خبرگزاری تسنیم- یادداشت: مریم حاجی‌ابراهیمی، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی گلستان| صنایع دستی از دیر باز تاکنون فارغ از وجه هنری در معرفی جلوه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع و اقوام مختلف، نقش عمده‌ای ایفا کرده است که هر یک از این وجوه به تنهایی قابلیت اثبات تاثیرگذاری این صنایع بر معیشت و فرهنگ مردم را دارند.

صنایع دستی حاصل فکر، عمل و ابتکار و خلاقیت سازنده آن است و با ویژگی‌های ارزشمند خود از جمله تولیدات غیروابسته‌ای که نیاز به حمایتی مبتنی برشناخت کامل ارزش‌های اختصاصی آن داشته و در این صورت می‌تواند علاوه بر ارزش‌های فرهنگی به عنوان یکی از ستون‌های استقلال اقتصادی مطرح شود.

این هنر صنعت یکی از قدیمی‌ترین و پر پیشینه‌ترین فعالیت‌های بشری است که در مراحل مختلف تکامل اقتصاد، یعنی اقتصاد شبانی، اقتصاد کشاورزی و اقتصاد صنعتی تامین کننده بسیاری از احتیاجات بشر به خصوص تحت شرایط فشار اقتصادی، نقش حساس و تعیین کننده ‌ی در تامین نیازهای مردم جوامع مختلف داشته است.

دگرگونی عادات و نوع مصرف که تا حد زیادی ناشی از تغییر نحوه زندگی بر اثر توسعه شهر نشینی است موجب بروز تحولات تدریجی عمیقی در صنایع دستی شده، به نحوی که اگر تغییر شکل فرآورده‌های دست‌ساز که معلول دگردیسی مصرف است با تغییرات حاصله در امر ساخت و تولید که مرتبط با تکامل ابزار است؛ مورد مقایسه قرار گیرد ملاحظه می‌شود که علیرغم برخی تصورات درباره کهنگی صنایع دستی، این رشته از فعالیت‌های اقتصادی بشر، طی ادوار گذشته از تاثیر پدیده‌های اجتماعی، اقتصادی و فنی بر کنار مانده و شاید همین قابلیت انعطاف صنایع دستی مهم‌ترین عامل حفظ و بقای آن است.

امروزه حمایت از صنایع دستی و تقویت بنیه تولیدی سازندگان فرآورده‌های صنایع دستی و همچنین هنرمندان هنرهای سنتی نقش مهم و تعیین کننده‌ای در توسعه اقتصادی کشورها دارد و عجیب نیست که در سال‌های اخیر توجه بسیاری کشورها از جمله کشورهای در حال توسعه به این امر جلب شده و متقاعد شده‌اند که چنانچه صنایع دستی به عنوان یک مکمل اقتصادی مورد حمایت و بهره برداری صحیح قرار گیرد، به دلیل فرآوانی، ارزانی و دسترسی به مواد اولیه، عدم نیاز به سرمایه گذاری کلان و عدم آسیب‌رسانی به محیط زیست و همچنین ارزش افزوده بالا در ازبین بردن بیکاری، جلوگیری از مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها و همچنین رفع معضلات اجتماعی نقش بسزایی داشته باشد.

صنایع دستی در ایران دارای تاریخ متنوع و جذاب است و این توانایی را دارد که در صورت توجه، توسعه و جهانی شدن در راس برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و صادراتی قرار گیرد. براساس برآورد کارشناسان صنعتی کشور هزینه سرانه ایجاد یک فرصت شغلی در صنایع دستی به نسبت سایر صنایع  بسیار پایین‌تر است ضمن اینکه تهیه مواد اولیه نیز هیچگونه وابستگی خارجی ندارد و از مزایای نسبی داخلی و ملی برخوردار است.

علاوه بر جذابیت  هنری و زیبایی‌های خاص محصولات صنایع دستی آنچه انسان‌ها را به سوی اینگونه کالاها می‌کشاند عبارت است از وابستگی‌های فرهنگی و فطرت انسان‌ها در بازگشت به پیشینه تاریخی خویش و اسلاف خود و بالاخره کنجکاوی سایر اقوام در خصوص فرهنگ و آداب و رسوم سایر ملل.

یکی از مشکلات اصلی صنایع دستی مصرف داخلی است تا وقتی که مردم مصرف صنایع دستی را کنار گذاشته‌اند هیچ کاری نمی‌توان کرد  از جمله راهکارهای ارتقای بازار داخلی صنایع دستی می‌توان به معرفی، تبلیغ و ترویج آن به منظور بازاریابی در داخل و خارج از کشور با شیوه‌های نوین تبلیغاتی، استفاده از فناوری روز در تولیدات صنایع دستی با حفظ اصالت‌های هنر ملی، حمایت و تشویق بخش خصوصی و غیره اشاره کرد.

روح ایرانی ما ایرانیان با همین اشیاست که معنی و هویت پیدا می‌کند و تقویت می‌شود. امروزه برخی از این اشیاء از زندگی ما رخت بر بسته‌اند و همین امر نشان‌دهنده دور شدن ما از هویت و فرهنگ ملی است. ما بایستی با تغییر دیدگاه‌های مردم نسبت به صنایع دستی، آموزش علاقه‌مندان، ترویج و توسعه و ایجاد انگیزه و علاقه در عموم مردم برای استفاده روزمره از این کالاها برنامه ریزی کنیم.

افزایش علاقه مردم به استفاده از صنایع دستی ایرانی و ارائه کاربردهای جدید متناسب با فرهنگ و مصرف امروز در برابر کالاهای خارجی، به مراتب کار و سرمایه کمتری طلب می‌کند. همچنین داشتن شغل مناسب، یکی از ضروریات انسان‌ها در دوران زندگی است. داشتن یک حرفه نه تنها بر آورنده نیازهای مادی است بلکه می‌تواند تا اندازه  زیادی به آرامش روانی فرد کمک کند و حس مثبت عزت نفس را در او پدید آورد. افراد با کار کردن به هویت اجتماعی دست می‌یابند و بر مهارت‌های زندگی گروهی خود می‌افزایند در این میان کسانی هستند که به دلیل شرایط ویژه محدودیت‌ها و موانعی که بر آن ها تحمیل شده است از امکان حضور در اجتماع و فعالیت‌های گروهی باز می‌مانند. زنان سرپرست خانوار، افراد بیمار، زنان دارای فرزند خردسال و غیره این افراد می‌توانند در ساعات فراغت به تولید محصولات دست‌ساز بدون خارج شدن از منزل بپردازند.

پر واضح است که در صورت افزایش تقاضا، تولیدات صنایع دستی نه تنها از سوی سازمان‌ها بلکه از سوی مردم نیز افزایش خواهد یافت و ما شاهد رشد کارگاه‌های تولید صنایع دستی و طبیعتاً دستاورد عمده آن افزایش صادرات صنایع دستی خواهیم بود.

انتهای پیام/