مصیبت آن است که متجددمآب شده‌ایم/ هنوز تکلیف‌مان با عالم جدید روشن نیست
خبرگزاری تسنیم: رئیس فرهنگستان علوم گفت: مصیبت این است که در عالم جدید شخص اگر هم در خانه خود اخلاقی است، اما بیرون از خانه نوع دیگری است؛ روابط متجددمآب است و همه‌چیز به‌نظرمان مباح می‌رسد؛ البته این مسئله مربوط به تجددزدگی است نه تجدد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، همایش بزرگداشت روز جهانی فلسفه با عنوان «فلسفه و شناخت طبیعت» عصر دیروز 27 آبان ماه در محل مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان سخنران اختتامیه این همایش با اشاره به تفاوت‌های موجود بین نسبت میان فلسفه و طبیعت و فلسفه و علم طبیعت گفت: فلسفه و طبیعت بحثی متفاوت است، اساساً یونانی‌ها طبیعت را مبدأ نشاط می‌دانستند. در فلسفه ما نیز طبیعت مبدأ اول حرکت و سکون است، اما در دوره جدید طبیعت به رحمت خدا می‌رود و می‌میرد؛ حال بحثی که در این میان مطرح می‌شود آن است که ارتباط من با این طبیعت چیست؟ آیا این طبیعت مرده ملک من می‌شود و من در آن تصرف می‌کنم.
وی افزود: برای یونانیان طبیعت زنده است و در آن تصرف نمی‌شود؛ بنابراین علم تصرف‌کننده و مسخرکننده بر مبنای فلسفه سقراط، افلاطون، ابن‌سینا و ملاصدرا میسر نبود و آن فلسفه‌ها تناسبی با علم تصرف کننده نداشتند.
داوری اردکانی با بیان اینکه فلسفه‌ای که در دوره جدید به وجود آمد، طبیعت مرده را در مقابل بشر و بشر را در مقابل آن قرار داد، افزود: این بنا را افلاطون گذاشت؛ او در پیشامد عالم جدید بی‌اثر نبوده و عالم جدید با رجوع به فلسفه افلاطون و ارسطو بنا شده است، اما با این حال آن فلسفه با فلسفه جدید تفاوت دارد.
وی ادامه داد: ما همیشه دوست داریم جامعه اخلاقی داشته باشیم که این مربوط به فطرت ماست، اما مقامی که اخلاق در جامعه یونانی داشت در جامعه جدید ندارد، لذا می‌بینیم که مدینه ارسطویی مدینه اخلاق است. البته سیاست جدید اخلاق را نفی نمی‌کند، اما قانون خودش را دارد و از اصول خود پیروی می‌کند؛ حتی می‌گوید اخلاق چیز خوبی است.
استاد برجسته فلسفه دانشگاه تهران تصریح کرد: ما ممکن است در زندگی خصوصی اخلاقی باشیم، اما مصیبت این است که در عالم جدید شخص در خانه اخلاقی است، اما بیرون از خانه نوع دیگری است و روابط متجددمآب است و همه‌چیز به نظرش مباح می‌رسد، مثلاً در اینجا شما هیچ‌گاه جعبه میوه‌ای نمی‌خرید که روی آن خوب و زیرش فاسد نباشد؛ حتی ممکن است میوه‌فروش اهل عبادت باشد، اما میوه را این‌گونه می‌فروشد، البته این مسئله مربوط به تجددزدگی است نه تجدد.
وی ادامه داد: در فرانسه و آمریکا هیچ‌گاه جعبه میوه‌ای به شما نمی‌دهند که زیر آن بد و روی آن خوب باشد؛ در واقع در عالم متجدد مسائلی مانند دروغ و ریا کمتر است واین موارد مربوط به تجددزدگی می‌شود.
رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران گفت: ما طبیعت را منبع نیرو می‌دانیم که باید آن را استخراج کنیم، لذا با عالم ارتباط برقرار می‌کنیم و تکنولوژی از این طریق به وجود می‌آید؛ چنانچه می‌بینیم که در جهان توسعه یافته بشر طبیعت را مهار و استخدام می‌کند، اما در آنجا هماهنگی وجود دارد؛ مثلاً وقتی شما وارد شهر آسمان‌خراش‌ها می‌شوید احساس اضطراب نمی‌کنید و ماشین‌ها زوج و فرد نیستند. چگونه می‌شود که در تهران تنها یک روز هوای سالم داشته باشیم، این مسائل باید حل شود، چراکه این موارد مسئله سیاست هستند و مسئله سیاست مسئله علم انسانی نیست.
وی با بیان "ما به‌تبعیت از غرب طبیعت را مرده می‌دانیم و در استخدام طبیعت مقلد و ناتوان هستیم"، خاطرنشان کرد: هماهنگی در کار تکنولوژی ما وجود ندارد، چون سازنده تکنولوژی نیستیم، هنگامی هم که ناهماهنگی وجود داشته باشد آثار مطلوب به دست نمی‌آید.
داوری اردکانی گفت: اقتصاد، صنعت و تکنولوژی ما بی‌سامان است؛ چون ما قطعاتی را از جای دیگر گرفته‌ایم که در آنجا نظم ارگانیک وجود داشته و حال نمی‌دانیم باید این قطعات را کجا قرار دهیم و با این تلقی همه‌چیز ناهماهنگ است؛ هیچ‌کس هم مقصر نیست نه حکومت، نه دانشمند نه صنعت. ما چیزهای پراکنده‌ای را از غرب گرفته‌ایم که اینها با هم ارتباط ندارند پس نتیجه نمی‌گیریم.
وی افزود: ما باید تکلیف خود را با این عالم مشخص کنیم؛ آیا ما تمام تکنولوژی را می‌خواهیم؟ اگر این‌گونه است قاعده‌ای دارد که باید آن را رعایت کنیم. نمی‌شود ما تکنولوژی را با فکر خودمان بخواهیم. عالم جدید قانونی دارد که از آن پیروی می‌کند، درست است که دچار ضعف شده است اما کسی خیال نکند که این عالم فردا می‌میرد. حال اگر این تجدد بمیرد چه می‌شود، ما باید فکر کنیم که اگر این اتفاق بیفتد سپس چه‌چیزی جانشین آن می‌شود.
داوری اردکانی گفت: ما می‌توانیم بگوییم از موضع خود درباره جهان و آینده آن فکر می‌کنیم که این فکر کردن هم موهبت خداست، اما آینده خوب نیاز به برنامه‌ریزی دارد؛ البته آنچه در غرب تحقق پیدا کرده، چندان هم مطلوب نیست و من هنوز منتقد غرب هستم، اما اگر شما دشمن هم هستید، باید دشمن خود را بشناسید و این تلقی که مردم آمریکا از گرسنگی در حال مرگ هستند و دولت آمریکا را به‌زودی سرنگون می‌کنند، جاهلانه است.
وی در پایان گفت: امروز نمی‌توانیم با این فرض‌ها در طبیعت تجدید نظر کنیم، تلقی ما از طبیعت به‌عنوان چیزی مرده است و این تلقی اقتضای یک شیوه زندگی مخصوص خود را دارد. اگر می خواهید محیط زیست از سلامت نسبی برخوردار شود، باید هماهنگی به وجود بیاید که کار مشکلی است و با بخشنامه نمی‌توان آن را ایجاد کرد.
انتهای پیام/*
