تنش در بازار کالاهای اساسی؛ از حذف ارز ترجیحی برنج تا کمبود نهاده دامی
- اخبار استانها
- اخبار همدان
- 04 دی 1404 - 09:28
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، بازار کالاهای اساسی در استان همدان در ماههای اخیر با نوسانات قیمتی قابل توجهی روبرو بوده است. عوامل متعددی از جمله کمبود ارز ترجیحی، افزایش قیمت نهادههای دامی، کاهش تولید داخلی و افزایش تعداد واسطهها باعث شده تا قیمت کالاهایی مانند برنج، گوشت، حبوبات و میوه در برخی مقاطع به شدت افزایش یابد. به منظور بررسی دقیق وضعیت بازار و اقدامات جهاد کشاورزی و سایر دستگاهها برای کنترل قیمتها، خبرنگار تسنیم با مصطفی ترکمان، مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان درگفتوگویی صمیمانه درمورد جزئیات مربوط به توزیع کالا، عرضه مستقیم، نظارت بر بازار و پیشبینی روند قیمتها انجام شد.ترکمان در این گفتوگو با تشریح سیاستهای تنظیم بازار، نحوه تخصیص و توزیع کالاهای اساسی، دلایل افزایش قیمتها، چالشهای تخصیص ارز، وضعیت تولید داخلی و نقش دولت و بخش خصوصی، به سؤالات مطرحشده درباره وضعیت بازار استان همدان و کشور را پاسخ داد که در ادامه مشروح این گفتوگو را میخوانید.
تسنیم: جهاد کشاورزی برای تنظیم بازار چه برنامه هایی دارد؟
ترکمان: سازمان جهاد کشاورزی یکی از متولیان تنظیم بازار محصولات کشاورزی در کشور است و ما جزو دستگاههایی هستیم که نقش محوری در تنظیم بازار داریم؛ از تأمین و تخصیص و توزیع عادلانه نهادهها و کالاهای اساسی گرفته تا نظارت بر واردات، نظارت بر تأمین و تخصیص و توزیع در کشور که بر عهده جهاد کشاورزی است، تا عمدهفروشی.
تسنیم : در حال حاضر وضعیت تخصیص کالاهای اساسی چگونه است؟
ترکمان: در حال حاضر به صورت کلی در چهار نوبت تخصیص کالاهای اساسی داریم. به جز این، در رابطه با کالاهای اساسی، در چهار موعد زمانی برای اینکه تنظیم بازار به درستی انجام شود فعالیت میکنیم؛ نخست در ماه مبارک رمضان، دوم شب عید و ماه محرم و همچنین در زمانهایی که مواردی پیش بیاید که کمبود شدیدی در بازار باشد، در جهت تنظیم بازار، نه تأمین کامل اقدامات انجام میشود.
تسنیم : چگونگی نحوه تنظیم و توزیع کالاها در بازار را توضیح بدهید.
ترکمان: سهمیهای که از وزارتخانه برای استان تأمین و تخصیص پیدا میکند، بر اساس نسبت جمعیتی بین شهرهای استان همدان تقسیم میشود. با توجه به جمعیت هر شهر، مهمانپذیر بودن یا مناطق محروم، ممکن است با دستور کمیته تنظیم بازار استان تغییرات جزئی در این سهمیهها انجام شود.این سهمیهها به جهاد کشاورزی هر شهرستان اعلام میشود و جهاد کشاورزی با تشکیل جلسه و با کمک فرمانداری، ادارات صمت، تعزیرات شهرستان و افراد ذیربط، مباشرین معتمد شامل فروشگاههای زنجیرهای، خردهفروشان و فروشگاههای صنفی معتمد را معرفی میکنند.
برای هر کدام نیز سهم مشخصی تخصیص داده میشود. سپس با توجه به پراکندگی شهرستان و مباشرین موجود، این سهمیهها معرفی میشوند و از طریق ما، اگر مرغ یا گوشت باشد به پشتیبانی امور دام و اگر برنج یا شکر باشد به اداره کل غله معرفی میشوند، سهمیه را دریافت کرده و توزیع میکنند.در حال حاضر نیز پارت برنج و مرغ که به استان رسیده، بر همین اساس در استان همدان در حال تقسیم و توزیع است؛ پارت اول و دوم توزیع شده و پارتهای جدیدی نیز توزیع خواهد شد.
فروشگاههای زنجیرهای، متولی اصلی توزیع کالاهای تنظیم بازار
تسنیم : در حال حاضر توزیع کالاها بیشتر توسط چه مجموعههایی انجام میشود ؟
ترکمان: بیشتر توزیعها توسط فروشگاههای زنجیرهای انجام میشود. فروشگاههایی مانند جامبو، کوروش، دیلی، تعاون روستایی، تعاونیهای تحت پوشش، و تعاونی مصرف کارکنان دولت تعاونی مصرف فرهنگیان و امکان و اسکاد معرفی شدهاند و در حال دریافت و توزیع سهمیه هستند.
تسنیم: میزان برنجی که تاکنون توزیع کردهاید چقدر بوده است؟
ترکمان: یک قسمت 430 تنی توزیع کردهایم و اعداد بسیار خوبی نیز در راه است که احتمالاً حدود 500 تا 600 تن دیگر در چند روز آینده توزیع خواهد شد.
حذف ارز ترجیحی برنج و تأثیر آن بر قیمت مصرفکننده
تسنیم: علت افزایش قیمت برنج از حدود 40 هزار تومان به 120 هزار تومان چیست؟
ترکمان: در گذشته برنج ارز ترجیحی با نرخ 28 هزار و 500 تومان دریافت میکرد، اما با مصوبه هیئت وزیران ارز ترجیحی برنج حذف شد و اکنون برنج با ارز توافقی وارد کشور میشود. واردکنندگان برنج را با این قیمت به اداره کل غله تحویل میدهند. قبلاً برنجها با برند شرکت بازرگانی دولتی ایران توزیع میشد، اما اکنون تحت برند شرکتهای واردکننده توزیع میشود.
این شرکتها برنج را تحویل اداره کل غله دادهاند و اداره کل غله نیز بر همین اساس تقسیمبندی استانی و شهرستانی را انجام داده و در حال توزیع است. بنابراین افزایش قیمت پایه ارزی باعث افزایش قیمت شده است. چالشهای دولت در تخصیص ارز برای برنج وجود داشته و تخصیص ارز ترجیحی برای برنج با مشکلاتی روبهرو شده بود که زنجیرههای توزیع به طور کامل کارآمد نبود. دولت تصمیم گرفت یارانهای که برای برنج در نظر گرفته شده است، بهگونهای منتقل شود که در نهایت به مصرفکننده برسد؛ چه به صورت کالابرگ و چه به صورت روشهای دیگر، تا اجحافی در حق مصرفکننده نشود. به عبارتی یارانه برنج از حلقه اول به حلقه آخر یعنی مصرفکننده منتقل شد.
در نگاه ما، برنجی که در بازار مشاهده میشد، قیمتهایی حدود 60 هزار تومان داشت و این افزایشها اصلاً قابل توجیه نبود. تصمیماتی از سوی دولت گرفته شد که ما مجری آن هستیم. میدانیم این تصمیمها باعث شده که حتی برنج از سفره مردم برداشته شود و اقشار آسیبپذیر با مشکلات جدی روبهرو شوند، چرا که برنج با قیمتهای بسیار بالاتر عرضه میشد.
تسنیم: گفته میشود قیمت برنج حتی به بالای 200 هزار تومان هم رسیده بود، دلیل این موضوع چه بود؟
ترکمان: متأسفانه به دلیل حضور برخی سودجویان در بازار و همچنین انجام نشدن بهموقع تخصیص ارز، قیمت برنج به ارقام بسیار بالایی رسید؛ بهطوری که قیمتها بین 180 تا 230 هزار تومان افزایش یافت. دولت تصمیم گرفت با جابهجایی ارز، مقدار بیشتری برنج در اختیار مردم قرار دهد. علت اصلی این تصمیم، فشار شدید بر اقشار آسیبپذیر بود.
تسنیم: وضعیت قیمت برنج ایرانی چگونه است؟
ترکمان: در بحث برنج ایرانی نیز افزایش قیمت داشتیم. امسال جزو سالهایی بود که شمال کشور آسیب دید؛ در بسیاری از شهرستانها اجازه کشت دوم داده نشد و عملکرد برنج کاهشی بود. تولید برنج داخلی نیز متأسفانه کاهش قابل توجهی داشته است.
تسنیم: نقش بخش خصوصی در استان همدان را چگونه ارزیابی میکنید؟
ترکمان: به نوبه خود از بخش خصوصی خواربار همدان تشکر میکنم که در این موارد پیگیریهای لازم را انجام دادند و حتی برنج وارداتی را بهصورت مستقیم وارد استان کردند. مقادیر قابل توجهی، حتی تا حدود هزار تن از برخی ارقام برنج، وارد استان شده و در حال توزیع است. این اقدامات جزو وظایف بخش خصوصی، هم در تأمین و هم در توزیع، محسوب میشود.
تسنیم: آیا تعدد دستگاههای نظارتی باعث ایجاد مشکل در تنظیم بازار نمیشود؟
ترکمان: خیر، مشکلی ایجاد نمیکند. دستگاههایی مانند وزارت جهاد کشاورزی، دادگستری، تعزیرات، وزارت کشور و سایر نهادها با هم تصمیمگیری میکنند. وقتی تصمیم به صورت جمعی و بر اساس خرد جمعی گرفته شود، احتمال خطا کمتر خواهد بود. لازم به ذکر است افزایش قیمت کالاها تا حد زیادی تحت تأثیر افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی است. این موضوع باعث ایجاد تلاطم در بازار میشود. در این میان، برخی سودجویان نیز به دنبال بهرهبرداری از این شرایط هستند. با این حال، در استان همدان جهاد کشاورزی، استانداری، تعزیرات و سایر دستگاهها با جدیت پای کار هستند تا بازار کنترل شود و فشار کمتری به مردم واردشود.
تسنیم: با وجود برخوردها و جریمههایی که اعمال میشود، چرا همچنان قیمتها هر روز افزایش پیدا میکند؟
ترکمان: قبول داریم که تنشهای اقتصادی، فشارهای ارزی و مشکلات اقتصادی تأثیر زیادی بر معیشت مردم گذاشته است و این فشارها واقعی است. ناکارآمدیها، کمکاریها و همچنین فشارهای اقتصادی و نوسانات ارزی موجود، از عواملی هستند که باعث تداوم این شرایط شدهاند.
تسنیم: کمبود نهادهها چه تأثیری بر بازار داشته است؟
ترکمان: کمبودهایی در تهیه نهادهها وجود داشت. تخصیص ارز با مشکل مواجه شد و وقتی تخصیص ارز با مشکل مواجه میشود، نمیتوانیم بهموقع ارز برای واردات برنج به واردکنندهها تخصیص دهیم. واردکنندگانی که برنج وارد کردند، با ارز آزاد میفروشند و این موضوع در بازار تأثیر میگذارد و قیمت برنج را بالا میبرد. در سایر کالاها هم وقتی تخصیص ارز با مشکل مواجه میشود، خودبهخود باعث افزایش قیمت میشود.
تسنیم: در حوزه گوشت سفید و قرمز وضعیت چگونه است؟
ترکمان: در بحث گوشت سفید و قرمز هم دوباره گرانی داشتیم. کاهش تولید به علت عدم تخصیص ارز برای واردات نهادهها و تخصیص نهادههای دامی به دامداران زحمتکش باعث شد که مرغداران نهادههای خود را با قیمتهای بسیار بالاتر از قیمت وارداتی تهیه کنند. چون نهاده نداشتند و مرغ در سالن بود، مجبور بودند با قیمتهای بالا تهیه کنند و این موضوع خودبهخود باعث افزایش قیمت شد.
تسنیم: وضعیت جوجهریزی و تولید مرغ چگونه است؟
ترکمان: در بسیاری از استانها به دلیل کمبود شدید نهادهها، جوجهریزی کاهش پیدا کرده است. قبلاً مرغ در سالنهای مرغداری بالای 50 روز نگه داشته میشد، اما الان به خاطر کمبود نهادهها و کمبود ذرت و سویا، این مدت به 42 یا 43 روز رسیده و مرغ با وزن کامل وارد بازار نمیشود. جوجهریزی در کشور با مشکل روبهرو شده و وقتی کمبود در بازار ایجاد میشود، خودبهخود قیمتها افزایش پیدا میکند.
تسنیم: در این شرایط، حمایت از مصرفکننده چگونه امکانپذیر است؟
ترکمان: باید تولیدی وجود داشته باشد که بتوان از مصرفکننده حمایت کرد. تولیدکننده عزیز ما با زحمت فراوان، بعضاً از بازارهای سیاه و بازار آزاد، نهاده را با قیمتهای بسیار بالا تهیه میکند، چون به واردکننده ارز تخصیص داده نشده است. وقتی ارز تخصیص داده نمیشود، قیمت نهادهها بالا میرود و خودبهخود روی قیمت تمامشده تولید تأثیر میگذارد. واگر بیش از حد به تولید فشار بیاید، همانطور که در سایر استانها جوجهریزی کاهشی بود، در استان همدان هم تولید کاهشی خواهد شد. در آن شرایط، مجبور به واردات خواهیم شد و باز هم نیاز به تخصیص ارز پیدا میکنیم تا همین کالا را وارد کنیم.
تسنیم: به نظر شما مهمترین مشکل فعلی در تنظیم بازار چیست؟
ترکمان: مشکلاتی که در حال حاضر در تنظیم بازار وجود دارد، مشکلات ارزی است که باعث نابسامانی در بازار شدهاست. نخست تکلیف ارز باید مشخص شود. برای تنظیم بازار باید مقدار ارز ترجیحی فقط برای یکسری کالاهای خاص در نظر گرفته شود و اجازه داده شود که برخی کالاها با ارز آزاد تهیه شوند.
به گفته وزیر جهاد کشاورزی، یارانهای که قبلاً به حلقه اول تولید داده میشد، در حال انتقال به مصرفکنندگان واقعی است و از طریق کالابرگ یا یارانههای ماهانه به قشر ضعیف داده میشود.دولت تمام توان خود را گذاشته تا به اقشار ضعیف کمک کند، چه از طریق یارانه و چه از هر طریق دیگری، اما نوسانات و مشکلات اقتصادی کشور موضوعی است که همه از آن مطلع هستند.
تسنیم: جایگاه خودکفایی و تولید داخلی در این سیاستها کجاست؟
ترکمان: گام اول تولید است. تا زمانی که از تولید حمایت کامل نکنیم، نمیتوانیم قیمت مناسب به مردم بدهیم. برنامه راهبردی خودکفایی در برخی کالاها با چالش مواجه شده است.در نهادههای دامی مجبور به واردات هستیم و در سالهایی که خشکسالی وجود دارد، در محصولاتی مثل برنج هم ناچار به واردات میشویم. کشور ما در اقلیم خشک و نیمهخشک قرار دارد و بارندگی متوسط و پایینی دارد. بنابراین باید روی محصولات دیم کار کنیم.برخی نهادهها مانند ذرت و سویا خاستگاه تولید محدودی در کشور دارند و ناچاریم آنها را از خارج وارد کنیم، و در این شرایط باید سیاست ارزی بهگونهای باشد که قیمت این کالاها کنترل شود.
تسنیم: آیا دولت برنامهای برای ثبات قیمت نهادههای کالاهای اساسی تا پایان سال دارد؟
ترکمان: دولت هم قول داده که تا پایان سال ارز نهادههای کالاهای اساسی تأمین شود، مخصوصاً نهادههای دامی که افزایش قیمتی نداشته باشیم. خدا را شکر با تخصیصی که هیئت دولت و بانک مرکزی برای ارز انجام دادند، این مشکل از حدود دو سه هفته پیش در حال حل شدن است و سرعت تخصیص نهادهها و احتمالاً حمل و انتقال آنها به استانها هم بیشتر میشود.
آیا بحران سیبزمینی و میوه تکرار میشود؟
تسنیم:با توجه به بحران قیمت سیبزمینی که در ماههای گذشته ایجاد شد، وضعیت فعلی چگونه است؟
ترکمان: یک بحث بحرانی در قیمت سیبزمینی داشتیم، اما به نظر میرسد این موضوع به آرامی در حال بازگشت به حالت عادی است. امسال صادرات سیبزمینی بهصورت کنترلشده انجام شد، ذخیرهسازی سیبزمینی هم داشتیم و نسبت به سال گذشته صادرات سیبزمینی کاهش چشمگیری داشت. همزمان افزایش عملکرد و تولید هم وجود داشته است.
تسنیم: وضعیت فعلی ذخایر سیبزمینی در استان همدان چگونه است؟
ترکمان: پیشبینی ما این است که به مشکلی نخواهیم رسید. ذخیره سیبزمینی در انبارها حداقل 700 هزار تن است و در استان همدان بیش از 700 هزار تن سیبزمینی ذخیره شده که عمدتاً توسط مردم انجام شده است. خود دولت هم ذخیرهسازی احتیاطی را آغاز کرده و مقادیر بسیار خوبی ذخیره کرده تا اگر خدای نکرده به بحران برسیم، از این ذخایر استفاده شود. با توجه به مصرف بالای آب، استان همدان دیگر کشش افزایش سطح زیر کشت سیبزمینی را ندارد. برنامهریزیها درست انجام شده و کشتهای بیرویه سالهای گذشته اصلاح شده است.سال 1403 برخی سودجویان سیبزمینی را در انبار نگه داشتند و عرضه نکردند، در حالی که همان سیبزمینیها در شهریورماه صادر شد. امسال برنامهریزی شده که صادرات کنترل شود و عرضه داخلی به موقع انجام گیرد.
تسنیم: آیا واسطهها و سودجویانی که باعث بحران میشوند شناسایی و ساماندهی شدهاند؟
ترکمان: دلیل افزایش قیمت سال 1403، شرایط جوی مانند برف و سرما در بهمنماه بود که باعث شد سیبزمینی به تهران نرسد و قیمت بالا برود. چون بازار تهران بر کل کشور تأثیرگذار است، این تصور ایجاد شد که سیبزمینی کم است و قیمتها افزایش یافت.در حال حاضر تمام تلاش ما این است که با اطلاعرسانی بهموقع اعلام کنیم موجودی وجود دارد و عرضه کافی است تا چنین بحرانی دوباره ایجاد نشود. وقتی کشاورزان و فعالان بازار مطمئن باشند که عرضه وجود دارد، مجبور میشوند محصول را بهموقع وارد بازار کنند.
تسنیموضعیت قیمت میوه و اقلامی مانند آجیل در آستانه مناسبتها چگونه است؟
ترکمان: واقعیت این است که قیمت میوه و حتی آجیل واقعاً سرسامآور شده و بسیاری از مردم توان خرید ندارند.برای اقشار هدف، برنامههای نظارتی توسط همکاران ما در صمت، اتحادیه ترهبار و میدانبار اجرا شده، تعزیرات وارد عمل شده و کمیته تنظیم بازار استانداری جلسات متعددی از ماه گذشته، بهویژه برای شب یلدا، برگزار کرده است.خدا را شکر در حال حاضر عرضه میوه خوب است و میتوان گفت فعلاً مشکلی وجود ندارد، به جز برخی میوهفروشیهای لوکس که گرانفروشی میکنند. بیشتر میوهفروشیها انصاف را رعایت کردهاند و افزایش قیمتها چندان زیاد نبوده است. قیمتهای بسیار بالا بیشتر مربوط به میوهفروشیهای لوکس است. در بازارهای محلی و گذری، میوهها با قیمت مناسبتری عرضه میشود.معمولاً میوههای لوکس در ساعات ابتدایی روز با قیمت بالاتری فروخته میشوند و در ساعات پایانی شب، میوههایی که تقاضای کمتری دارند با قیمت مناسبتر عرضه میشوند.در بحث میوه و مرکبات، نظارتها باید از طریق میدانبار انجام شود و مباشرها نیز نقش داشته باشند. امسال بهعلت وضعیت کشاورزی، کاهش بارندگی و سرمای ابتدای سال، قیمتها افزایش قابل توجهی داشت.در طول سال با کاهش بارندگی، تولید کاهش پیدا کرد و وقتی تقاضا بیشتر از عرضه باشد، قیمتها خودبهخود افزایش مییابد.
تسنیم: وضعیت حبوبات و تغییرات قیمت آنها چگونه بوده است؟
ترکمان: در مورد حبوبات، قیمت نسبت به سه ماه پیش بهتر شده و مقداری کاهش یافته است. ابتدای سال قیمتها بسیار بالا بود، اما با توجه به تولید انجام شده، کاهش داشته است. البته احتمال افزایش قیمت در اواخر سال وجود دارد، زیرا حجم انبارهای تولیدی به تدریج کاهش پیدا میکند و محصولات تولید شده طی سال عرضه میشوند.اکثر حبوبات، به ویژه نخود و عدس، در مناطقی کشت میشوند که آسیب دیدند، بنابراین افزایش قیمت مشاهده شد. بیشترین افزایش قیمت نسبت به سال گذشته در اردیبهشت و خرداد بود، اما حالا نسبت به خرداد کاهش قیمت مشاهده میشود.واردات خوبی برای لوبیاهای مختلف و عدس انجام شده است. قیمت لوبیای وارداتی، به ویژه لوبیا سفید، نسبت به تابستان کاهش داشته و همین امر باعث تعدیل قیمت در بازار شده است.
عرضه مستقیم کالاها علاج کوتاه شدن دست واسطهها
تسنیم: آیا عرضه مستقیم کالاها نیز در جریان است؟
ترکمان: بله، عرضه مستقیم کالاها در حال انجام است و با کمک شهرداری، استانداری و فرمانداران، عرضه مستقیم را مدیریت میکنیم. در نمایشگاه شب یلدا که از 24 ام شروع شد، بیش از 12 واحد عرضه مستقیم فعالیت داشتند. این واحدها هم از کارخانهها و هم از واردکنندگان مستقیم مانند گوشت، محصولات را با همان قیمت تهران در همدان عرضه کردند تا دست واسطهها کوتاه شود.البته واسطههایی که انصاف داشته باشند، مشکلی ایجاد نمیکنند و عرضه مستقیم کمک میکند که کالاها با قیمت مناسبتر به دست مردم برسد.
تسنیم: افزایش تعداد واسطهها چه تأثیری روی قیمتها دارد و چه اقداماتی برای کنترل آن انجام شده است؟
ترکمان: افزایش زیاد تعداد واسطهها باعث افزایش قیمت میشود. برای کاهش این اثر، عرضه مستقیم داشتیم، باز هم داریم و پیگیر هستیم که تعداد بازارچههای عرضه مستقیم افزایش پیدا کند.درحال حاضر تقاضا در بحث برنج بسیار است و کمبود برنج وارداتی وجود دارد. برنج ایرانی هم کمتر کسی توان خرید آن را دارد. برای کنترل بازار، در نمایشگاه ویژه شب یلدا، پنج واحد توزیعکننده برنج، به ویژه برنج خارجی، حضور داشتند و عرضه کردند.
برخی از عرضهکنندگان برنجهای ارزانتر، حتی با قیمتهای حدود 10 تا 100 تومان، مانند برنج تایلندی ارائه کردند که قیمت بسیار مناسبی داشت. برنج هندی نیز با قیمت حدود 124 و خوردهای تومان عرضه شد و برنج پاکستانی با قیمت 115 تومان موجود بود.قیمتها با توجه به نوع تخصیص ارز و نرخ ارز توافقی تعیین میشود. قبلاً برنج با ارز 28 هزار تومانی وارد میشد و این نرخ تأثیر مستقیم روی قیمت تمام شده داشت. اکنون با توجه به ارز توافقی، قیمتها متناسب با این نرخ تعیین میشوند.به لطف خدا با عرضه مستقیم و نظارتها، قیمتها کنترل شده و مردم میتوانند کالاهای اساسی، به ویژه برنج، را با قیمت مناسب تهیه کنند. این اقدامات کمک میکند دست واسطهها کوتاه شود و کالاها با انصاف و قیمت واقعی در اختیار مصرفکنندگان قرار گیرد.
انتهای پیام/