علیرضا زاهدیان در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به این سؤال که وضعیت نرخ رشد جمعیت در کشور چگونه است، اظهار داشت: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1390، نرخ رشد جمعیت 1.3 درصد و نرخ باروری کل 1.8 بهدست آمده است.
وی افزود: البته اگر به آمارهای موالید سازمان ثبت احوال کشور نگاهی بیندازیم تعداد موالید در سال 90 برابر با یکمیلیون و 380هزار نفر بود که این رقم تا سال 94 با یک روند افزایشی به یکمیلیون و 570هزار نفر رسیده است.
معاون طرحهای آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران گفت: برآوردهای مرکز آمار ایران نشان میدهد جمعیت ایران تا سال 1399 یعنی پایان برنامه ششم به 84میلیون و 200هزار نفر خواهد رسید؛ بنابراین وضعیت فعلی جمعیت ایران از نظر تعداد موالید قابل قبول است که بررسیها نشان میدهد برای رسیدن به نرخ باروری 2.1 یا همان حد جانشینی باید تعداد موالید سالانه به یکمیلیون و 600هزار نفر برسد که در سال 1394 به آن بسیار نزدیک شدهایم.
*نگرانیها مربوط به 30 سال آینده است
زاهدیان با بیان اینکه نگرانیهایی که مطرح میشود در مورد جمعیت مربوط به حدود 30 سال آینده است، اضافه کرد: برآوردها نشان میدهد اگر نرخ باروری کل در کشور در حد 1.8 باقی بماند، این احتمال زیاد خواهد بود که نرخ رشد جمعیت کشور در فاصله سالهای 1430 ــ 1425 صفر یا حتی منفی شود و اگر تعداد موالید سالهای 1394 ادامه پیدا کند منفی شدن نرخ رشد جمعیت عقبتر خواهد افتاد.
*کیفیت جمعیت مطلوب نیست
این مقام مسئول در مرکز آمار ادامه داد: اگر از دیدگاه کیفیت وضعیت جمعیت کشور را مورد بررسی قرار دهیم، مواردی را مشاهده میکنیم که مطلوب نیست؛ برای مثال در سال 1390 در حالی که نرخ باروری کل برای کل کشور 1.8 بود این نرخ در استانهای گیلان و مازندران 1.3 و در استانهای تهران و البرز 1.4 بود. در مقابل در استان سیستان و بلوچستان 3.5 و در استان خراسان جنوبی 2.5 بوده است. این ارقام نشان میدهد در استانهایی که برخورداری کمتر است نرخ باروری بالاتر است.
وی تصریح کرد: براساس تحقیقاتی که در پژوهشکده آمار انجام شده، نرخ باروری در مناطق شهری 1.7 و در مناطق روستایی 2.2 است؛ همچنین نرخ باروری مادران بیسواد 2.6 و در مقابل نرخ باروری مادران دارای تحصیلات دانشگاهی 1.2 است، بنابراین ادامه روند فعلی در جهت افزایش کیفیت جمعیت نیست.
*عوامل اقتصادی مهم است، ولی...
زاهدیان با تأکید بر اینکه هرچند عوامل اقتصادی نقش تعیینکنندهای در کاهش نرخ باروری در سالهای گذشته داشتهاند، گفت: نباید از عوامل غیراقتصادی نیز غافل شد، برای مثال براساس نتایج یک طرح مطالعاتی در پژوهشکده آمار مشخص شد نرخ باروری در خانوارهای دارای موقعیت اقتصادی پایین 2.3 و در خانوارهای دارای موقعیت اقتصادی بالا 1.4 است.
وی ادامه داد: نتایج آمارگیری از جوانان در آستانه ازدواج نشان داد 60درصد جوانان ترجیح میدهند فقط 2 فرزند داشته باشند و 14درصد یک فرزند را کافی میدانند و یک درصد نیز ترجیح میدهند فرزندی نداشته باشند؛ بهعبارت دیگر 75 درصد جوانان ترجیح میدهند 2 یا کمتر فرزند داشته باشند.
معاون طرحهای آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران اضافه کرد: بهطور متوسط تعداد فرزندان دلخواه جوانان 2.3 بهدست آمد، ولی در عمل 1.8 فرزند محقق شده است، بنابراین متوسط تعداد فرزندان دلخواه جوانان 2.3 فرزند است ولی بهدلایلی از قبیل طلاق و ناباروری این امر میسر نمیشود.
*سالمندی را جدی بگیریم
زاهدیان با اعلام اینکه امید به زندگی در ایران افزایش یافته است، گفت: امید به زندگی در بدو تولد برای مردان به 72.1 سال و برای زنان به 74.2 سال رسیده است و این افزایش را میتوان حاصل بهبود خدمات سلامت در کشور دانست.
وی در مورد وضعیت آینده جمعیت کشور توضیح داد: در فاصله سالهای 1360 تا 1365 سالیانه حدود 2میلیون و 400هزار تولد در کشور داشتیم که تأثیرات این موج جمعیتی باعث شد کشور سیاستهای کاهش رشد جمعیت را اتخاذ کند. این متولدین وقتی به سن مدرسه رسیدند مدارس سهشیفته شد، وقتی به دانشگاه رسیدند برای پاسخ به تقاضای تحصیلات عالی انواع و اقسام دانشگاهها تأسیس شد، وقتی به سن کار رسیدند دولتها بیشترین فشار بیکاری را تجربه کردند.
معاون طرحهای آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران تصریح کرد: در آیندهای حدود 30 سال بعد، این گروه جمعیتی به سن سالمندی میرسند و اگر از اکنون برنامهریزی نکنیم با بحران سالمندی مواجه خواهیم شد.
بهگفته زاهدیان، در سال 1390 تعداد 4میلیون و 299هزار فرد 65ساله و بیشتر در کشور داشتیم که این تعداد تا سال 1399 به 5میلیون و 255هزار نفر خواهد رسید، یعنی رشدی حدود 22 درصد را شاهد هستیم و در حالی که در حال حاضر که هنوز جمعیت ایران جوان محسوب میشود؛ نظام تأمین اجتماعی در حمایت و مراقبت از سالمندان با مشکلات جدی روبهرو است و میتوان از حمایت توسعه و سازماندهی مؤسسات رسمی ارایه خدمات به سالمندان شروع کرد.
*تغییر سیاستها بهموقع صورت گرفته است
معاون طرحهای آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ابراز کرد: براساس اعداد و ارقام ایران جزو کشورهایی محسوب میشود که بهموقع سیاستهای جمعیتی خود را تغییر داده و فرصت کافی دارد تا آینده جمعیتی خود را تضمین کند، ولی اگر از این فرصت استفاده لازم را به عمل نیاورد، مانند بسیاری از کشورهای اروپایی با نرخ رشد جمعیت منفی مواجه خواهد شد.
وی افزود: برای اولین اقدامات اجرایی برای رشد جمعیت باید فرهنگسازی را در اولویت قرار داد، زیرا اگر بستر فرهنگی آماده نشود، صرف پول و هزینه هدررفت منابع را بهدنبال خواهد داشت.
زاهدیان با بیان اینکه در گذشته شعار سیاستهای جمعیتی این بود که 2 فرزند کافی است، گفت: تبدیل این شعار به شعار 2 فرزند کافی نیست نیاز به کار فرهنگی وسیعی دارد و اگر در برنامه ششم به ایجاد فضای فرهنگی لازم بپردازیم و حمایتها را حول کاهش سن ازدواج که به 26.7 سال برای مردان و 23.4 سال برای زنان رسیده، قرار دهیم، در برنامه هفتم مشخص خواهد شد که آیا به حمایت مستقیم از فرزندآوری و اقداماتی مانند جایزه فرزندآوری نیاز است یا خیر.
انتهای پیام/*