به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در راستای حفاظت از میراث مکتوب و صیانت از هویت تاریخی و فرهنگی ایران در خارج از مرزها، طی تفاهم‌نامه‌ای میان «مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور» و «موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)»، فرآیند انتقال، نمایه‌سازی و واسپاری فایل‌های دیجیتال اسناد فارسی آرشیو شده در جنوب آسیا کلید خورد. در این طرح قرار است 10 میلیون فایل دیجیتال از اسناد، مکاتبات و اوراق فارسی که در آرشیوهای مختلف جنوب آسیا توسط مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور شناسایی و دیجیتال‌سازی شده‌اند، به این مرکز منتقل شود. 

مهدی خواجه پیری، رئیس مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور، درباره جزئیات این تفاهم‌نامه و ضرورت آن به تسنیم گفت: مرکز میکروفیلم نور مجموعه‌ای از اسناد مراکز مختلف هند را دیجیتال کرده و چون تعداد اسناد دیجیتال‌سازی شده زیاد است، امکان فهرست‌نگاری تمامی آنها مقدور نبود تا بتوانیم از این طرییق در دسترس پژوهشگران قرار دهیم. از این منظر، با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با مجموعه ISC (موسسه استنادی و پایش علوم و فناوری جهان اسلام) بنا شد تا در حوزه کادرسازی و تربیت نیرو در حوزه مرمت اسناد، فهرست‌نگاری، نسخه‌شناسی، مهرشناسی و ... همکاری داشته باشیم. امیدواریم که پس از این مرحله، بتوانیم وارد مرحله خوانش اسناد شویم. 

وی با اشاره به کمبود نیروی متخصص در زمینه مرمت و خوانش اسناد، آن را یک چالش برای این حفظ این اسناد دانست. مدیر مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور در ادامه ضمن اشاره به محتوا و بازه زمانی اسناد افزود: این اسناد، روابط میان ایران و هند را کاملاً روشن می‌کند. زبان فارسی حدود 800 سال زبان دربار و زبان علم در هند بود.

به گفته او؛ اسنادی که در این تفاهم‌نامه مد نظر قرار گرفته، از زمان حضور زبان فارسی در هند تا زمانی را در برمی‌گیرد که انگلیسی توسط استعمارگران انگلیس جایگزین زبان فارسی شد. اسناد به دوره‌های مختلف اشاره دارد. اسناد مرتبط با آرشیو تلنگانه از قرن هشتم را شامل می‌شود و روابط ایران و هند در این سده‌ها به ویژه در دوره صفویه را بیشتر مد نظر دارد. بخش دیگری از اسناد، به روابط ایران با حیدرآباد و حکومت‌های جنوب هند مانند عادل‌شاهیان و ... را که حکومت‌های مقتدر محلی بودند، به تصویر می‌کشد. این حکومت‌ها با سلاطین ایران ارتباط نزدیکی داشتند و حتی در دوره تسلط انگلیس نیز این ارتباط قطع نشده است؛ به طوری که حتی در نماز جمعه‌ها برای سلاطین ایران دعا می‌کردند. 

خواجه‌پیری با تاکید بر اینکه ما بیشتر به جنبه فرهنگی اسناد پرداختیم، یادآور شد: اسناد ارتباطات فرهنگی، اسناد مرتبط با خلیج فارس، ارتباط علمای هند و ایران، رفت‌وآمدهای فرهنگی، موقوفاتی که پادشاهان جنوب هند برای عتبات عالیات، حرم امام حسین(ع)، حرم امام علی(ع)، حرم امام رضا(ع) در نظر گرفته‌اند و ... از جمله موضوعاتی است که در محتوای اسناد دیده می‌شود. 

او در ادامه به اهمیت محتوای این اسناد و کارکرد آن اشاره و اضافه کرد: در میان این اسناد، نامه‌های بسیار جالبی دیده می‌شود که حلقه‌های مفقود ارتباط میان ایران و هند را آشکار می‌کند. زوایای تاریخی متعددی است که یا نامفهوم است و یا در منابع به شکل درستی منتقل نشده است، این اسناد و نامه‌ها تکمیل‌کننده ارتباط میان ایران و هند است و زوایای مبهم را روشن می‌کند.

خواجه‌پیری در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر اسناد و منابع فارسی در هند در چه شرایطی نگهداری می‌شود، گفت: متأسفانه شرایط نگهداری این منابع، خوب نیست که از مهمترین دلایل آن، فقدان نیروی متخصص و مسلط به زبان فارسی است. پس از تغییر زبان در هند، تعداد افرادی که به زبان فارسی در این کشور مسلط باشند، خیلی کم شده است. البته این امر مختص به زبان فارسی نیست، بلکه در حوزه زبان عربی و حتی سانسکریت هم دیده می‌شود.

خواجه‌پیری با بیان اینکه متأسفانه اکثر کشورهایی که نسخه‌های شرقی دارند، با این معضل و مشکل مواجه هستند، ادامه داد: در هند ما با دو موضوع مواجه هستیم که کار را سخت می‌کند، نخست وسعت هند و دیگری، منابع زیاد در این کشور است که امکان نگهداری را سخت می‌کند. 

مدیر مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور در پاسخ به این سؤال که چه تعداد نسخه خطی و سند به زبان فارسی در کشور هند وجود دارد، گفت: طبق آمار دولت هند، مجموعه نسخه‌های خطی به زبان‌های مختلف مانند عربی، اردو، فارسی، مالی و زبان‌های دیگر مجموعاً 10 میلیون نسخه است که در کتابخانه‌ها اعم از دولتی و شخصی نگهداری می‌شود. در مجموعه اسناد نیز حجم این منابع بسیار بالاست و هرجه از تعداد گفته می‌شود، تخمینی است. مثلاً گفته می‌شود در مرکز آرشیو تلنگانه حدود 44 میلیون سند نگهداری می‌شود که از این تعداد، حدود 30 میلیون برگ سند متعلق به زبان فارسی است. 

او ادامه داد: دولت هند برای حفظ این اسناد سرمایه‌گذاری خوبی به ویژه در آرشیوهای مادر انجام داده است، اما نبود نیروی متخصص کار را سخت کرده. تعداد اسناد زیاد است و متخصص کم و همین امر، آنها را در معرض خطر نابودی قرار داده است. 

 او با بیان اینکه در حال حاضر، دولت هند زبان فارسی را به عنوان زبان کلاسیک این کشور به رسمیت شناخته است و این ظرفیتی برای زبان فارسی است تا از آن برای حفظ این زبان بهره برد، یادآور شد: در صدد هستیم که با انعقاد چنین تفاهم‌نامه‌هایی بتوانیم از امکانات فراهم شده، به نفع مرمت و ساماندهی اسناد و منابع فارسی در هند بهره بریم. 

خواجه‌پیری کادرسازی نیروی متخصص را یکی از اولویت‌های این حوزه دانست و افزود: فکر کردیم که isc می‌تواند کمکی به ما در این زمینه کند. می‌توان با امکاناتی که این موسسه دارد، شعبه آموزشی در این مرکز راه‌اندازی کرد. 

انتهای پیام/