به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از اهداف مهم آبخیزداری، مهار سیل و نفوذ آب باران به زیرزمین و ذخیره سازی آن و جلوگیری از جاری شدن رواناب و آلوده شدن آب باران است. این مطلب دارای مبانی قرآنی و روایی است که مفسران قرآن کریم بدان اشاره کرده اند.
درباره ضرورت مهار آب و ذخیره سازی آن در زیر زمین، آیت الله العظمی جوادی آملی در کتاب ارزشمند مفاتیح الحیات می نویسد:
آب و هوای سالم و زمین حاصلخیز موهبتی خدایی است که تحصیل و نگهداری آنها ضرورت زندگی است. به فرموده قرآن، آب و خاک ماده نخست آفرینش انسان اند. از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است که زندگی در سرزمینی بدون سه عامل حیاتی گوارا نیست: هوای پاک و تمیز، آب فراوان و گوارا و زمین حاصلخیز. (تحف العقول، ص320)
لازم است درباره اصل هوا و آب گوارا و کیفیت بهره برداری از این امانت های الهی و آنچه آنها را می آلایند و اموری که در پاکیزگی و کیفیت بهره برداری و رفع آلودگی آنها و نیز در چگونگی پالایش و تصفیه آنها موثرند، کارشناسی دقیق شده، ابتکار فنی به کار برده شود. همچنین لازم است درباره اصل زمین حاصلخیز، کیفیت استفاده از این سفره گسترده الهی و اموری که آن را ویران یا آلوده می کند و چیزهایی که در احیا، تسطیح، کویرزدایی و صیانت از رانش آن تاثیر بسزایی دارد، ماهرانه ارزیابی و بر اساس آن اقدام شود.
ضرورت مهار و ذخیره آب در زیرزمین
خدا در قرآن درباره آب می فرماید: به من بگویید، این آبی که می آشامید، آیا شما آن را از ابر فرود آورده اید یا ما فرو آورنده ایم؟ اگر بخواهیم آن را شور می گردانیم؛ پس چرا سپاس خدا نمی گذارید؟ و درباره ذخیره سازی و مهار آب به نکته مهمی اشاره دارد و بارش باران را حساب شده و به میزان معین می داند و می فرماید: «و انزلنا من السماء ماء بقدر فأسکناه فی الارض» (مومنون آیه 18) تعبیر «بقدر» در آیه دلالت دارد که به تدبیر الهی اندازه باران و آب، نه آنقدر زیاد است که به زمین آسیب برساند و آنقدر کم است که گیاهان و موجودات نابود شوند.
امام باقر علیه السلام می فرماید: آب باران در زمین نفوذ کرده و در آن ذخیره می شود و آنگاه به صورت نهرها، چشمه ها و چاه ها بیرون می آید و از آن بهره برده می شود. (تفسیر قمی، ج2، ص91)
چنانکه آیه «اخرج منها ماءها و مرعاها» (نازعات آیه 31) نیز بر ذخیره سازی آب در زیرزمین برای بهره گیری انسان و حیوان تاکید دارد. بنابراین خدای بزرگ با ذخیره سازی آب در منابع زیرزمینی به انسان آموخته است که برای مهار و ذخیره سازی آب تدبیر کنند و از آن بهره بگیرند.
ذخیره سازی آب در نگاه رسول خدا
ذخیره سازی آب و حفظ آن دو موضوع مهم در نگاه پیامبر خدا بود و همواره به ایجاد حریم در نزدیکی منابع آب توصیه می کرد و برای استفاده نابجا از آب و آلوده کردن آن نگران بود و آنگاه که آب فراوان بود، از اسراف آن حتی در وضو و غسل منع می کرد؛ چنانکه فرمود: مقدار آب مصرفی در وضو یک مد (کمتر از یک کیلو) و در غسل یک صاع (حدود سه کیلو) است؛ ولی اقوامی پس از من می آیند که آن را اندک می شمارند. آنان با سنت من مخالف اند و کسی که بر روش من پایدار باشد در بهشت با من خواهد بود. (لایحضر الفقیه، ج1، ص34)
درباره ضرورت مهار آب نیز پیامبر خدا می فرماید: «من رد عادیه ماء او عادیه نار فله الجنه» هر کس طغیان آب فراوان را بازدارد و آن را مهار کند بهشت پاداش اوست. (ارشاد القلوب، ص75)
امیرمومنان نیز سخنی بدین مضمون دارد: «من وجد ماء و ترابا ثم افتقر فابعده الله» ملتی که آب و زمین کشاورزی دارد ولی (بر اثر کم کاری یا بدکاری) محتاج گردد، از رحمت حق دور باد. (قرب الاسناد، ص55)
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
انتهای پیام/