فائزه طهماسبی، پژوهشگر مسائل دینی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ضمن واکاوی نقش سازمان وکالت در دوران امام هادی(ع) و اشاره به تحولات تاریخی، اظهار داشت: انتقال اجباری امام(ع) به سامرا توسط متوکل، نه‌تنها زندانی برای آن حضرت بود، بلکه آزمونی برای بقای شیعه در غیبت نسبی امام بود. در این شرایط نهاد وکالت که پایه‌هایش در زمان امام کاظم(ع) نهاده شده بود، به یک سازوکار حیاتی تبدیل شد.

او با تأکید بر ضرورت این ساختار، گفت: وکلا نه تنها جمع‌آوری خمس و زکات را مدیریت می‌کردند، بلکه به عنوان چشم و گوش امام در جوامع مختلف، جریان‌های انحرافی را شناسایی و تحت کنترل می‌آوردند. این امر، امکان حضور پنهان امام در میان شیعیان را فراهم می‌کرد.

طهماسبی با ارجاع به آیه 59 سوره نساء «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»، توضیح داد: این آیه، مشروعیت نهادهای دینی مانند وکالت را در انتقال هدایت از اولوالأمر تأیید می‌کند.

او درباره معیارهای انتخاب وکلا گفت: امام هادی (ع) وکلایی را برگزید که از دو ویژگی برخوردار بودند: علم به دین و وفاداری. چنین افرادی می‌توانستند در شرایطی که دسترسی به امام محدود بود، پاسخگوی سؤالات فقهی و اعتقادی شیعیان باشند.

این کارشناس مثال برجسته این دوره را عثمان بن سعید العَمْری، وکیل ممتاز امام(ع) در بغداد، نام برد و گفت: این افراد با وجود نظارت شدید عباسیان، موفق شدند امنیت جامعه شیعه را حفظ کنند.

طهماسبی با اشاره به بحران تولد امام زمان(عج) تصریح کرد: متن‌های تاریخی نشان می‌دهند که مأموران متوکل بر حریم امام(ع) نظارت ویژه داشتند تا متولد شدن ولی‌عصر(عج) را محدود کنند. اما شبکه وکالت نقش کلیدی در پنهان‌کاری این تحول تاریخی ایفا کرد. امری که با آیه 52 سوره کهف تطبیق دارد: «وَلَقَدْ کُنْتُ عَلَیْهِمْ قَرِینًا»؛ یعنی هدایت، هرچند پنهان، همیشه حضور دارد.

او به روایات صحیح اهل بیت (ع) استناد کرد که قرآن را «مخلوق» دانسته‌اند و گفت: این رویکرد، هماهنگ با آیه 104 سوره طه است: «وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ»؛ یعنی کلام الهی در قالب زبان و زمان قابل‌درک آمده است.

کارشناس مسائل دینی در پاسخ به نقش وکلا در مقابله با غلات یادآور شد: برخی غلات ادعای الوهیت برای امام داشتند. اما وکلای معتبر با انتشار فتاوای شفاف امام این انحرافات را خنثی کردند. این کار، نمونه‌ای از تحقق آیه 102 سوره آل عمران است: «وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی».

این استاد دانشگاه تأکید کرد: سازمان وکالت در عصر امام هادی (ع) یک شبکه ارتباطی و زیرساختی برای تحول به غیبت کبرا بود. این نهاد با ترکیب فقه و سیاست، نشان داد که دین قادر است در شرایط سرکوب، با خردمندی ادامه پیدا کند.

انتهای پیام/