به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، همزمان با سپری شدن آخرین روزهای سال 2025 میلادی، بسیاری از شهروندان ترکیه در نگرانی و هول و ولا به سر می‌برند. چرا که بنا بر سنت مرسوم، در نخستین روزهای سال جدید میلادی، انواع و اقسام کالاهای اساسی، با قیمت جدید به فروش می‌رسند.

یکی از این اقلام مهم، نان است. نان در ترکیه و در سال 2025 میلادی دو بار بالار رفت. اما بحران اقتصادی کاری کرده که دولت، با اعطای برخی امتیازات، فدراسیون نانوایان را راضی کرد تا برای سال جدید میلادی، قیمت را بالا نبرند. البته همین حالا هم قیمت یک قرص نان 200 گرمی در ترکیه، 12 لیره و 50 قورش است و چنین قیمتی در تاریخ ترکیه، هیچگاه سابقه نداشته است. 

روزنامه اقتصادی دنیا گازته چاپ آنکارا به نقل از خلیل ابراهیم بالچی رئیس فدراسیون نانوایان ترکیه نوشته: «ما شرایط اقتصادی و قدرت خرید مردم خود را در نظر می‌گیریم. با وجود افزایش هزینه‌های تولید، قیمت نان به عنوان قوت اصلی مردم، فعلاً ثابت خواهد ماند. ما توافق کردیم تا پایان نیمه اول سال 2026 میلادی به قیمت نان دست نزنیم. بنابراین تا ماه آگوست افزایش قیمتی نخواهیم داشت و قیمت 1 کیلوگرم نان همچنان در سطح 75 لیره باقی خواهد ماند».

با توجه به این که هر 1 دلار آمریکا برابر با 43 لیره ترکیه است، به آسانی می‌توان یافت که پرداخت 75 لیره برای هر 1 کیلوگرم نان، چه نرخ گزافی است.

مواد غذایی تجملی، گوشت و لبنیات

اگرچه نانوایان ترکیه قول داده‌اند تا 6 ماه دیگر، نان را با همان قیمت دهشتناک 75 لیره‌ای عرضه کنند اما در بخش‌هایی مانند گوشت و لبنیات، اوضاع به مراتب بدتر است.

گزارش اقتصادی روزنامه قرار گازته چاپ آنکارا، حاکی از این است که بازار گوشت قرمز در ترکیه یکی از چالش‌برانگیزترین دوره‌های تاریخی خود را تجربه می‌کند. تولیدکنندگان زیر بار هزینه‌های بالای نهاده‌ها له می‌شوند و مردم نیز، غالباً قدرت خرید ندارند. قیمت گوشت گاو بدون چربی که در 11 دسامبر 528 لیر ترکیه به ازای هر کیلوگرم بود، تا 25 دسامبر به 569 لیر ترکیه رسید.

عمر فتحی گورر نماینده پارلمان ترکیه می‌گوید: «کف حقوق و دستمزد برای سال 2026 میلادی به نحوی تعیین شده که میلیون‌ها کارگر ترکیه، ناچارند از خرید گوشت صرف نظر کنند. متاسفانه دولت فقط نظاره‌گر است. این آتش خاموش نخواهد شد مگر اینکه پولی که برای واردات هزینه می‌شود، به تولیدکنندگان داخلی داده شود».

به گزارش روزنامه جمهوریت، مهمت چیچک، رئیس انجمن تولیدکنندگان گوشت قرمز گفته است: علاوه بر تورم و بحران اقتصادی، شیوع بیماری تب برفکی نیز برای ما فاجعه آفرین شد و دامداران، به دلیل ترس از بیماری تب برفکی، زودتر از موعد، حیوانات را به کشتارگاه فرستادند. ظرفیت تولید داخلی ضعیف شد و حالا 20 درصد از گوشت مصرفی کشور، وارداتی است. تولیدکننده داخلی هم انگیزه‌ای برای افزایش تولید ندارد. چرا که از یک سو هزینه تولید بالاست و از دیگر سو، شهروندان قدرت خرید ندارند. همین حالا 60 درصد مواد اولیه خوراک دام وارداتی است و این وابستگی، هزینه‌ها را غیرقابل کنترل می‌کند».

بروز این مشکلات باعث شده که به قولی باقی رمزی سوایچمز رئیس اتاق مهندسان کشاورزی اتحادیه اتاق‌های مهندسان و معماران ترکیه (TMMOB)، تعداد گاو که بین سال‌های 2020 تا 2024 میلاید 18 میلیون و 200 هزار راس بود، حالا به 16 میلیون و 900 هزار راس، کاهش پیدا کند. آن هم در شرایطی که در این مدت، قیمت خوراک دام 35.5 درصد افزایش داشته و در بخش هزینه‌های دامپزشکی نیز افزایش هزینه 65.2 درصدی ثبت شده است.

افزایش 20 برابری قیمت مواد غذایی در 9 سال

محفی اغیلمز از اقتصاددانان مشهور ترکیه می‌گوید: وضعیت فعلی، یک تورم معمولی نیست، بلکه بازتاب روزانه یک فروپاشی اقتصادی است. مشکل ما در ترکیه، فقط نرخ بالا نیست؛ بلکه تورم مداوم و ساختاری است. پس از سال 2016 میلادی، مداوماً قیمت‌ها بالا رفته و قدرت خرید شهروندان، به کف رسیده است. 

این اقتصاددان ترکیه در ادامه گفته است: از سال 2017 میلادی تاکنون، جهش قیمت‌ها در بخش مواد غذایی در ترکیه، تصویری از یک بحران همیشگی را ترسیم کرده و قیمت یک سبد خرید 20 برابر افزایش یافته است. ما قیمت دو سبد اقلام مواد غذایی را با اقلام، مقادیر و برندهای مشابه را در دو سال مقایسه کردیم. سال 2017 میلادی و سال 2025 میلادی. سبد غذایی سال 2017 فقط 312 لیره و 7 قوروش قیمت داشت. اما همان سبد در دسامبر سال 2025 میلادی به 6 هزار و 270 لیره و 42 قوروش فروخته شد. این داده‌ها نشان می‌دهد که کل قیمت یک سبد از محصولات غذایی منتخب در دوره 9 ساله 20 برابر افزایش یافته است.

گزارش مقایسه قیمت‌ها که توسط اغیلمز و تیم تحقیقاتی او انجام شده، نشان دهنده افزایش بی سابقه مواد غذایی در ترکیه است و برخی از آنها عبارتند از این اقلام:
ماست: 1 کیلوگرم ماست که در سال 2017 میلادی تنها 2 لیره و 30 قوروش ارزش داشت، حالا به 92 لیره رسیده است! 
روغن آفتابگردان: از 5.59 لیره به 178 لیره افزایش یافت.
چایی: از قیمت 1 کیلوگرم 19.95 لیره به 260 لیره رسید.
کره حیوانی: از هر 1 کیلوگرم 29 لیره به 720 لیره افزایش یافت. 
گوشت چرخ کرده: از هر 1 کیلوگرم 34 لیره به 735 لیره افزایش یافت.
برنج: از هر 1 کیلوگرم از 6.38 لیره به 160 لیره افزایش یافت.

تحلیلگران اقتصادی می‌گویند: این کشور در لیست کشورهای در حال توسعه قرار گرفته بود و قیمت کالا و خدمات در بازار، با نرخ کشورهای اروپایی مقایسه می شد. اما حالا، تنها با کشورهای فقیر آفریقایی و برخی از آمریکای لاتین قابل مقایسه است. چرا که بیشتر کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین ویژگی‌های مشترکی همچون میراث استعماری، نابرابری درآمدی، ناکارآمدی در کشاورزی، ضعف نهادی، شکنندگی ارز و پوپولیسم سیاسی دارند و در نتیجه گرفتار این معضلات هستند: تورم بالای مواد غذایی، فرسایش طبقه متوسط و بی‌ثباتی نرخ ارز. به ویژه در مدل آفریقایی ظرفیت ضعیف دولت و اقتصاد چندپاره در نمونه‌های نیجریه، اتیوپی و زیمبابوه، در ترکیه نیز قابل رویت است. در این سیستم‌ها، کشاورزی هنوز هم غالباً در سطح تولید سنتی است، دولت امکان برنامه‌ریزی بلندمدت ندارد، بانک مرکزی رویکرد سیاسی دارد و تورم مزمن، امنیت غذایی شهروندان را تهدید می‌کند.

افزایش بی‌سابقه پرونده‌های بدهی

حالا بازار و اقتصاد ترکیه، با میلیون‌ها فقره چک بلامحل، میلیون‌ها وام معوقه و هزاران مورد اعلام ورشکستگی و مصادره اموال روبروست.

به گزارش روزنامه بیرگون، تا 28 دسامبر سال جاری میلادی، تعداد کل پرونده‌ها در دفاتر اجرای احکام و ورشکستگی به 24 میلیون و 206 هزار فقره افزایش یافته و تعداد پرونده‌های جدید دریافت شده توسط دفاتر اجرای احکام از ابتدای سال جاری تاکنون، از 10.6 میلیون فقره فراتر رفته است.

تنها در ماه دسامبر، بیش از 909 هزار پرونده جدید به سیستم اضافه شد و میانگین تعداد روزانه پرونده‌ها به عدد 30 هزار فقره نزدیک می‌شود. حتی در روزهای تعطیل که به خاطر استفاده از سیستم دیجیتالی، مراحل اجرای احکام تعطیل نمی‌شود، بیش از 15 هزار پرونده جدید وارد شده است.

در همین حال، بدهی کارت‌های اعتباری و وام‌های معوق نگران‌کننده هستند. به نحوی که میزان مطالباتی که بانک‌ها نمی‌توانند وصول کنند به 572 میلیارد و 147 میلیون لیره رسیده است.

علاوه بر این، شهروندان ترکیه غالباً برای خرید مایحتاج روزانه، از کارت اعتباری سوددار استفاده کرده و بدهی آنان از 2.2 تریلیون لیره فراتر رفته است.
انتهای پیام/