صنایع دستی و معنوی اسفراین + تصاویر

محمد محمدی، رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اسفراین در گفت وگو با خبرنگار تسنیم در خراسان شمالی با اشاره به پیشینه تاریخی اسفراین اظهار کرد: همانطور که کل ایران اسلامی ما دارای قابلیت های تاریخی و فرهنگی و گردشگری است، شهرستان اسفراین نیز با توجه به قابلیت های آب و هوایی و بحث رودخانه ها و بسترهای بسیار مناسب زیست محیطی در اعصار تاریخی جزو یکی از غنی ترین شهرهای خراسان و به ویژه خراسان شمالی است. از جمله منطقه های پیش از تاریخ در اسفراین می توان به تپه های پیش از تاریخ انجیرلی و چهل دختران( هزاره سوم تا دوره تاریخی) و محوطه های پیش از تاریخ و تاریخی توی اشاره کرد. بیشتر این تپه های باستانی در جلگه و دشتهای جنوب غربی اسفراین واقع شده اند. از جمله آثار دوران تاریخی نیز می توان به تپه های تاریخی کهنه بام و عمارت و غیره اشاره کرد.

محمدی افزود: آستوئن یا استئین بر اساس گفته مورخین یکی از نخستین خاستگاه های ظهور اشکانیان در شمال شرق ایران( پارت) بوده است. در ارتفاعات سالوک اسفراین دژی به نام دژ صعلوک واقع شده که به احتمال زیاد باید استئین یا آستوئن دوران اشکانیان باشد. در دوران ساسانیان نیز اسفراین یکی از بخشهای مهم ابرشهر نیشابور بوده است که جاده شاهی ابریشم از آن می گذشته است و به نامهایی مانند مهرگان‏، مهرجان، سپهرآیین، اسپرآئین اسبراین نامیده شده است.

وی درباره مهمترین اثر تاریخی شهر اسفراین که به کهندژ بلقیس اسفراین معروف است توضیحات مفصلی ارائه داد و گفت: کهندژ بلقیس اسفراین که با شماره 4497 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، در 3 کیلومتری جنوب شرقی شهر اسفراین کنونی واقع است و حدود 150 هکتار مساحت دارد. این مجموعه تاریخی را می توان جزو عظیم ترین میراث های خشتی ایران تلقی کرد که در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از شهرهای مهم در حاشیه جاده ابریشم قرار داشته است.  مهمترین اثر این مجموعه ارگ یا کهندژ است که بسیار چشمگیر است و به عنوان یکی از بزرگترین سازه های خشتی در ایران پس از ارگ بم و قلعه ایرج و رامین به شمار می رود. این سازه وسعتی حدود پنج هکتار دارد و 29 برج به ارتفاع حدود 11 متر از آن پاسداری می کرده اند و دروازه اصلی آن در شمال شرقی واقع است. این شهر بر اساس اسلوب معماری ساسانی و شامل سه بخش کهندژ، ربض و شارستان ساخته شده است  مهمترین مصالح به کار رفته در آن خشت و گل است. بخش های مهم شهر شامل کهندژ، شارستان، خندق و حصار دور شهر است. مهمترین آثار محدوده شارستان عبارتند از: بقعه شیخ آذری( شاعر قرن نهم در زمان شاهرخ تیموری)، راسته بازار در بخش میانی شهر، بخش هایی از باروی شهر، محل معروف به تپه منار که احتمالأ به عنوان نقطه مرکزی شهر کهن اسفراین مطرح بوده است و دو بنای مهم دیگر که خارج از حصار شهر قرار دارند به نام های رباط و یخدان که هر دو در حاشیه غربی شهر و در محدوده روستای جوشقان قرار دارند.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اسفراین مهمترین بناهای شهرستان اسفراین را نام برد و اظهار کرد: مقبره بابا قدرت با شماره 11052 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و مرقد مطهر یکی از نوادگان امام محمد تقی( ع) به نام بابا حسین معروف به بابا قدرت است و به یکی از نادرترین بناهای دستکن در خراسان معروف است و دارای گنبد دو پوسته است. این بنا در درون یک تپه کوهپایه ای حفر شده است و حدود 40 متر طول و 5/4 متر عرض دارد. ارتفاع بنا 9 متر است و مصالح به کار رفته در ساخت دیوارها و گنبد شامل سنگ، گچ، آهک و ملات ساروج است. این بنا در روستای بابا قدرت ار بخش بام و صفی آباد از توابع اسفراین واقع شده است.

وی افزود: از مهمترین اماکن مذهبی و تاریخی اسفراین بنای امامزاده احمد بن موسی( ع) کوران در 35 کیلومتری اسفراین و 7 کیلومتری جنوب غربی روستای کوران واقع شده است که با شماره 5947 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید است. از دیگر بناهای اسفراین آرامگاه رشیدالدین محمد بیدوازی، آرامگاه شاهزاده زید توی، آرامگاه امامزاده حمزه بن موسی( دهنه شیرین)، آرامگاه احمد ذاکر گورپانی و بسیاری بناهای دیگر نام برد که همگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.

وی به دهکده توریستی، گردشگری و تاریخی روئین اشاره کرد و گفت: این روستا جزو روستاهای هدف گردشگری خراسان شمالی محسوب می شود و در 7 کیلومتری جاده اصلی اسفراین به بجنورد واقع شده است. جاده این روستا در دل کوهها به سمت شرق ادامه دارد که دارای مناظر دل انگیر و زیبایی است و از روستاهای عراقی و محمودی می گذرد و در نهایت به دره بزرگ و با صفایی می رسد که در جنوب کوه های آلاداغ قرار دارد. بافت مسکونی و پلکانی روئین موجب گردیده این روستا به عنوان یکی از روستاهای دارای ارزش بافت تاریخی و فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت برسد. مقبره های ملا عارف روئینی و امامزاده اسحاق در این روستا قرار دارند. روئین دارای شاخصه های ارزشمندی شامل 1- زبان: زبان فارسی دری که شاهد بی مدعای قدمت روئین می باشد و بسیاری از واژه ها و کلمات آن دارای ریشه های باستانی و اوستایی می باشد. 2- ساختار معماری و بافت تاریخی و فرهنگی روستا. 3- صنایع دستی و چادر شب بافی، حوله بافی و دستمال بافی که به جرأت می توان گفت این نوع بافت یکی از با ارزش ترین آثار صنایع دستی استان می باشد. 4- محصولات کشاورزی: سیب، گلابی، گیلاس، گردو، زرد آلو و آلوی روئین شهرت خاصب در استان دارد. همچنین عسل روستای روئین یکی از معروفترین محصولات استان است.

وی درباره دو پارک ملی ساریگل و سالوک در اسفراین اظهار داشت: منطقه ساریگل با وسعتی معادل 28000 هکتار در فاصله 8 کیلومتری شرق اسفراین قرار گرفته است. پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل از تنوع جانوری قابل توجهی مخصوصأ در گروه پرندگان برخوردار است. از جمله مهمترین پستانداران و پرندگان ساریگل می توان به پلنگ، گرگ، روباه، گربه وحشی، قوچ اوریال، بز، آهو و کپک اشاره کرد. همچنین این منطقه دارای بیش از 200 گونه تنوع گیاهی است.
پارک ملی و منطقه حفاظت شده سالوک با وسعتی حدود 17000 هکتار در شمال غربی شهرستان اسفراین قرار گرفته است. پارک ملی سالوک تنوع جانوری خوبی دارد و یکی از مهمترین مناطق حفاظت شده ایران از نظر زندگی جانوری است. شرایط توپوگرافی دشتی- کوهستانی منطقه باعث شده است که این منطقه یکی از متنوع ترین زیستگاه های گونه های وحشی ایران به شمار آید. گونه های درختی و درختچه ای زرشک، بید، انجیر و گردو و در مناطق مرتفع گونه های ارس به صورت پراکنده و انبوه دیده می شود.

محمدی از وجود درختان بسیار کهنسال در اسفراین خبر داد و گفت: درختانی همانند سرو مهرگان( ورودی قرارگاه بسیج اسفراین) که 1100 سال قدمت دارد، چنار کهنسال روستای حسن آباد چنار سوخته با قدمت 450 سال و سروهای کهنسال روستای کبوتر خانه که دارای قدمت 700 ساله می باشند.

وی بیان کرد: آبشارها، دره هها، گردنه ها و رودخانه های زیبایی در اسفراین وجود دارند که از جمله آبشار ایزی، آبشار توی، دره کاویان، گردنه ی بسیار زیبای پلمیس، رودخانه بیدواز و سد بیدواز هستند.

وی از میراث معنوی کشتی با چوخه به عنوان یکی از بهترین جاذبه های گردشگری ورزشی ایران یاد کرد و افزود: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان با هدف حفظ و احیای کشتی با چوخه‎‎، به استناد ماده 12 قانون کنوانسیون بین المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس و قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران آیین کشتی با چوخه خراسان شمالی را به شماره 30 در تاریخ 27/12/1387 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رساند. کشتی با چوخه نوعی کشتی پهلوانی است که در آن کشتی گیران با لباسی پشمین به نام چوخه در میدان حاضر می شوند و هر ساله در روز 14 فروردین در گود چشمه زینل خان اسفراین برگزاد می شود. در این روز اقوام مختلف استان از کرد و ترک و فارس گرفته تا چوخه کاران برتر سایر نقاط کشور از سراسر ایران برای انجام مسابقات نهایی در محل گود چشمه زینل خان اسفراین به همراه خانواده گرد هم می آیند و در دل طبیعت و بر روی خاک در مقابل دیدگان ده ها هزار نفر به رسم پهلوانی کشتی می گیرند.

محمدی ضمن بیان اینکه امسال برای نخستین بار سه تیم خارجی( آذربایجان، ترکیه و گرجستان) نیز در این مسابقات شرکت دارند ادامه داد: امسال به دلیل مصادف شدن 14 فروردین با شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) این مراسم آیینی در روز 13 فروردین برگزار خواهد شد در کنار این مراسم انواع صنایع دستی شهرستان شامل گلیم و سفره کردی که توسط مردم روستای چهاربرج و عشایر اسفراین بافته شده اند، چادر شب بافی روستای روئین و قالی و قالیچه از روستاهای مختلف و انواع محصولات شهرستان به مسافران و گردشگران سراسر کشور ارائه می شود.

انتهای پیام / ب