به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، پدیده بی‌سرپناهی و کارتن‌خوابی، به عنوان یکی از واقعیت‌های تلخ و اجتناب‌ناپذیر جوامع شهری، نیازمند نگاهی فراتر از یک معضل اجتماعی است. شهرداری همدان با درک این مسئولیت انسانی، بیش از هشت سال است که با برپایی سرپناه شبانه (گرمخانه)، سقفی ایمن برای آسیب‌دیده‌ترین اقشار جامعه فراهم کرده تا در هیاهوی سرمای استخوان‌سوز، هیچ فردی بدون شام و مأوا نماند. اما واقعیت آن است که خدمات سخت‌افزاری نظیر اسکان، تغذیه و بهداشت، تنها نیمی از مسیر نجات این افراد است.

عبور از وضعیت فعلی و رسیدن به نقطه توانمندسازی و بازگشت این افراد به آغوش جامعه و خانواده، مستلزم یک هم‌افزایی همه‌جانبه میان تمامی دستگاه‌های متولی، نهادهای حمایتی و گروه‌های مردم‌نهاد است. گرمخانه همدان امروز در جایگاهی قرار دارد که برای تکمیل زنجیره خدمات خود، بیش از هر زمان دیگری به حضور فعال مشاوران، مددکاران و کارآفرینان نیاز دارد تا بخش نرم‌افزاری حمایت از مددجویان نیز جان بگیرد. در همین راستا، مرتضی رضایی، مدیر خدمات شهری شهرداری همدان، باخبرنگار تسنیم در گفت‌وگویی صریح به تشریح آخرین وضعیت این مرکز، چالش‌ها و ضرورت پای کار آمدن تمامی ظرفیت‌های استانی پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

تسنیم:لطفا تاریخچه و نحوه فعالیت گرمخانه شهرداری همدان را توضیح دهید؟

رضایی: تقریباً 8 سال است که گرمخانه شهرداری همدان برپا شده است. این مراکز در کشور با نام‌های سرپناه شبانه یا گرمخانه شناخته می‌شوند، اما قاعدتاً باید به آن‌ها سرپناه شبانه گفت. فعالیت ما محدود به فصل خاصی نیست و خوشبختانه یا متاسفانه در تمامی 12 ماه سال، هر شب پذیرای مراجعان هستیم. روال کار در شش ماهه اول سال، درب مجموعه از ساعت 5 یا 6 غروب باز می‌شود؛ مراجعان از خدماتی نظیر استحمام و شام استفاده کرده و فردا پس از صرف صبحانه، مرکز را ترک می‌کنند و این چرخه شب بعد تکرار می‌شود.

تسنیم: آمار مراجعان شما به طور میانگین چه تعداد است و در فصول مختلف چه تغییری می‌کند؟

رضایی: سال 1403 به طور میانگین در فصول گرم این تعداد حدود 100 تا 110 نفر ثابت است، اما با آغاز فصل سرما، برف و کولاک، جمعیت مراجعان افزایش یافته و در سال‌های اخیر تا 250 نفر را نیز در روزهای برفی پذیرایی کرده‌ایم.

تسنیم: چه خدمات بهداشتی و حمایتی به مددجویان ارائه می‌دهید؟

رضایی: اقدامات بسیار خوبی انجام شده‌ است؛ از جمله اینکه کلیه افراد مستقر در گرمخانه تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفته‌اند. با همکاری دانشگاه علوم پزشکی و شبکه بهداشت، واکسیناسیون و غربالگری بیماری‌هایی مثل اچ‌آی‌وی (HIV) انجام شده است. همچنین پیگیر درمان مراجعان هستیم؛ مواردی نظیر شکستگی دست و پا یا عمل‌های جراحی ضروری را معرفی و پیگیری کرده‌ایم. در بحث اعتیاد نیز گروه‌هایی مانند NA و پزشکان خیر در زمینه مشاوره و متادون‌درمانی به افرادی که تمایل به ترک دارند، کمک می‌کنند.

تسنیم: آیا تعاملی با سایر سازمان‌ها برای ساماندهی این افراد دارید؟

رضایی: بله، افراد شناسایی شده و به سازمان‌های مربوطه معرفی می‌شوند. کسانی که واجد شرایط باشند به کمیته امداد یا بهزیستی (به‌ویژه معلولان یا افراد بالای 60 سال) معرفی می‌شوند. همچنین افرادی که سوابق ایثارگری داشتند به امور ایثارگران و کسانی که جویای مهارت‌آموزی بودند به سازمان فنی و حرفه‌ای و اداره کار معرفی شده‌اند.

تسنیم: با توجه به سرمای شدید، آیا محدودیتی برای حضور روزانه مددجویان وجود دارد؟

مرتضایی: در فصل سرد سال با دستور مدیریت شهری، خدمات ما 24 ساعته می‌شود. یعنی اجباری برای خروج افراد در روزهای بارندگی و یخبندان نداریم. کسانی که شغلی ندارند می‌توانند تمام وقت بمانند و افرادی که کار دارند، پس از انجام امور خود مجدداً به سرپناه بازمی‌گردند.

تسنیم: برخی معتقدند فرآیند بازگشت به زندگی برای این افراد ضعیف است. نظر شما چیست؟

رضایی: واقعیت این است که بسیاری از مراجعان توان انجام کار ندارند و یا شدت اعتیادشان بسیار بالاست و بازگشتشان سخت است. با این حال، حلقه‌ مفقوده ما بخش نرم‌افزاری و مشاوره است. شهرداری خدمات سخت‌افزاری مثل حمام، غذا و درمان را ارائه می‌دهد، اما لازم است سازمان‌های دیگر و نهادهای مردم‌نهاد ورود کنند. باید مشاورانی باشند که با خانواده‌های این افراد صحبت کنند یا برای اشتغال آن‌ها رایزنی کنند. ما برای تمامی این افراد پرونده تشکیل داده‌ایم و نهادهای متولی می‌توانند با مطالعه این رزومه‌ها، برای بازگشت آن‌ها به آغوش خانواده یا جامعه اقدام کنند.

تسنیم: نقش نهادهایی مثل بهزیستی، کمیته امداد و علوم پزشکی در این میان چیست؟

رضایی: افرادی که دهک 4 به پایین هستند یا معلولیت و سن بالای 60 سال دارند، طبق قانون باید تحت حمایت کمیته امداد و بهزیستی باشند. در حال رایزنی هستیم تا این نهادها نظارت و سرکشی بیشتری داشته باشند. خوشبختانه ارتباط ما با علوم پزشکی بسیار عالی شده و مراجعان ما را بدون دریافت هزینه درمان می‌کنند که جای تشکر دارد. هر سازمانی طبق دستورالعمل سرپناه‌های شبانه وظایف مشخصی دارد که باید به آن عمل کند.

تسنیم: آرزوی شما برای آینده گرمخانه همدان چیست؟

رضایی: آرزوی من توانمندسازی این افراد است. صرفِ وجود گرمخانه کافی نیست؛ باید در کنار آن مراکز آموزشی و کارگاه‌های تولیدی خُرد (مثل کفش‌دوزی یا خیاطی) ایجاد شود. با توجه به سوءسابقه یا شرایط جسمی، کمتر کارخانه‌ای این افراد را استخدام می‌کند، پس باید در همین مجموعه‌ها برایشان اشتغال ایجاد کرد تا درآمد داشته باشند و به مرور مستقل شده، تشکیل خانواده دهند یا خانه‌ای اجاره کنند و از این وضعیت خارج شوند.

تسنیم: محل گرمخانه کجاست و شهروندان چطور می‌توانند افراد بی‌سرپناه را معرفی کنند؟

رضایی: محل در حدفاصل میدان شاهد و سیلو واقع شده است. البته به دلیل گلایه اهالی محل، به دنبال جانمایی جدید هستیم اما فعلاً تنها مکان در دسترس همین‌جاست، چرا که اگر مرکز را به خارج از شهر ببریم، این افراد با پای خود به آنجا نمی‌روند. شهروندان در صورت مشاهده افراد بی‌سرپناه می‌توانند آن‌ها را به این آدرس راهنمایی کنند و یا در هر ساعت از شبانه‌روز با سامانه 137 تماس بگیرند تا همکاران ما نسبت به انتقال آن‌ها اقدام کنند.

تسنیم: اخیراً شایعاتی مبنی بر برخورد بد یا تحقیر مددجویان در گرمخانه مطرح شده؛ پاسخ شما چیست؟

رضایی: این موضوع را کاملاً تکذیب می‌کنم. ما در مرکز 16 دوربین نظارتی داریم که تمام رفتارها را چک می‌کند. با این افراد با احترام و به چشم مهمان یا بیمار برخورد می‌شود. جالب است بدانید برخی از کسانی که اکنون در حال خدمت‌رسانی به مراجعان هستند، از پاک‌شدگانِ همین مرکز هستند. دلیل اینکه برخی افراد به گرمخانه نمی‌آیند، قوانین آن است؛ مثلاً ما اجازه مصرف مواد در محل را نمی‌دهیم و فرد باید در ساعات مشخصی ورود و خروج کند. برخی ترجیح می‌دهند بیرون بخوابند اما موادشان را مصرف کنند، وگرنه هیچ‌گونه بی‌احترامی یا ضرب‌وشتمی در کار نیست.

تسنیم: شهروندانی که تمایل به کمک دارند، چگونه می‌توانند اقدام کنند؟

رضایی: هزینه‌های اصلی را شهرداری پرداخت می‌کند، اما خیرین می‌توانند برای تامین نیازهای روزمره مثل نان، پنیر، چای، قند، مواد شوینده و به‌ویژه غذای گرم اقدام کنند. درخواست ما این است که کمک‌ها غیرنقدی باشد. خیرین می‌توانند با مراجعه به مسئول گرمخانه یا هماهنگی از طریق سامانه 137، نذورات خود را تحویل دهند.

تسینم: چه پیامی برای خانواده‌های این افراد و همشهریان دارید؟

رضایی: خواهش من این است که این افراد را رها نکنید. این‌ها پدر یا فرزند یک خانواده هستند. متاسفانه گاهی پس از فوت یک فرد، خانواده‌اش برای تحویل جنازه می‌آیند؛ ای کاش زمان زنده بودن به فکر آن‌ها باشیم. ما آمادگی داریم این افراد را برای ترک اعتیاد حمایت کنیم و پس از پاکی، صحیح و سالم تحویل خانواده یا مراکز اشتغال دهیم. بیایید همه با هم کمک کنیم تا این معضل اجتماعی ریشه‌کن شود.

گزارش از: ملیکا قانعی

انتهای پیام/