نظام بانکی را کارشناسان، ورشکسته میدانند و معتقدند که یکی از دلایل زمینگیر شدن اقتصاد ایران وجود نظام بانکی آزاد از هر نظارتی است که خود را ملزم به پاسخگویی به هیچ مرجعی نمیداند. آزادی بیحد و حصر بانکها از نظارت بانک مرکزی بهعنوان نهاد فرادست و حتی پیوستن بانک مرکزی به قافله خودمختاری بانکها باعث شده است تا این نهادهای پولی بدون توجه به آینده و در حقیقت با هزینه کل کشور در آینده؛ امورات روزانه خود را فیصله دهند. در گزارش ماجرای وامهای هزارمیلیاردی شبانه بهطور مختصر به این مسئله پرداخته شد.
بانکها در عملیات الکترونیکی تراکنشهای مالی از قبیل تراکنشهای پوز، ایتیام، درگاه اینترنتی، چک رمزدار، ساتنا، پایا و ... گاهی با خروج شدید منابع مواجه میشوند، بدین ترتیب که در برابر بانکهای دیگر بدهکار میشوند و یا صاحبان حساب در آن بانک دستور پرداختهای بالایی دارند بهگونهای که منابع بانک برای پاسخگویی به این درخواستها کافی نیست، فلذا و طبق مقررات (قانون سال 1383) برای پرداخت بدهی خود و تسویه شبانه با بانکهای دیگر نیاز هست که در آن شب از یک بانک با نرخ توافقی قرض بگیرند، این همان قرض دادن و قرض گرفتن بینبانکی و یا وام معروف به Overnight است، اما سؤال مبنایی این است که چرا بانکها کسری میآورند؟! ظاهراً بانکها از آنجا که عمده منابع خود را تسهیلات دادهاند لذا منابع کافی برای تسویههای آنی و طی همان شب ندارند.
در اینجا 2 نکته قابل بحث است:
-
اول اینکه بانک در این حالت بهجای جذب سپرده از مردم عملاً به جذب سپرده و پرداخت سود البته از یک بانک مبادرت کرده است، و آن بانک قرض دهنده هم بدش نمیآید زیرا بهجای تسهیلات دادن به اشخاص که بازپرداختش گاهی بهسختی و با اما و اگر همراه است در واقع بهصورت مطمئن به یک بانک دیگر وام داده است و بهره میگیرد.
-
ثانیاً نشان میدهد که موضوع بهنوعی با مطالبات معوق نیز مرتبط است. بانکهایی که بهطور گسترده منابعشان را وام دادهاند و برنگشته است اکنون دچار کمبود منابع هستند و ناگزیر از استقراض میشوند!
بانک مرکزی هم در این میان وارد جرگه قرض دادن به بانکهایی که کسری دارند شده است و سود میگیرد که نشان میدهد بانک مرکزی بهجای تمرکز بر وظایف نظارتی خود بهدنبال کسب و کار مستقیم است و طبق طرحی که خود تهیه کرده میخواهد نظارت بر بانکها را هم به مجمع عالی بانکها واگذار کند تا از نظارت اسمی کنونی هم اثری باقی نمانده باشد.
مسئله اینجاست که برخی بانکها بهدلیل وصول نشدن وامها و بهرههایشان قدرت تسویه ندارند و میدانند که قضیه به یک شب و دو شب رفع و رجوع نمیشود، لذا قرارداد گرفتن وام چند ماهه از بانک میبندند(!) و سود میدهند، بنابراین وامهای یکشبه جای خود را به وامهای چندماهه میدهد.
بانکها برای فرار از مشکلات معوقات سنگین بانکی که نزدیک به 40 درصد از منابع بانکی را شامل میشود به استمهال بدهیها روی آوردهاند، اما بحث استمهال وامها نیز مشکلی را حل نمیکند، زیرا فقط باعث بهروزرسانی مطالبات معوق میشود و بهطور صوری معوقات را از لیست خارج میسازد، اما عملاً بانکها به منابع بیشتری دست نمییابند و تنها بهصورت حسابداری مطالبات سوخت و یا مشکوک الوصول خود را عادی میکنند.
حالا ببینیم چه بلایی سر بانک مورد نظر ما میآید. این بانک منابعش را وام داده است و از منابع دیگران قرض میگیرد و سود میدهد. سود و اصل وامهایی هم که خودش در گذشته داده وصول نمیشود و مرتب تضعیف میشود. بانک وام دهنده هم ترجیح میدهد منابعش را به این بانک درمانده وام بدهد تا به مردم! اطلاعاتی وجود دارد که نشان میدهد با حضور بانک مرکزی در این چرخه بدهبستان سودآور رقم وامهای شبانه به بیش از 5000 میلیارد تومان هم میرسد که قضاوت قطعی درباره آن را به موقعی محول میکنیم که بانک مرکزی شفاف عمل کند و از دخمههای تاریک عدم شفافیت خارج شود.
انتهای پیام/*