به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بیست سال پیش بود که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تاسیس شد؛ نهادی که شاید نامش کمتر از بورس و شاخص‌ها شنیده شود، اما نقشی کلیدی و تعیین‌کننده در امنیت، شفافیت و کارآمدی بازار سرمایه ایران ایفا کرده است. سمات امروز نه‌تنها یک شرکت عملیاتی، بلکه یکی از ستون‌های زیرساختی اعتماد در بازار سرمایه به‌شمار می‌رود.

از ضرورت تاریخی تا تولد یک نهاد زیرساختی

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ایران در دی‌ماه 1384 و هم‌زمان با اصلاح ساختار بازار سرمایه و تصویب قانون بازار اوراق بهادار شکل گرفت. هدف اصلی از تاسیس این نهاد، تفکیک مالکیت اوراق بهادار از معاملات روزانه، کاهش ریسک تسویه، و ایجاد یک مرجع متمرکز و قابل اتکا برای ثبت و نگهداری دارایی‌های سرمایه‌گذاران بود؛ ضرورتی که پیش از آن، یکی از خلأهای مهم بازار سرمایه ایران محسوب می‌شد.

سمات چه می‌کند؟

در ساده‌ترین تعریف، سمات مسئول «ثبت، نگهداری، انتقال مالکیت و تسویه معاملات اوراق بهادار» است. اما در عمل، دامنه وظایف این شرکت بسیار گسترده‌تر است؛ از تسویه وجوه معاملات بورس و فرابورس گرفته تا توزیع سود سهام، اعمال افزایش سرمایه، مدیریت گواهی‌های سپرده کالایی، سهام عدالت و اخیراً توسعه خدمات دیجیتال برای میلیون‌ها سهامدار.

به بیان دیگر، اگر بورس محل معامله باشد، سمات ضامن آن است که «پول و سهم» به‌درستی و بدون ریسک جابه‌جا شود.

جایگاه سمات در مقیاس جهانی

در بازارهای مالی جهان، نهادهایی مشابه سمات با عنوان Central Securities Depository (CSD) شناخته می‌شوند. شرکت‌هایی مانند DTCC در آمریکا، Euroclear در اروپا و Clearstream در آلمان، از مهم‌ترین نمونه‌های جهانی این نهادها هستند. طبق گزارش‌های بانک تسویه بین‌المللی (BIS) و فدراسیون جهانی بورس‌ها (WFE)، CSDها نقشی حیاتی در کاهش ریسک سیستماتیک، افزایش شفافیت و پایداری بازارهای مالی دارند.

سمات نیز در همین چارچوب جهانی تعریف می‌شود و طی دو دهه گذشته، تلاش کرده با نزدیک شدن به استانداردهای بین‌المللی، جایگاه خود را به‌عنوان یک نهاد قابل اتکا در اکوسیستم مالی کشور تثبیت کند.

سرمایه واقعی سمات؛ اعتماد

محمد باغستانی، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، در پیام بیستمین سالگرد تاسیس این شرکت تأکید کرده است «اعتماد شکل‌گرفته بزرگ‌ترین سرمایه سمات است». نگاهی به رشد تعداد کدهای سهامداری، گسترش ابزارهای مالی و افزایش نقش بازار سرمایه در تأمین مالی اقتصاد ایران نشان می‌دهد که این اعتماد، به‌تدریج در حال نهادینه شدن است.

دهه جدید؛ تمرکز بر تحول دیجیتال

سمات در آستانه ورود به دهه سوم فعالیت خود، تحول دیجیتال، ارتقای کیفیت خدمات و پاسخگویی شفاف‌تر به ذی‌نفعان را در اولویت قرار داده است؛ مسیری که در بازارهای جهانی نیز به‌عنوان شرط بقای نهادهای زیرساختی بازار سرمایه شناخته می‌شود.

بیست سالگی سمات، نه فقط یک سالگرد سازمانی، بلکه یادآور این واقعیت است که بازار سرمایه بدون نهادهای زیرساختی قدرتمند، شفاف و مورد اعتماد، نمی‌تواند نقش واقعی خود را در اقتصاد ملی ایفا کند.

انتهای پیام/