به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، حجم زیادی از آیات قرآن اختصاص به موضوع مهدویت دارد؛ این آیات در محافل علمی با عنوان آیاتالمهدی (عج) شناخته میشوند و در بر دارندۀ روایات تفسیری معصومین علیهمالسلام دربارۀ موضوع مهدویت، آخرالزمان و ظهور است. در ادامه، به یکی از این روایات مبتنی بر بیان امام کاظم (ع) پرداخته میشود.
محمد بن فُضیل میگوید دربارۀ آیۀ یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِم؛ اراده دارند نور خدا را با دهانهاشان خاموش کنند (سوره صف آیه 8) از امام پرسیدم. فرمود یعنی اراده دارند ولایت امیرالمؤمنین را با دهانهاشان خاموش کنند. گفتم معنای وَ اللَّهُ مُتِمُ نُورِهِ؛ و خداوند نورش را تکمیل میکند چیست؟ فرمود یعنی امامتش را تکمیل میکند آنجا که فرمود فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا ( سوره تغابن 8) پس ایمان بیاورید به الله و رسولش و نوری که نازل کردیم. نور، همان امام است. گفتم معنای هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِینِ الْحَقِ (سوره صف 9) چیست؟ فرمود یعنی او کسی است که رسولش را با ولایتِ وصیّ ارسال کرد و ولایت، همان دینالحق است. گفتم معنای لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ ؛ تا آن (دینالحق) را بر تمام ادیان غلبه دهد چیست؟ فرمود یعنی آن را بر تمام ادیان هنگام قیام قائم غلبه دهد و خداوند فرمود وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ؛ و خداوند نورش را تام قرار میدهد یعنی ولایت قائم را تکمیل کند. (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج1، ص: 196)
محوریت بیان امام کاظم علیهالسلام در توضیح آیات 8 و 9 سورۀ صف است «یُریدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُون» یعنی مىخواهند نور خدا را با دهانهاشان خاموش کنند، در حالى که خدا کامل کننده نور خود است، گرچه کافران خوش نداشته باشند. «هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُون» اوست که پیامبرش را با هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان پیروز کند، گرچه مشرکان خوش نداشته باشند.
بر اساس فرمایش امام کاظم (ع) طبق این دو آیه، خداوند برنامهای به نام تکمیل فرآیند نورالله در پهنۀ عالم دارد. این فرآیند با رسالت رسول الله (ص) آغاز شد و در آخرالزمان به اوج خود میرسد و با ظهور امام عصر (عج) به حد مطلوب خود میرسد تا جایی که تحولاتی در آسمانها و زمین ایجاد میشود. در این بین، دشمنان در طول تاریخ و با ابزارهای مختلف سعی داشته و دارند تا از پیشروی این جریان جلوگیری کنند، اما در نهایت نه تنها شکست میخورند، بلکه امام به اذن الله دین اصیل اسلام را بر سایر ادیان (با تمام تحریفاتشان) غلبه میدهد.
اما جلوۀ ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه در قالب مبارزه با بدان و بدیها، به این صورت است که مأموریت ایشان برای غلبه دین حق نسبت به سایر ادیان، با درگیری یا همان «جهاد» همراه است؛ امام صادق علیهالسلام در تفسیری ذیل آیۀ 9 سورۀ صف میفرماید فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا نَزَلَ تَأْوِیلُهَا بَعْدُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَتَى یَنْزِلُ تَأْوِیلُهَا قَالَ حِینَ یَقُومُ الْقَائِمُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَإِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ لَمْ یَبْقَ کَافِرٌ وَ لَا مُشْرِکٌ إِلَّا کَرِهَ خُرُوجَهُ حَتَّى لَوْ أَنَّ کَافِراً أَوْ مُشْرِکاً فِی بَطْنِ صَخْرَةٍ لَقَالَتِ الصَّخْرَةُ یَا مُؤْمِنُ فِی بَطْنِی کَافِرٌ أَوْ مُشْرِکٌ فَاقْتُلْهُ قَالَ فَیَجِیئُهُ فَیَقْتُلُه؛ یعنی به خدا سوگند تأویل این آیه فرا نرسیده است. راوی میگوید فدایت شوم، تأویل و وقوع آن، چه زمان خواهد بود؟ فرمود هنگامِ قیام قائم انشاءالله. زمانی که قائم خروج میکند، هیچ کافر و مشرکی باقی نمیماند جز اینکه از خروج او کراهت دارد تا آنجا که اگر کافر و مشرکی درون صخره باشد، صخره به سخن در آمده و میگوید ای مؤمن، درون من کافر یا مشرک است؛ او را بکش. پس آن مؤمن، او را میکشد. (تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، ص 663)
موضوع بعدی دربارۀ ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه پس از مرحلۀ استقرار دین حق بر پهنۀ عالم و تشکیل تمدن الهی است؛ همان حکومت آرمانی که در آن هیچ بدی و شرارت و شیطنتی نیست. حکومتی که از آن با تعابیری مثل جامعۀ عصر ظهور، مدینۀ فاضله، آرمانشهر ظهور، حیات طیبه، دارالسلام و یا تمدن مهدوی یاد میشود و جلوۀ حقیقی برنامۀ خداوند یعنی «اتمام نور الله» از مجرای آن امام بزرگوار محقق میشود.
بر این اساس میتوان نتیجه گرفت نعمات بهشتیِ جامعۀ مهدوی، متأثر از آن نور زلال خداوند محقق میشود؛ همچنان که رسول الله صلی الله علیه و آله این دوران را به شعاعهای نور خورشید مثال میزند که در صبحگاهان طلوع میکند و به تمام اهل زمان طراوت میبخشد. ایشان به یکی از اصحاب فرمود «کَیْفَ أَنْتَ إِذَا اسْتَیْأَسَتْ أُمَّتِی مِنَ الْمَهْدِیِّ؛ چگونه خواهی بود زمانی که از مهدی ( عج ) مأیوس شوید؛ فَیَأْتِیهَا مِثْلُ قَرْنِ الشَّمْسِ؛ سپس وی مانند شعاع و پارههای نور خورشید در صبحگاهان بر شما طلوع کند؛ یَسْتَبْشِرُ بِهِ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ؛ اهل آسمان و زمین از آمدنش شادمان میشوند. (دلائل الامامة شیخ مفید ص 250) یا امام صادق علیهالسلام ذیل این بخش از آیۀ 69 سورۀ زمر «وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها؛ و زمین به نور پروردگارش روشن شود»، فرمود «پروردگار زمین، یعنی امام زمین؛ هنگامی که خروج میکند، مردم از نور خورشید و نور ماه بینیاز میشوند و با نور امام بهرهمند میشوند؛ رَبُّ الْأَرْضِ یُعْنَى إِمَامُ الْأَرْضِ، فَقُلْتُ: فَإِذَا خَرَجَ یَکُونُ مَا ذَا- قَالَ إِذاً یَسْتَغْنِی النَّاسُ عَنْ ضَوْءِ الشَّمْسِ وَ نُورِ الْقَمَرِ وَ یَجْتَزُونَ بِنُورِ الْإِمَامِ.» (تفسیر القمی، ج2، ص: 254)
سعید شیری
انتهایپیام/