتصال میان حوزه، دانشگاه و نظام قانون‌گذاری شناخته می‌شود و چشم‌انداز آن، ارائه نظام‌های فکری و اجتماعی مبتنی بر فقه اسلامی در سطح ملی و جهانی است.

گفتنی است، مشروح سخنان استاد اثنی عشری به زودی در خبرگزاری تسنیم منتشر می‌شود.

خبرنگار: بابک شکورزاده

انتهای پیام/