، امروزه بالگردها به عنوان یکی از مهترین ابزار در میادین نبرد شناخته شده و در نقش های گوناگونی مثل شناسایی، عملیات ضد زره، ضد زیردریایی، جستجو و نجات و بسیاری نقش های دیگر در میادین نبرد حضور دارند. این پرنده ها در کشور ما در دوره پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به کشور وارد شده و امور بالگردی در دوران دفاع مقدس به عهده یگان های بالگردی ارتش بود.
اما پس از پایان جنگ تحمیلی و تکمیل سازمان رزم سپاه پاسداران، برنامه های مهم و جامعی در خصوص طراحی و ساخت بالگرد در این مجموعه آغاز شده است که تا به امروز با رشدی قابل توجه و نقشه راهی مطمئن و حساب شده، ادامه دارد.
شاهد؛ خانواده بالگردی سپاه
سپاه پاسداران طرح بالگردهای سری شاهد را از سالهای میانی دهه 70 آغاز و چندین مدل از این سری را در نقش های گوناگون تکمیل کرده است که بالگرد شاهد 278 یکی از مدل های موفق این خانواده به شمار می آید.
شاهد 278، بالگردی سبک است که در اموری مثل گشتی و شناسایی، جابجایی فرماندهان، کنترل هوایی، آموزش خلبانی نظامی و تجاری، کنترل ترافیک شهری، آمبولانس هوایی و حمل مصدوم، گشت حفاظت محیط زیست و بازدید خطوط نفت و گاز و برق به کار می آید. البته امکان نصب انواع راکت و مسلسل بر روی این بالگرد نیز وجود دارد.
اما خانواده شاهد با ورود گونه 285 که در سه مدل ارائه شد بحث تهاجم و عملیات تخصصی رزمی را بیش از پیش مطرح کرد. این گونه از بالگردهای سری شاهد سپاه توان انجام عملیات های شناسایی و همچنین حمله به اهداف گوناگون سطحی چه بر روی زمین و چه بر روی سطح آب را نیز دارند.
مسلسل، راکت، موشک های هدایت شونده ضد زره سدید و موشک های ضد کشتی سری کوثر از جمله سلاح هایی به شمار می آیند که بر روی این مدل از بالگردهای سری شاهد دیده شدند.
همچنین بر اساس تصاویری که در مدل های جدیدتر این بالگرد منتشر شده است در درون کابین بالگردهای سری شاهد، تغییر و تحولاتی رخ داده است و نمایشگرهای قدیمی جای خود را به نمایشگرهای دیجیتالی صفحه تخت داده اند.
اما به نظر می رسد با توجه به نتایج قابل توجه و افزایش توان علمی و عملی متخصصان دفاعی کشورمان، سپاه پاسداران با تجربیات اندوخته شده در طراحی و تولید خانواده شاهد 285 ، به سمت بالگردی سنگین تر و مجهزتر رفته است .
شاهد 216؛ جدیترین دستاورد بالگردی سپاه
در جریان نمایشگاه هوا فضای تهران که هفته گذشته برگزار شد در یکی از غرفه های مربوط به سپاه پاسداران، جزییات طرح جدید بالگردی سپاه به اسم "شاهد 216" درج شده بود. بر اساس اطلاعات عرضه شده، این طرح یک بالگرد تهاجمی نیمه سنگین با وزن خالی 5 تن است که از دو دستگاه موتور با قدرت 4 هزار اسب بخار بهره می برد. سیستم انتقال قدرت در این بالگرد نیز از نوع "گیربکس دو مرحله ای سیاره ای" است.
این بالگرد توان انجام ماموریتهایی مثل شناسایی مسلح، حفاظت از بالگردهای نفربر و توان انجام ماموریت در شب روز و شرایط سخت ناوبری را نیز دارد. طول این بالگرد 72/18 متر، عرض آن یک متر و ارتفاع آن نیز 4/2 متر است. مداومت پروازی این بالگرد نیز در حدود 2.5 ساعت است که با دو نفر خدمه به فعالیت می پردازد.
این بالگرد از 4 پره کامپوزیتی استفاده کرده و بنده آن نیز از جنس ترکیبی آلومنیوم و کامپوزیت است. سرعت بیشینه این بالگرد 270 کیلومتر بر ساعت، حداکثر برد آن 550 کیلومتر و بیشترین ارتفاع پروازی آن 6200 متر از سطح زمین است. نرخ صعود این بالگرد نیز در حدود 3/6 متر در ثانیه است.
شاهد 216 همچنین توانایی پرواز در شب با استفاده از سیستم های دید در شب را داشته و به سیستم های جنگ الکترونیک و مقابله با موشک های فروسرخ نیز مجهز شده است.
در بحث تسلیحات نیز این بالگرد جدید سپاه، به یک قبضه توپ 20 میلی متری، راکت های 70 میلی متری و همچنین موشک های سدید 361 با توان "شلیک کن- فراموش کن" مجهز است.
درباره موشک سدید 361 تاکنون اطلاعات یا تصویری منتشر نشده است اما موشکهای سدید-1 مشاهده شده در سالهای قبل، دارای هدایت لیزری بوده و یا جستجوگر از نوع اپتیکی (دید مرئی یا تصویرساز حرارتی) بوده است. موشک سدید نصب شده روی بالگرد شاهد285 با طول حدود 140 سانتیمتر دارای بیشترین برد 4 هزار متر بوده و زمان پرواز بیشینه آن در حدود 30 ثانیه است که برای شکافتن زره ادوات دشمن از سرجنگی خرج گود بهره میبرد.
انواع نقشه های دیجیتالی و سامانه های مکان یابی جهانی از دیگر امکانات موجود در این بالگرد به شمار می آید که بر اساس اطلاعات منتشره، سامانه های ارتباطی این بالگرد در کانال امواج وی اچ اف، یو اچ اف و اچ اف فعالیت می کند.
با توجه به اینکه بالگرد شاهد 285، از یک نفر خدمه بهره می برد، بالگرد جدید سپاه می تواند نقش های مهمتر و بیشتری را در عملیات های خود بهره بگیرد، چراکه علاوه بر افزایش کالیبر بالگردهای سپاه از مسلسل 12.7 م.م در شاهد 285 به توپ 20 م.م در شاهد 216، سرعت بالگرد جدید و سقف پرواز آن نیز با افزایش خوبی همراه شده است.
با توجه به اینکه بالگردها از کارائی و تأثیرگذاری فراوانی در صحنه نبرد زمینی برخوردار هستند و بالگردهای کبرا نیز در دوران جنگ تحمیلی 8 ساله این واقعیت را به خوبی نشان داد، می توان مطمئن بود دستاورد جدید سپاه پاسداران در عرصه بالگردی که قرار است در سالهای آینده رسما عملیاتی شود، می تواند علاوه بر مقابله قوی و فوری با تهدیدات گروهک های تروریستی در مناطق مرزی کشورمان، به محصولی مناسب برای کمک به ارتقاء توان رزمی رزمندگان جبهه مقاومت مبدل شود.