به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، با رسیدن به آخرین روز پاییز، بار دیگر تب و تاب خرید شب یلدا در فضای شهرهای مختلف بالا گرفته است. در این بین، افزایش قیمت اجناس در ماه‌های اخیر یکی از دغدغه‌های مردم برای برگزاری مراسم یلدای امسال است. تورم بخش خوراکی‌ها که در ماه‌های اخیر همواره نرخ‌هایی فراتر از تورم عمومی را تجربه کرده، اکنون به چنان نقطه‌ای رسیده است که اقلام سنتی این شب، از رده کالاهای ضروری خارج شده و بتدریج در زمره کالاهای لوکس یا نیمه‌لوکس قرار گرفته‌ و این دقیقاً همان نقطه‌ای است که باید زنگ خطر رفاه اجتماعی را به صدا درآورد.

بررسی آماری قیمت‌ها نشان می‌دهد شکاف میان درآمدها و هزینه‌های سبد یلدا به طور نگران‌کننده‌ای عمیق شده است. وقتی به جزئیات تورم نقطه ‌به ‌نقطه در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم اقلامی چون آجیل و خشکبار، گوشت و حتی میوه‌های فصلی، نرخ‌های رشدی را تجربه کرده‌اند که با فراتر از نرخ تورم عمومی و افزایش دستمزدهاست. این وضعیت محصول مستقیم رشد نقدینگی، ناترازی بودجه و نوسانات نرخ ارز است؛ حتی درباره محصولاتی که کاملاً در داخل تولید می‌شوند، سایه  قیمت‌های جهانی و هزینه‌های فرصت صادرات بر بازار داخلی سنگینی می‌کند.  

در بخش میوه و تره‌بار که به طور سنتی نماد شب یلداست، هزینه‌های تبعی تولید شامل کود، سم، کارگر و بویژه حمل‌ونقل و بسته‌بندی، کف قیمت‌ها را در سطح بالایی نگه داشته است. هندوانه و انار، 2 رکن اصلی این شب، اکنون با قیمت‌هایی عرضه می‌شوند که برای دهک‌های پایین درآمدی، خرید حتی یک عدد از آنها نیازمند تامل و بازنگری در بودجه هفتگی است. از منظر اقتصاد کلان، وقتی سهم هزینه‌های خوراکی در بودجه خانوار بشدت افزایش می‌یابد، خانوار مجبور به حذف کالاهای فرهنگی، آموزشی و حتی بهداشتی می‌شود، بنابراین یلدای گران‌قیمت تنها یک شب سخت نیست، بلکه به معنای کاهش کیفیت زندگی است. واسطه‌گری ساختاریافته در بازار میوه نیز که دهه‌هاست به یک نارسایی در اقتصاد ایران شناخته می‌شود، در این ایام به اوج فعالیت خود می‌رسد.

وضعیت در بازار آجیل و خشکبار نیز خوب نیست. این گروه کالایی که روزگاری جزو جدایی‌ناپذیر شب‌نشینی‌های ایرانی بود، اکنون عملاً از سبد خرید بخش بزرگی از طبقه متوسط حذف شده است. این تغییر رفتار مصرف‌کننده، نشان‌دهنده یک شوک تقاضاست که در نهایت منجر به رکود در این صنف خواهد شد اما نکته اقتصادی ماجرا اینجاست که خشکبار در ایران یک کالای صادراتی محسوب می‌شود و قیمت‌گذاری آن تابعی از نرخ ارز غیررسمی است؛ وقتی ریال ارزش خود را در برابر ارزهای خارجی از دست می‌دهد، قیمت این اقلام در داخل به سرعت جهش می‌یابد تا با قیمت صادراتی همتراز شود. 

علاوه بر این، نباید از مبحث تورم انتظاری غافل شد؛ در روزهای منتهی به یلدا، نوعی هیجان کاذب در بازار ایجاد می‌شود که فروشندگان را به سمت حفظ قیمت‌ها در سطوح بالا یا حتی افزایش پیش‌دستانه سوق می‌دهد. در اقتصادی که ثبات در آن یک کالای نایاب است، هر مناسبتی بهانه‌ای برای جابه‌جایی مرزهای قیمتی می‌شود. سیاست‌های نظارتی دولت نیز که معمولاً در قالب طرح‌های نظارت بر بازار نمود می‌یابد، غالباً مسکنی کوتاه‌مدت و فاقد اثرگذاری ساختاری هستند، چرا که ریشه گرانی در تالارهای بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه نهفته است. تا زمانی که ناترازی‌های کلان اقتصادی و فشار تحریم‌ها بر هزینه‌های تولید سنگینی می‌کند، نمی‌توان با بازرسی‌های تعزیراتی، قیمت هندوانه و پسته را به طور دستوری پایین نگه داشت.

* اقلام پروتئینی؛ رقابت نابرابر در سفره خانوار

بررسی بازار مرغ، تخم‌مرغ و گوشت قرمز تصویر روشنی از فشار معیشتی ارائه می‌دهد. مرغ که سال‌ها ارزان‌ترین منبع پروتئین حیوانی محسوب می‌شد، اکنون در بازار تهران به ‌طور میانگین با قیمت حدود 145 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم عرضه می‌شود؛ سطح قیمتی که مصرف آن را برای دهک‌های پایین محدود کرده است.

تخم‌مرغ نیز که نقش جایگزین اقتصادی مرغ را ایفا می‌کرد، با جهش شدید قیمت مواجه شده است. قیمت یک شانه 30 عددی تخم‌مرغ ریز حداقل 205 هزار تومان و شانه تخم‌مرغ درشت حداقل 215 هزار تومان است. این ارقام نشان می‌دهد تخم‌مرغ عملا مزیت قیمتی خود را از دست داده و دیگر نمی‌تواند نقش سپر معیشتی را ایفا کند.

در بازار گوشت قرمز نیز قیمت‌ها در سطوح بالایی در نوسان است. گوشت چرخ‌کرده مخلوط تنظیم ‌بازاری با قیمت 680 هزار تومان به ازای 900 گرم عرضه می‌شود و در قصابی‌ها، بسته به منطقه، قیمت هر کیلوگرم گوشت چرخ‌کرده به حداقل 850 هزار تومان رسیده است؛ رقمی که مصرف این محصول را به خریدهای محدود و غیرمستمر تبدیل کرده است.

* نهاده‌های دامی؛ گره اصلی افزایش قیمت

بررسی زنجیره تولید نشان می‌دهد بخش مهمی از افزایش قیمت اقلام پروتئینی به مشکل تامین نهاده‌های دامی بازمی‌گردد. کمبود نهاده در بازار آزاد، عدم موجودی پایدار در سامانه بازارگاه و تاخیر در تخصیص، موجب شده تولیدکنندگان ناچار به تامین نهاده با قیمت‌های بالاتر شوند. این افزایش هزینه، در کنار رشد هزینه‌های انرژی، دستمزد و حمل‌ونقل، مستقیما به قیمت نهایی مصرف‌کننده منتقل شده و فشار مضاعفی بر سبد غذایی خانوار وارد کرده است.

* میوه؛ از نماد یلدا تا خرید حداقلی

میوه همواره ستون اصلی سفره شب یلدا بوده است اما امسال رفتار مصرف‌کننده در این بخش تغییر کرده است. قیمت برخی اقلام به سطحی رسیده که خانوارها را به خرید حداقلی یا حذف برخی میوه‌ها وادار کرده است.
کاهش حجم خرید میوه، بیش از آنکه انتخابی داوطلبانه باشد، واکنشی به کاهش قدرت خرید است؛ به ‌ویژه برای دهک‌های متوسط و پایین که سهم خوراک در هزینه‌های ماهانه‌شان بالاست. استمرار این وضعیت می‌تواند به کاهش مصرف میوه و بروز تبعات تغذیه‌ای در میان‌مدت منجر شود.

بررسی میدانی از بازار میوه ‌و تره‌بار تهران نشان می‌دهد طبق نرخنامه جدید، قیمت هر کیلوگرم خرمالو در حال حاضر 89 هزار تومان و قیمت هر کیلوگرم هندوانه زیر 3 کیلو 16 هزار تومان و بالای 3 کیلو 18 هزار تومان است. همچنین قیمت هر کیلوگرم خیار گلخانه‌ای در این میادین 58، سیب زرد و قرمز 90 و انار 85 هزار تومان است.

* آجیل و خشکبار؛ حذف زودهنگام از سبد

در مواجهه با تورم، آجیل همواره نخستین قربانی است و یلدای امسال نیز از این قاعده مستثنا نیست. قیمت‌ها در بازار خشکبار عملا مصرف این اقلام را به خریدهای نمادین کاهش داده است.

بررسی قیمت‌ها نشان می‌دهد پسته ایرانی حداقل یک میلیون و 200 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم، تخمه کدو حداقل 740 هزار تومان، بادام هندی حداقل یک میلیون و 950 هزار تومان و بادام درختی ایرانی حدود 2 میلیون و 900 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت دارند.

این ارقام نشان می‌دهد آجیل برای بخش بزرگی از جامعه از یک کالای مصرفی به کالایی لوکس تبدیل شده است. نتیجه این وضعیت، رکود تقاضا و فشار اقتصادی بر فروشندگان و تولیدکنندگان این بخش است.
بررسی داده‌های رسمی مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ تورم سالانه میوه و خشکبار در آبان 1404 عدد 61.8 درصد بوده و قیمت اقلامی مانند مغز گردو، پسته و بادام درختی نسبت به آبان سال گذشته به ترتیب 60، 64.2 و 72.7 درصد رشد داشته است.

مقایسه قیمت‌ها از شب یلدای 1403 تا یلدای 1404 نشان می‌دهد قیمت آجیل مخلوط از حدود 770 هزار تومان به حداقل 950 هزار تومان تا 1.5 میلیون تومان رسیده است.

غلامرضا خدامی، رئیس اتحادیه آجیل‌فروشان تهران اعلام کرد: بر اساس کارشناسی‌های انجام‌شده سقف قیمتی آجیل شب یلدا برای فروش در خرده‌فروشی‌ها 1.3 میلیون تومان تعیین شده است. این آجیل هم باید شامل بهترین کیفیت بادام هندی، پسته، مغز فندق و بادام، توت خشک، برگه زردآلو و کشمش باشد، در غیر این صورت قیمت آن باید پایین‌تر لحاظ شود.

وی همچنین عنوان کرد: اگر آجیل دارای نخودچی و بادام زمینی باشد، قیمت آن نباید از هر کیلوگرم 800 هزار تومان بیشتر باشد. در واقع بسته به کیفیت بادام زمینی داخل آجیل بین 700 تا 800 هزار تومان متغیر است.

* قیمت آجیل در بازار

رصد بازار مناطق مرکزی رو به پایین شهر تهران نشان می‌دهد هر کیلوگرم آجیل با توجه به تنوع محصولات آن قیمت‌های متفاوتی دارد.

آجیل با سهم بالای نخود، کشمش و بادام زمینی بین 530 تا 950 هزار تومان در هر کیلو به فروش می‌رسد.

آجیل‌هایی با تعدادی باسلق و میوه‌های خشک مثل برگه زردآلو، توت خشک و... با قیمتی بین 1.1 تا 1.2 و بدون باسلق بین 1.3 تا 1.6 میلیون تومان به فروش می‌رسند.

اگر همین آجیل بدون بادام زمینی و باسلق باشد و سهم مغزی‌جات بیشتر شود، هر کیلوگرم 1.8 تا 2.2 میلیون تومان به فروش می‌رسد.

آجیل مغزی‌جات بدون تنقلات دیگر شامل بادام درختی، پسته، گردو، فندق و بادام هندی بین 1.5 تا 2.2 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است. البته بخش زیادی از آجیل شب یلدا با مغز بادام درختی و گردوی خارجی که قیمت پایین‌تری نسبت به محصولات داخلی دارد، مخلوط‌شده و به فروش می‌رسد.

آجیل بسته‌بندی هم بسته به تنوع و نوع محصول آن نرخ‌های متفاوتی دارد. هر کیلو آجیل چهارمغز بسته‌بندی شده در مغازه‌های خشکبارفروشی بین 2.5 تا 3.5 میلیون تومان قیمت‌گذاری و عرضه می‌شود.

همچنین آجیل شیرین بسته‌بندی‌شده شامل 4 مغز خام، توت خشک، کشمش و گردو با وزن 1.4 کیلوگرم به مبلغ 3 میلیون و 135 هزار تومان عرضه می‌شود.

آجیل 5 مغز بسته‌بندی با وزن حدود 1.8 کیلو گرم نیز 4 میلیون و 688 هزار تومان به فروش می‌رسد. هر کیلو آجیل چهارمغز شور به مبلغ 2 میلیون و 838 هزار تومان و همین آجیل با عنوان رژیمی هر کیلوگرم 2 میلیون و 530 هزار تومان قیمت‌گذاری شده است.

* قیمت تنقلات در بازار

هر کیلو باسلق و نوقای تبریزی به شکل فله‌ای 250 هزار تومان از بازار و میادین میوه و تره‌بار قابل خرید است. باسلق بسته‌بندی شده هم با وزن 620 تا 700 گرم بین 247 تا 340 هزار تومان در خشکبارفروشی‌ها عرضه می‌شود.

اما پسته به عنوان یکی از تنقلات شب یلدا به شکل فله‌ای بین 1.7 تا 2.2 میلیون تومان به فروش می‌رسد. قیمت این محصول بومی به شکل بسته‌بندی هم بسته به نوع آن، قیمت بالاتری دارد.

یک بسته پسته اکبری با وزن 1.5 کیلوگرم 3 میلیون و 796 هزار تومان قیمت‌گذاری شده و هر بسته 800 گرمی پسته کله‌قوچی شور نیز بین 2 میلیون و 114 هزار تا 2 میلیون و 186 هزار تومان عرضه می‌شود.

شکلات با توجه به تنوع آن در قالب فروش فله‌ای و بسته‌بندی نیز قیمت‌های متفاوتی دارد. هر کیلو شکلات از حدود 200 تا 550 هزار تومان متغیر بوده و برخی شکلات‌های خاص و تلخ با قیمتی بالاتر از یک میلیون تومان به فروش می‌رسند. به عنوان مثال، شکلات تلخ 60 درصد حدود یک میلیون و 800 هزار تومان در حال خرید و فروش هستند.

* کاهش خرید شیرینی‌های شب یلدا

در آستانه بلندترین شب سال، جایی که به طور سنتی انتظار می‌رود ویترین قنادی‌ها با رنگ و بوی شادی، میزبانی شایسته برای خانواده‌های ایرانی باشند، گزارش‌ها و آمارهای میدانی از واقعیتی دیگر پرده برمی‌دارد؛ واقعیتی که در آن، شیرینی نه به عنوان یک کالای در دسترس، بلکه به مثابه شاخصی برای سنجش عمق بحران قدرت خرید عمل می‌کند. اظهارات اخیر علی بهره‌مند، رئیس اتحادیه صنف قنادان، شیرینی‌فروشان و کافه‌قنادی‌های تهران، تصویری صریح و بی‌پرده از وضعیت بازار در آستانه یلدای 1404 ارائه می‌دهد که فراتر از یک صنف خاص، گویای وضعیت کلی اقتصاد خانوار است.

وقتی از افزایش 2 تا 3 برابری قیمت مواد اولیه سخن به میان می‌آید، ما تنها با یک عدد روبه‌رو نیستیم، بلکه با یک شوک هزینه در سمت عرضه مواجهیم که به سرعت خود را در سمت تقاضا به شکل ریزش 50 درصدی حجم خرید نشان داده است. این شکاف عمیق میان هزینه‌های تولید و توان مالی مصرف‌کننده، نشان‌دهنده وقوع یک تغییر ساختاری در الگوی مصرف طبقه متوسط است؛ جایی که کالاهایی با کشش قیمتی بالا، نظیر شیرینی، به سرعت از فهرست اقلام ضروری خارج شده و جای خود را به کالاهای اساسی‌تر می‌دهند تا تعادل بودجه‌ای خانوار در وضعیت اضطرار حفظ شود.

بررسی دقیق‌تر نهاده‌های تولید در صنعت قنادی، روایتگر یک تورم در بخش مواد اولیه است. طبق آمارهای ارائه شده از سوی رئیس اتحادیه، قیمت روغن که یکی از ارکان اصلی پخت‌وپز است، از محدوده 1.5 میلیون تومان به مرز 4 میلیون تومان جهش یافته و قیمت تخم‌مرغ نیز رشدی معادل 300 درصد را تجربه کرده است. از منظر اقتصاد تولید، وقتی قیمت نهاده‌های اصلی با چنین نرخ‌های نجومی افزایش می‌یابد، تولیدکننده با چالش جدی روبه‌رو می‌شود. در این شرایط، افزایش قیمت محصول نهایی نیز ناشی از فشار هزیه اتفاق می‌افتد.

 علی بهره‌مند، رئیس اتحادیه صنف قنادان، شیرینی‌فروشان و کافه‌قنادی‌های تهران با اشاره به نزدیک شدن به شب یلدا و وضعیت تقاضا برای خرید شیرینی گفت: بازار شیرینی در آستانه شب یلدا در شرایط بسیار خاصی قرار گرفته است. افزایش قیمت‌های انرژی، مواد اولیه و هزینه‌های جانبی، متاسفانه شرایط را برای ما بسیار سخت کرده است.

* افزایش 2 برابری قیمت مواد اولیه شیرینی

رئیس اتحادیه صنف قنادان، شیرینی‌فروشان و کافه‌قنادی‌های تهران درباره افزایش قیمت مواد اولیه پخت انواع شیرینی گفت: بعضی مواد اولیه بیش از 2 برابر گران شده است.

بهره‌مند افزود: امسال به دلیل شرایط سخت اقتصادی در جامعه از همکاران‌مان درخواست کردیم با انصاف بیشتری عمل کرده و شیرینی را با کمترین سود در معرض فروش قرار دهند.

* تشدید نظارت بر قیمت و کیفیت شیرینی شب یلدا

رئیس اتحادیه صنف قنادان، شیرینی‌فروشان و کافه‌قنادی‌های تهران با اشاره به نظارت بر قیمت شیرینی در شب یلدا گفت: رسالت ما در اتحادیه، نظارت بر قیمت و کیفیت محصولات شیرینی‌فروشان است.

بهره‌مند افزود: برای نظارت بهتر بر این صنف، تلاش کردیم ساختار بازرسی اتحادیه را در شب یلدا، همچنین ولادت حضرت فاطمه(س) و روز مادر تقویت کنیم و از این بابت، مشکلی نداریم.

* افزایش قیمت روغن

رئیس اتحادیه صنف قنادان، شیرینی‌فروشان و کافه‌قنادی‌های تهران درباره افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه پخت شیرینی در آستانه یلدای 1404 گفت: قیمت مواد اولیه پخت شیرینی بشدت افزایش یافته و طبیعتاً زمانی که قیمت مواد اولیه محصولی گران می‌شود، قیمت محصول نهایی نیز گران خواهد شد.

بهره‌مند با اشاره به افزایش چند برابری قیمت روغن به عنوان یکی از مواد اولیه شیرینی گفت: وقتی قیمت روغن برای ما که پیش از این، یک میلیون و 200 هزار تومان تا یک میلیون و 500 هزار قیمت بود، به یکباره به 4 میلیون تومان رسیده، آیا ممکن است قیمت شیرینی افزایش نیابد؟

* خرید شیرینی نصف شد

رئیس اتحادیه صنف قنادان، شیرینی‌فروشان و کافه‌قنادی‌های تهران با بیان اینکه قیمت تمام‌شده شیرینی نسبت به یلدای 1403 افزایش زیادی داشته است، گفت: با توجه به گران شدن شیرینی و عدم اولویت آن در سبد خرید خانوار، دشواری شرایط اقتصادی برای مردم و کوچک شدن سفره خانوار، تقاضای شیرینی بشدت کاهش داشته و در مقایسه با سال گذشته تقریبا به نصف رسیده است.

بهره‌مند ادامه داد: در کنار این موضوع که مردم بیشتر شیرینی را در مناسبت‌ها خرید می‌کنند، در گذشته خرید شیرینی در همین مناسبت‌ها نیز در قالب جعبه‌ای بزرگ در حد 2 کیلویی یا یک و نیم کیلویی بود اما در حال حاضر همان جعبه‌ها تا حد نیم کیلویی و 750 گرمی تقلیل یافته است.

رئیس اتحادیه صنف قنادان، شیرینی‌فروشان و کافه‌قنادی‌های تهران با اشاره به آمادگی شیرینی‌فروشان برای تامین بازار شب یلدا گفت: در بازار، هیچ‌گونه کمبودی در تامین مواد اولیه شیرینی نداریم و تنها بحث گرانی مطرح است.

بهره‌مند درباره اعلام قیمت شیرینی هم گفت: قیمت شیرینی تابع عرضه و تقاضا و متناسب با مواد اولیه، کیفیت و برخی موارد دیگر است و ما در اتحادیه مجاز به اعلام قیمت شیرینی نیستیم اما بر قیمت‌ها نظارت داریم. 

منبع: وطن امروز

انتهای پیام/