به گزارش خبرگزای تسنیم از نطنز، مجموعه مسجد جامع نطنز، شامل شبستان هشت ضلعی گنبد دار جنوبی و شبستانهای شمالی و شرقی و غربی و دهلیزهای پیوند دهنده آنها، آرامگاه شیخ نورالدین عبدالصمد، سر در خانقاه و مناره مرتفعی است.
به استثنای شبستان گنبددار که از بناهای دوره دیلمی است، بقیه مربوط به دوره ایلخانان مغول است که درفاصله سالهای 704 تا 725 هجری قمری بنا شده است.
مسجد 3ورودی دارد که 1 ورودی جنوبی و 2 ورودی شمالی هستند که ورودیهای سمت شمال همسطح حیاط هستند ولی ورودی جنوبی دهلیزی است که با 12 پله بلند به کف راهرو مسجد میرسد.
وقتی داخل راهرو باشید، سازه قرار گرفته در پشت اولین درب چوبی سمت راست، بنای اصلی و قدیمیتر مسجد جامع نطنز است که متعلق به دوره دیلمی و قدمتیبیش از 1040 سال دارد.
محراب این قسمت از مسجد دارای کاشیهای زرین فام زیبائی بوده که متاسفانه زمان قاجاریه سرقت شده و در حال حاضر در موزه لوور کشور فرانسه نگهداری میشود.
کتیبه داخل گنبد از جنس آجر به خط ثلث بوده که یکی از آیات قرآن نوشته شده است و زمان صفویه کتیبه گچی روی کتیبه اصلی را گرفته است.
در قسمت شمال بخش 1040 ساله بنا، بخش 720 ساله و دوره ایلخانی قرار دارد که دارای 4 ایوان است که به سبک مساجد 4 ایوانی در کشور اجرا شده است.
یکی دیگر از زیباترین اثر این مجموعه تاریخی زیبا، مناره بلند و استوار این مسجد است که بعد از گذشت 720 سال از ساخت آن، همچنان محکم استوار ایستاده و خودنمائی میکند.
مناره بلند و زیبای مسجد به واسطه سبک جالب و تزئینات کاشیکاری به ویژه کتیبهی پهن و فیروزهای ساقه آن بسی ارزشمند و قابل توجه است.
این مناره به ارتفاع 37.2 متر تا سطح بام، محیط 12 متر و 80 سانتی متر و دارای 118 پله مارپیچی است که بین سردرب مسجد و سردرخانقاه بنا شده است.
در فضایی گود در میان حیاط، با عبور از چند پله به جوی آبی میرسیم که این جوی از قناتی واقع در زیر مسجد منشعب شده که در گذشتههای دور، علاوه بر استفاده نمازگزاران، آب شرب ساکنین پیرامون مسجد را هم تأمین مینموده است.
بر اساس اسناد به دست آمده آب این قنات 2000 سال است که جریان دارد و همچنان به حیات خود ادامه میدهد.
در کنار این مسجد، بقعه شیخ نورالدین عبدالصمد نطنزی قرار دارد که عارف و عالم ربانی قرن هفتم هجری قمری بوده است.
محور اصلی بقعه و محراب آن، با محور مسجد نزدیک به 10درجه انحراف دارد و موقعیت راهرو، مقبره و دهلیز مسجد دلیل دیگری است برآن که هر 2 بنا در یک زمان ساخته شدهاند.
گنبد این بقعه هرمی شکل و هشت ضلعی است و براساس لوحهای در بقعه شیخ عبدالصمد، ساخت این بقعه به اسماعیل بنای اصفهانی نسبت داده شده است.
در راهرو مشترک مسجد و مقبره شیخ عبدالصمد سردر مخصوصی برای خانقاه ساخته شده که کتیبه آجری آن به خط ثلث برجسته به خوبی قابل خواندن است.
گفتنی است قسمتی از بالای محراب آرامگاه شیخ عبدالصمد هماکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری میشود که در اواخر قرن گذشته به سرقت رفته بود.
زیباترین بخش مجموعه مسجد را سردری با پوشش کاشی دارای نقوش و طرحهای گوناگون به نام سردر خانقاه تشکیل میدهد و چنین به نظر میرسد که پس از ساختن مسجد به سال 704 و آرامگاه شیخ عبدالصمد به سال 707 کار بنایی را ادامه داده و به ساختن خانقاهی پرداخته اند.
بر اثر قدمت بالای این مجموعه، مشکلاتی برای این بنا رخ داده بود که در چند مرحله بازسازی مشکلات رفع شده و اخیرا در مرحله جدیدی از بارسازی ها، در دو ایوان شرقی و شمالی بازسازیهائی صورت گرفت.
در همین زمینه سرپرست میراث فرهنگی و صنایع دستی نطنز در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در نطنز اظهار کرد: از چند روز پیش بود که بازسازی و مرمت بخشهائی از مسجد جامع نطنز آغاز شد که این پروژه در روزهای پایانی خود به سر میبرد.
حسین یزادنمهر افزود: به علت نمزدگی نسبتا شدید، امکان تخریب در برخی از نقاط در 2 ایوان شمالی و شرقی مسجد جامع نطنز وجود داشت که به همین علت بازسازی و مرمت این 2 ایوان آغاز شد.
وی گفت: برای بازسازی و مرمت این 2 بخش، بیش از 400 میلیون ریال بودجه نیاز بود که این مبلغ، از محل اعتبارات ملی اختصاص یافته است.
رئیس میراث فرهنگی نطنز تصریح کرد: این مجموعه با شکوه با شماره 188 در تاریخ 18 تیر سال 1311 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
انتهای پیام/