به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، بخش دیالیز یکی از حساس‌ترین و در عین حال انسانی‌ترین بخش‌های هر بیمارستان است؛ جایی که بیماران نه برای چند روز بلکه برای سال‌ها با کادر درمان در ارتباط هستند و مفهوم درمان فراتر از تزریق دارو و مراقبت بالینی تعریف می‌شود. بیماران دیالیزی هفته‌ای سه بار و هر بار چندین ساعت به دستگاهی متصل می‌شوند که جای خالی کلیه‌های ازکارافتاده را پر می‌کند.

در این مسیر، پرستاران بخش دیالیز نقش کلیدی دارند؛ نقشی که تلفیقی از دانش تخصصی، تجربه عملی، صبر، همدلی و مسئولیت‌پذیری است. خبرنگار تسنیم در گفت‌وگویی تفصیلی با سمیه اکبری، پرستار باسابقه و سرپرست بخش دیالیز بیمارستان بهشتی همدان، به بررسی ابعاد مختلف دیالیز، چالش‌های این بخش و وضعیت بیماران کلیوی پرداخته است.

دیالیز، جایگزینی برای کلیه‌های ازکارافتاده

تسنیم: لطفاً ابتدا توضیح دهید دیالیز چیست و چه جایگاهی در درمان بیماران کلیوی دارد؟

اکبری: دیالیز یا همودیالیز فرآیندی است که وظایف اصلی کلیه‌ها را به‌صورت مصنوعی انجام می‌دهد. کلیه‌ها مسئول تصفیه خون، دفع مواد زائد مانند اوره و کراتینین، تنظیم مایعات بدن و حفظ تعادل الکترولیت‌ها هستند. زمانی که عملکرد کلیه‌ها کاهش می‌یابد، خون بیمار از طریق یک مسیر عروقی وارد دستگاه دیالیز می‌شود، در فیلترها تصفیه شده و مواد زائد و آب اضافی از آن جدا می‌شود و سپس خون تصفیه‌شده به بدن بازمی‌گردد. دستگاه دیالیز به نوعی جایگزین بخشی از عملکرد کلیه‌ها است، هرچند هیچ‌گاه نمی‌تواند به طور کامل جای یک کلیه سالم را بگیرد و همچنان نیازمند رعایت دقیق رژیم غذایی، کنترل دارویی و مراقبت مستمر است.

نیاز به دیالیز، علامتی از کاهش شدید عملکرد کلیه

تسنیم: چه زمانی بیمار نیاز به دیالیز پیدا می‌کند؟

اکبری: معمولاً وقتی حدود 80 تا 85 درصد از کارکرد کلیه از بین رفته باشد، نیاز به دیالیز مطرح می‌شود. در این شرایط کلیه دیگر قادر به دفع مواد زائد و کنترل مایعات اضافی بدن نیست و بیمار با مشکلات جدی مانند ورم، تنگی نفس، کاهش هوشیاری و حتی تهدید حیات روبرو می‌شود. این روند معمولاً نتیجه سال‌ها ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، سنگ کلیه، مشکلات پروستات، عفونت‌های مکرر ادراری یا بیماری‌های مادرزادی است که به تدریج بخش عملکردی کلیه یعنی نفرون‌ها را از بین می‌برد.

تشخیص دیرهنگام، چالش بیماران کلیوی

تسنیم: چرا بسیاری از بیماران دیر متوجه نارسایی کلیه می‌شوند؟

اکبری: کلیه‌ها تا آخرین لحظه سعی می‌کنند کار خود را انجام دهند، بنابراین علائم نارسایی معمولاً دیر ظاهر می‌شود. علائم عمومی مانند خستگی، بی‌حالی، رنگ‌پریدگی یا افت فشار خون اغلب با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شوند و بسیاری از بیماران تنها به طور اتفاقی و پس از انجام آزمایش خون متوجه افزایش اوره و کراتینین و کاهش عملکرد کلیه می‌شوند. به همین دلیل تشخیص زودهنگام معمولاً وابسته به آزمایش‌های روتین و چکاپ‌های دوره‌ای است.

افرادی که در معرض خطر بیشتری هستند

تسنیم: چه افرادی بیشترین خطر نارسایی کلیه را دارند؟

اکبری: افرادی که سابقه دیابت، فشار خون، سنگ کلیه، بیماری‌های پروستات یا مشکلات مادرزادی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. توصیه ما این است که این افراد به صورت منظم تحت نظر پزشک باشند، آزمایش خون بدهند و سونوگرافی دوره‌ای انجام دهند تا از سلامت کلیه‌ها مطمئن شوند. بی‌توجهی به این مسائل می‌تواند منجر به کاهش تدریجی عملکرد کلیه و نیاز زودهنگام به دیالیز شود.

سبک زندگی و سلامت کلیه‌ها

تسنیم: سبک زندگی نادرست چه تأثیری بر سلامت کلیه‌ها دارد؟

اکبری: سبک زندگی نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت کلیه‌ها دارد. مصرف بی‌رویه داروها و مکمل‌ها، داروهای گیاهی بدون تجویز پزشک، دمنوش‌ها و عرقیجات، مصرف الکل یا خوددرمانی می‌تواند به کلیه آسیب جدی بزند. بسیاری تصور می‌کنند مواد گیاهی و دمنوش‌ها بی‌خطر هستند، اما این مواد باید توسط کلیه دفع شوند و مصرف مداوم آن‌ها می‌تواند به بافت کلیه صدمه وارد کند. بنابراین سبک زندگی ناسالم، خوددرمانی و استفاده نادرست از داروها و مکمل‌ها، از عوامل افزایش نارسایی کلیه در سال‌های اخیر محسوب می‌شوند.

دیالیز پایان زندگی نیست

تسنیم: آیا دیالیز به معنای پایان زندگی بیمار است؟

اکبری: خیر، دیالیز پایان زندگی نیست و بیماران می‌توانند سال‌ها تحت درمان باشند و همچنان به فعالیت‌های اجتماعی، کاری و خانوادگی خود ادامه دهند. بسیاری از بیماران ما بیش از 15 سال تحت دیالیز هستند و کیفیت زندگی قابل قبولی دارند. موفقیت این روند درمانی وابسته به رعایت دقیق رژیم غذایی، مصرف منظم داروها، پیگیری مستمر پزشکی و پذیرش بیماری از سوی خود فرد است.

حمایت خانواده، پشتوانه درمان

تسنیم: نقش حمایت خانواده در موفقیت درمان بیماران دیالیزی چیست؟

اکبری: حمایت خانواده اهمیت حیاتی دارد. بیماران با حمایت عاطفی و مالی خانواده همکاری بیشتری در رعایت رژیم غذایی و درمان دارند و از نظر روحی شرایط بهتری تجربه می‌کنند. بیماری مزمن بدون حمایت خانواده فرساینده است و می‌تواند روند درمان را مختل کند.

مشکلات دسترسی عروقی و کمبود جراح عروق

تسنیم: وضعیت دسترسی عروقی بیماران و کمبود جراح عروق چه مشکلاتی ایجاد کرده است؟

اکبری: برای دیالیز مناسب، بیمار نیاز به دسترسی عروقی استاندارد مانند فیستول دارد که تنها توسط جراح عروق ایجاد می‌شود. متأسفانه در همدان کمبود جراح عروق وجود دارد و بسیاری از بیماران مجبورند برای ایجاد فیستول یا مراقبت از آن به تهران مراجعه کنند. این مسئله علاوه بر هزینه‌های بالای رفت‌وآمد، روند درمان را طولانی و دشوار می‌کند.

تسنیم: وضعیت تجهیزات و دستگاه‌های دیالیز در بیمارستان بهشتی چگونه است؟

اکبری: بخش قابل توجهی از دستگاه‌های دیالیز فرسوده شده و بیش از 10 سال عمر دارند. امکان واردات دستگاه‌های خارجی برای مراکز دولتی وجود ندارد و از دستگاه‌های داخلی استفاده می‌کنیم. اگرچه دستگاه‌های ایرانی نسبت به گذشته پیشرفت کرده‌اند، اما هنوز فاصله زیادی با تکنولوژی‌های روز دنیا دارند. دستگاه‌های جدیدتر می‌توانند عوارض دیالیز را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.

آمار بیماران دیالیزی و روند مراجعه

تسنیم: آمار بیماران دیالیزی در بیمارستان بهشتی همدان چگونه است؟

اکبری: در حال حاضر ماهانه حدود 2500 جلسه دیالیز در این بیمارستان انجام می‌شود و حدود 220 تا 230 بیمار تحت پوشش داریم. بیمارستان بهشتی قطب درمان بیماری‌های کلیوی در غرب کشور است و از استان‌های همجوار نیز مراجعه‌کننده داریم.

هزینه دیالیز و فشار بر بیماران

تسنیم: هزینه دیالیز چقدر است و چه فشاری بر سیستم درمان وارد می‌کند؟

اکبری: هر جلسه دیالیز حدود دو میلیون تومان هزینه دارد که بیمار شخصاً پرداخت نمی‌کند و این هزینه توسط بیمه و دولت تأمین می‌شود. با این حال، هزینه رفت‌وآمد، رعایت رژیم غذایی و مسائل جانبی فشار زیادی به بیماران وارد می‌کند، به‌ویژه برای کسانی که از مناطق روستایی مراجعه می‌کنند و مجبورند هر هفته چند ساعت مسیر طولانی را طی کنند.

انتظارات از مسئولان حوزه سلامت

تسنیم: مهم‌ترین انتظارات شما از مسئولان حوزه سلامت چیست؟

اکبری: مهم‌ترین انتظار ما تأمین دستگاه‌های به‌روز، جذب جراح عروق، تقویت زیرساخت‌های درمانی و کاهش دغدغه‌های جانبی بیماران دیالیزی است. این بیماران به اندازه کافی با بیماری خود درگیر هستند و شایسته است که کمبود امکانات و محدودیت‌ها، رنج آن‌ها را دوچندان نکند.

تسنیم: پیام شما به خیران سلامت چیست؟

اکبری: بخش دیالیز تکیه گاه زندگی بیمارانی است که ادامه حیاتشان به دستگاه های همودیالیز وابسته است، بیمارانی که هر جلسه دیالیز برایشان نه یک انتخاب،بلکه فرصتی دوباره برای زندگی است.از همه خیران بزرگوار دعوت میکنیم با مشارکت در تامین و خرید دستگاه های جدید همودیالیز سهمی ماندگار در نجات جان انسان ها داشته باشند. دست‌های مهربان خیران ادامه تپش قلب های بسیاری است.

انتهای پیام/