به گزارش خبرنگار اعزامی خبرگزای تسنیم به وین، فردای ضربالاجل هستهای نیز فرا رسید و هنوز حکایت مذاکرات هستهای ایران ادامه دارد. اما این خبر غیرمنتظرهای نبود. حالوهوای دیپلماتها از چند روز پیش نیز گویای این بود که مذاکرات به آرامی از 30 ژوئن رد شده و در ماه میلادی جولای نیز ادامه خواهد داشت. اکنون اروپا و آمریکا تمهیدات مندرج در برنامه جامع مشترک (توافق موقت ژنو) را برای هفت روز دیگر تمدید کردند تا فضای لازم را برای ادامه مذاکرات فراهم آورند.
امروز (چهارشنبه) وزرای خارجه ایران و آمریکا بار دیگر به همراه مردان اول هستهایشان یعنی علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی هستهای ایران، و ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا، رودرروی یکدیگر نشستند تا بتوانند چکشکاری اختلافات باقیمانده را ادامه دهند.
اما در حالی که روز گذشته (سهشنبه) سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، پی از ترک وین از «پیشرفت خوب در مذاکرات» و «ادامه بحثها بر روی مسائل مرتبط با روندها خبر داده بود»، امروز (چهارشنبه) یک منبع آگاه در گفتگو با خبرگزاری صدا و سیما از پایان کار نگارش متن توافق احتمالی در سطح کارشناسی خبر داد. وی گفت: «متن توافق احتمالی با پرانتزها و اختلافات موجود قرار است در سطح معاونان بررسی شود تا پس از آن برای تصمیم گیری در اختیار وزرای خارجه کشورهای 5+1 با ایران قرار گیرد».
در کجای مذاکرات قرار داریم
اگرچه گزارشها حاکی از پایان کار کارشناسان بر روی پیشنویس متن توافق نهایی دارد اما نباید این مرحله را به معنای پایان راه تلقی کرد. پرانتزهایی که در این متن باقی ماندهاند جای خالی عباراتی هستند که مهمترین و چالشبرانگیزترین مسائل پیش رو را تشکیل میدهند.
ارائه متن پیشنویس به معاونان و سپس وزرای خارجه حاکی از این است که تصمیمات باید در سطح سیاسی گرفته شوند تا موارد اختلافی باقی مانده نیز حل شوند. در همین راستا است که فدریکا موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا؛ فیلیپ هاموند، وزیر خارجه انگلستان؛ فرانک والتر اشتاینمایر، وزیر خارجه آلمان؛ لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه؛ و نیز وانگ لی، وزیر خارجه چین؛ فردا (پنجشنبه) به وین میآیند تا بار دیگر به مذاکرات هستهای وین بپیوندند. در مرحلهای هستیم که در صورت تمایل غربیها به تعدیل مواضعشان، میتوان به توافق طی روزهای آتی امیدوار بود.
دیپلماتها بارها اعلام کردهاند که تبعیت از آنچه که در لوزان (13 فروردین) به آن دست یافته شد، میتواند به یک توافق بیانجامد اما موضعگیریهای آمریکاییها حاکی از آن است که آنها برخی از تعهدات خود در تفاهم لوزان را به دست باد سپرده و در روزها و هفتههای گذشته با خواستههای جدیدی در برابر همتایان خود ظاهر شده بودند.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور ما، که روز گذشته (سهشنبه) بههمراه علیاکبر صالحی، مرد اول هستهای ایران، به مذاکرات وین بازگشت، میگوید: «احساس میکنم که مذاکرات به مرحله بسیار حساسی رسیده است. و در این مرحله با اراده سیاسی، عزم و با تلاش فراوان امکان پیشبرد کار است. آنچه بیش از هرچیزی نیاز است اراده سیاسی طرف مقابل هست که کار را برای رسیدن به یک سرانجام قابل قبول و توافقی که خود توافق باعث پایداری شود، فراهم آورد».
طی امروز و روزهای آتی باید منتظر ماند و دید طرفها تا چهمیزان میتوانند مواضع خود را به یکدیگر نزدیک کنند. وزیر امور خارجه ایران امروز گفت: «تنها توافقی پایدار خواهد بود و تنها توافقی را مردم ایران خواهند پذیرفت که توافقی عادلانه و متوازن بوده و بر اساس عزت ملی و حقوق مردم ایران باشد. فکر میکنم که این واقعیت را طرف مقابل هم درک کرده که بدون یک توافق خوب و بدون شناسایی حقوق مردم ایران رسیدن به یک توافق درازمدت امکان پذیر نیست».
اختلافات مذاکرات هستهای
سخنان دیپلماتها و گزارشهایی که طی روزهای گذشته منتشر شدهاند نشان میدهند که مسأله تحریمها، دسترسیها و همچنین آینده تحقیق و توسعه هستهای در ایران مهمترین نقاط اختلافی بین ایران و جبهه غربی گروه 1+5 است. چگونه باید تناسبی بین تعهدات هستهای ایران و رفع تحریمها برقرار گردد. چگونه باید تضمین گردد که دسترسیهای بازرسان آژانس در تقابل با مسائل امنیت ملی ایران نیستند و اینکه چگونه درباره تحقیق و توسعه هستهای به توافقی رسید که طی مدت زمان ادامه توافق، روند روبهرشد دانشافزایی هستهای کشورمان حفظ شود.
اما گزارشها حاکی از این هستند که در حوزه تحریمها ظاهراً لغو تحریمها بر اساس فرمولی سهمرحلهای میتواند باشد که طی آن ابتدا ایران و گروه 1+5 در صورت دستیابی به توافق تعهداتی را پذیرا میشوند و در همان حین در قطعنامه جدید شورای امنیت قطعنامههای قبلی لغو شده و توافق دیپلماتها تأیید میشود.
مراحل بعدی لغو تحریمهای ایران پس از بررسی کنگره و نیز اعلام لغو تحریمهای اروپایی خواهد بود. در این زمان است که ایران شروع به اجرای تعهدات خود خواهد کرد و در نهایت پس از اینکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی پایبندی کشورمان به فرآیند مورد توافق را تأیید کرد زمان عملیاتی شدن لغو تحریمها آغاز خواهد شد. این فرآیند سهمرحلهای میتواند تا پایان سال 1394 به طول انجامد.
گمانهزنیها درباره دسترسیها نیز ادامه دارد. تاکنون پیشنهادهایی که از جانب غربیها به ایران ارائه شده، رد گشتهاند. لیستی که مدتی قبل از آن با عنوان اسامی مورد درخواست برای مصاحبه بازرسان آژانس به ایران ارائه شدند با پاسخ قاطع و منفی دیپلماتهای ایران مواجه شدند و اکنون یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نیز به دعوت ایران عازم تهران شده تا شاید در دیدار با مقامات کشورمان درباره این مسأله نیز سخن بگوید. چگونگی بستن پرونده ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهای ایران، ادعایی ثابت نشده، که طی سالها مشکلاتی فراروی عادی شدن پرونده هستهای ایران بود، میتواند از دیگر محورهای مذاکراتی باشد.
پیشرفت کردهایم و خواهیم کرد
وزیر امور خارجه خوشبین است. وی پس از دیدار امروز با همتای آمریکاییاش در جمع خبرنگاران گفت: «ما پیشرفت کردهایم، پیشرفت خواهیم کرد و از هر فرصتی برای پیشرفت استفاده میکنیم». شاید جمعبندی اخبار امروز نیز دلیل این امیدواری را روشنتر میسازد. کار نگارش متن توافق احتمالی در رده کارشناسی پایان یافته، وزرای خارجه از فردا بار دیگر در وین گرد هم میآیند، آمانو به تهران رفته، ظریف امیدوار و کری «دلگرم» است.
22 ماه مذاکره ارزشش را خواهد داشت تا یکی دو روز دیگر نیز صبر پیشه کنیم تا وزیر خارجهمان اعلام کند که آیا غربیها مواضع خود را متوازن و عادلانه ساختهاند یا نه. وی میگوید: «تنها توافقی پایدار خواهد بود و تنها توافقی را مردم ایران خواهند پذیرفت که توافقی عادلانه و متوازن بوده و بر اساس عزت ملی و حقوق مردم ایران باشد».
انتهای پیام/