به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، سکته مغزی یکی از مهم‌ترین علل مرگ‌ومیر و ناتوانی در جهان به شمار می‌رود. بیماران مبتلا به سکته، به‌ویژه در مراحل حاد و هنگام بستری در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU)، با چالش‌های متعددی از جمله التهاب شدید، استرس اکسیداتیو، عفونت‌های بیمارستانی و اختلالات گوارشی مواجه می‌شوند. این عوامل نه‌تنها روند بهبودی را کند می‌کنند، بلکه خطر عوارضی مانند ذات‌الریه و نارسایی اندام‌ها را نیز افزایش می‌دهند.

در سال‌های اخیر، توجه پژوهشگران به محور روده–مغز و نقش میکروبیوتای روده در بیماری‌های عصبی افزایش یافته است. مشخص شده است که تغییرات نامطلوب در باکتری‌های روده پس از سکته مغزی می‌تواند التهاب سیستمیک را تشدید کرده و پیش‌آگهی بیماران را بدتر کند. در این میان، مداخلات تغذیه‌ای نوین، به‌ویژه ترکیباتی که بتوانند بدون خطر عفونت، سیستم ایمنی و التهاب را تنظیم کنند، اهمیت ویژه‌ای یافته‌اند.

یکی از این رویکردهای نوآورانه، استفاده از پست‌بیوتیک‌هاست. پست‌بیوتیک‌ها فرآورده‌های غیرزنده حاصل از باکتری‌های مفید هستند که برخلاف پروبیوتیک‌ها، نیازی به زنده ماندن در بدن ندارند. این ویژگی باعث می‌شود که پست‌بیوتیک‌ها ایمن‌تر، پایدارتر و مناسب‌تر برای بیماران بدحال، مانند بیماران سکته مغزی بستری در ICU، باشند.

در یک کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی‌شده که به‌تازگی در مجله معتبر Scientific Reports منتشر شده است، پژوهشگران ایرانی برای نخستین‌بار اثر مصرف پست‌بیوتیک را بر التهاب، استرس اکسیداتیو و پیامدهای بالینی بیماران سکته مغزی بررسی کردند. در این مطالعه، 120 بیمار مبتلا به سکته مغزی به‌طور تصادفی به دو گروه دریافت‌کننده پست‌بیوتیک یا دارونما تقسیم شدند و به مدت 7 روز تحت مداخله قرار گرفتند.

نتایج این پژوهش بسیار امیدوارکننده بود. بیمارانی که پست‌بیوتیک دریافت کرده بودند، کاهش قابل‌توجهی در شاخص‌های التهابی مانند IL-1β  و hs-CRP و همچنین کاهش نشانگر استرس اکسیداتیو مالون‌دی‌آلدئید (MDA) را تجربه کردند. در مقابل، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل بدن (TAC) در این بیماران به‌طور معنی‌داری افزایش یافت؛ موضوعی که نشان‌دهنده تقویت توان دفاعی بدن در برابر آسیب‌های اکسیداتیو است.

یکی از یافته‌های مهم و کاربردی این تحقیق، کاهش بروز ذات‌الریه بیمارستانی در گروه دریافت‌کننده پست‌بیوتیک بود. ذات‌الریه یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض در بیماران سکته مغزی بستری در ICU است و کاهش خطر آن می‌تواند نقش مهمی در بهبود بقا و کیفیت مراقبت از این بیماران داشته باشد.

اگرچه مصرف پست‌بیوتیک تأثیر معنی‌داری بر برخی شاخص‌های بالینی مانند نمره شدت سکته (NIHSS) یا امتیاز APACHE II نداشت، اما بهبود نمره SOFA نشان داد که این مداخله می‌تواند در کاهش اختلال عملکرد اندام‌ها مؤثر باشد. همچنین، اگرچه تغییرات قابل‌توجهی در ترکیب کلی میکروبیوتای روده مشاهده نشد، اما شاخص‌های تنوع میکروبی در گروه پست‌بیوتیک روند بهتری داشتند.

اهمیت این یافته‌ها در آن است که پست‌بیوتیک‌ها، بدون خطر انتقال عفونت یا عوارض مرتبط با پروبیوتیک‌های زنده، می‌توانند به‌عنوان یک راهکار تغذیه‌ای ایمن و کم‌هزینه در کنار درمان‌های استاندارد سکته مغزی مورد استفاده قرار گیرند. این رویکرد می‌تواند به کاهش التهاب، تقویت سیستم آنتی‌اکسیدانی و پیشگیری از عفونت‌های شایع بیمارستانی کمک کند.

پژوهشگران تأکید می‌کنند که اگرچه این نتایج بسیار امیدوارکننده‌اند، اما برای تأیید اثرات بلندمدت پست‌بیوتیک‌ها، انجام مطالعات بزرگ‌تر و چندمرکزی ضروری است. با این حال، این مطالعه گام مهمی در جهت استفاده از مداخلات تغذیه‌ای نوین و مبتنی بر علم میکروبیوم در درمان بیماران سکته مغزی به شمار می‌رود.

شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور، ترکیباتی ساده اما هوشمند مانند پست‌بیوتیک‌ها، بتوانند نقش مهمی در کاهش عوارض سکته مغزی و بهبود روند درمان بیماران ایفا کنند؛ آینده‌ای که در آن، تغذیه و میکروبیوتا در کنار داروها، به بازسازی سلامت مغز کمک خواهند کرد.

یادداشت از دکتر جلال مولودی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه

انتهای پیام/