گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ دویست و پنجمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز سه‌شنبه 2 دی ماه 1404 ضبط و منتشر شد. «محمد بیات»، کارشناس غرب آسیا، در این اپیزود ائتلاف‌سازی صهیونیست‌ها علیه ترکیه در مدیترانه شرقی را بررسی کرده است.

سوال‌های اصلی این اپیزود:

1- پیمان امنیتی میان اسرائیل، یونان و قبرس دارای چه ویژگی‌ها و اهدافی است؟

2- این پیمان امنیتی جدید چه تأثیر بر مناقشه میان طرف‌های یاد شده با ترکیه دارد؟

3- مناقشه جاری در دریای مدیترانه چه نسبتی با منافع ملی ایران دارد؟

امضای پیمان امنیتی میان یونان، قبرس و رژیم اسرائیل در بیت‌المقدس را باید نشانه‌ای از ورود شرق مدیترانه به مرحله‌ای جدید از رقابت ژئوپولیتیکی دانست. توافق اخیر آتن، تل آویو و نیکوزیا برای تشکیل نیروی واکنش سریع مشترک 2500 نفره، اگرچه از نظر نظامی توان تغییر بنیادین موازنه قوا را ندارد، اما از منظر امنیتی‌سازی و نهادینه‌کردن تهدید ترکیه اهمیت راهبردی دارد. این پیمان بیانگر گذار از همکاری‌های مقطعی به سمت نوعی هم‌ترازی ساختاری علیه آنکاراست.

محرک اصلی این هم‌گرایی، کشف میادین بزرگ گازی و تغییر معادلات انرژی اروپا پس از جنگ اوکراین است. تلاش اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به گاز روسیه، شرق مدیترانه را به منطقه‌ای با ارزش ژئوپولیتیکی فزاینده تبدیل کرده است. یونان و قبرس انرژی را ابزاری برای ارتقای جایگاه خود در ساختار قدرت اروپایی می‌بینند، در حالی که رژیم صهیونیستی با اتکا به میادینی چون لویاتان و تامار در حال تثبیت نقش خود به‌عنوان یک بازیگر حوزه‌های امنیت و اقتصاد انرژی است.

ترکیه در این معادله، یک قدرت تجدیدنظرطلب محسوب می‌شود. سیاست‌های مبتنی بر نو‌عثمانی‌گری و دکترین «میهن آبی»، همراه با گسترش حضور دریایی و نفوذ منطقه‌ای، باعث شده یونان و قبرس، آنکارا را تهدیدی فوری تلقی کنند. نقش‌آفرینی فزاینده ترکیه در سوریه نیز، به‌ویژه نزدیکی به بنادر مدیترانه‌ای، به تشدید معمای امنیتی دامن زده است.

رژیم صهیونیستی تلاش دارد این منازعه را در قالبی هویتی–تمدنی بازتعریف کند و خود را نماینده امنیت یورو–آتلانتیک در شرق مدیترانه نشان دهد؛ رویکردی که امکان جذب بازیگران فرامنطقه‌ای مانند فرانسه و برخی کشورهای عربی را فراهم می‌کند.

از منظر ایران، با توجه به تخاصم ساختاری با رژیم صهیونیستی، اولویت راهبردی جلوگیری از برتری این رژیم در منازعات منطقه‌ای است. بر همین اساس، در مناقشه شرق مدیترانه اتخاذ سیاست سکوت فعال یا هم‌پوشانی محدود منافع با ترکیه، در شرایط کنونی منطقی‌تر از هم‌سویی با بلوکی است که اسرائیل در آن نقش محوری دارد.

انتهای پیام/