به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، بهمنماه سال 93 کلنگ اجرای بزرگترین طرح اشتغالزایی دولت تدبیر با پیشبینی اعتبار اولیه 1500 میلیارد تومان در سیستان به زمین نشست، طرحی که قرار است فقط آب را با لوله به زمینهای کشاورزی برساند و آبیاری غرقابی همچون گذشته تنها شیوه آبیاری کشاورزان باقی بماند.
اجرای این طرح عجولانه، بدون استفاده از نظرات کارشناسان و هیچ مطالعه و پژوهشی شروع شد که استاندار سیستان و بلوچستان نیز به آن اقرار و اعتراف کرد.
علیاوسط هاشمی استاندار سیستان و بلوچستان در سفری که چند ماه پس از شروع عملیات اجرایی این طرح به زابل داشت در جمع فعالین سیاسی شهر گفت: پروژه انتقال آب به مزارع سیستان هنوز مطالعه نشده و در حالی روند اجرای آن شروع شد که حتی یک برگ مطالعه یا توجیه اقتصادی برای آن تهیه نشده بود، فقط براساس ضرورت و اعتماد دولت بر کشف این حقیر اعتبار 500 میلیون دلاری جاری شد، اعتباری که در تاریخ بودجه ایران سراغ نداریم مگر در جنگ یا حوادث غیرمترقبه.
وی البته این سخنان را با لحنی افتخارآمیز بیان کرد و این شاهکار مدیریتی را سند موفقیت خود و دولت در سیستان نشان داده و گفت که توانستیم پروژه را بدون هیچ سندی اول بقبولانیم و بعد هم پولش را بگیریم.
نشانههای بیبرنامگی در اجرای بزرگترین پروژه دولت در سیستان خیلی زود نمایان شد، طرحی که قرار بود با 1500 میلیارد تومان تکمیل شود، اکنون اما به گفته خود مسئولان 2500 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
بر اساس پیشبینیهای اولیه قرار است این طرح آب را با لوله به 46 هزار هکتار از اراضی شهرهای شمال سیستان و بلوچستان برساند تا 46 هزار خانواده بتوانند تنها به اندازه یک هکتار زمین، آب دریافت کرده و کشاورزی کنند.
در واقع هدف اصلی طرح حذف تبخیر و تلفات آب در فاصله انتقال آب از سدهای "چاه نیمه" به مزارع است، یعنی رودها و نهرهای اصلی و فرعی از چرخه استفاده حذف میشوند و فقط آب از طریق لوله به مزرعه میرسد.
رضا نجفی مدیرکل جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در این رابطه به رسانهها گفته که باید از هدررفت آب در مسیر انتقال جلوگیری کرده و آن را با بیشترین بهرهوری به مرزعه برسانند که این طرح از هدر رفتن 70 درصد آب در نهرها جلوگیری میکند.
انتقال آب به مزارع، تالاب هامون را نابود میکند!
در پی اجرای طرح انتقال آب با لوله، به طور کلی رودها و نهرهای کوچک و بزرگ سیستان که سه هدف عمده را دنبال میکنند از چرخه استفاه خارج شده و دیگر لاروبی نمیشوند، یکی از وظایف رودها انتقال آب به تالاب هامون است که اکثر قریب به اتفاق مزارع سیستان نیز در اطراف آنها قرار گرفتهاند.
با غیرقابل استفاده شدن رودها و نهرها و وزش بادهای 120 روزه در فصلهای بهار و تابستان، رودهای محلی مکانی برای انباشت ماسههای بادی شده و عملاً نمیتوانند آب را به تالاب هامون برسانند.
پس از غیرقابل استفاده شدن رودها و نهرها، وظیفه بعدی آنها که حفظ شهرها و روستاهای شمال استان از طغیان بزرگترین رود "ایران- افغانستان" یعنی "هیرمند" است، از بین میرود؛ رودی که همین امسال هم با شدت متوسط طغیان کرد و نزدیک بود مردم پنج شهرستان منطقه سیستان را گرفتار سیل و آوارگی کند.
وظیفه سوم این رود تامین آب کشاورزی است که در همان وظیفه نخست یعنی انتقال آب به تالاب هامون جای گرفته؛ بنابراین دولت ناچار است با وجود عدم توجه به این وظایف رودها، اعتباری که همواره برای لاروبی رودها در نظر میگرفته را همچنان هزینه کند. به واقع این چیزی جز حرکت بر خلاف اهداف جهاد اقتصادی و هدر رفت بیتالمال نیست.
وقتی آب در رودها جاری شود، به تبع کشاورزان حاشیه این رودها نیز علاوه بر آبی که از لولههای سر مزرعه دریافت میکنند، همان آبی که در گذشته دریافته میکرده را دریافت میکنند.
علاوه بر همه این مسائل، انتقادهای زیادی به این طرح بدون مطالعه وارد است. رضا نجفی، مدیرکل جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان چند وقت پیش گفت که پس از رسیدن آب با لوله به مزرعه، سیستم آبیاری به صورت "غرقابی" باقی خواهد ماند.
وی همچنین بدون اشاره به تلفات 90 درصدی آب در مزارع سیستان گفته که سیستم نوین آبیاری تحت فشار(بارانی) در سیستان جواب نمیدهد اما سیستم آبیاری قطرهای در گلخانههای سیستان جواب میدهد.
انتقال آب با لوله به مزارع سیستان غیرمنطقی است
کارشناسان از همان ابتدا نسبت به طرح و رویکردهای اجرای آن انتقاد کردند، ابتدا شیرعلی کوهکن، رئیس اسبق مرکز تحقیقات کشاورزی دانشگاه زابل اجرای این طرح را غیرمنطقی دانست و به رسانهها گفت: مزرعهداران بزرگ در طرح دیده نشدهاند و ناعادلانه است به کشاورزی که 500 هکتار زمین دارد، فقط به اندازه یک هکتار آب بدهند.
وی در بخش دیگری صرف این هزینه را برای انتقال آب به مزارع بدون در نظر داشتن سیستمهای آبیاری کممصرف، غیرمنطقی توصیف کرد و افزود: باقی ماندن شیوه آبیاری غیربهینه غرقابی بعد از پایان طرح پذیرفتنی نیست، چرا که هدف اصلی طرح بهینه کردن مصرف آب و جلوگیری از تبخیر بالای آن است.
محمدتقی رخشانی از کارشناسان محلی نیز انتقاداتی را در رابطه طرح و نحوه اجرای آن بیان کرده است. وی در یادداشتی با عنوان "پروژه آبرسانی، اماها و اگرها" که در یکی از روزنامههای محلی سیستان و بلوچستان منتشر شده، انتقادداتی را عنوان کرده است.
وی با اشاره به تصاویری از ضعفهای اجرای طرح، نوشته است: این عکسها یک نمونه از ضعف اجرایی کار است یک باران، نشست زمین و جدا شدن لوله، حادثهای که میتواند با هر بارش باران تکرار شود.
به گزارش تسنیم، ضعفهای اجرای پروژه فقط به نشست زمین و جدا شدن لوله ختم نمیشود، بلکه در یک مورد سبب مرگ 2 کارگر طرح در اثر ریزش آوار در هنگام کار نیز شده است. این کارگران 25 مردادماه امسال به شکلی تلخ، زنده زنده در زیر آوار جان دادند.
متاسفانه برخی بر این باورند که اعتبار طرح انتقال آب با لوله به مزارع سیستان با آگاهی از اصل طرح با مجوز رهبری تامین شده ولی واقعیت این است که رهبری این اجازه را برای این طرح نداده، بلکه ایشان به دولت اجازه دریافت 500 میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای "آبادانی سیستان" را صادر فرموده اند.
آیا هدف دولت از انتقال آب با لوله کسب درآمدهای میلیاردی است؟
برخی بر این باوراند که دولت با انتقال آب با لوله به مزرعه و نصب کنتورهای آب، یک منبع درآمد برای خود ایجاد میکند تا سالانه میلیاردها تومان درآمد از کشاورزان سیستان کسب کند.
دولت اما تا حالا حرفی از درآمدهای حاصل از این طرح به میان نیاورده و میگوید که قصد دارد بهرهوری آب را بالا برده و یک آب ضمانت شده برای کشاورزان سیستان به ارمغان بیاورد.
منتقدان اعتقاد دارند چون افغانستان 18 سال است به تعهدات معاهده "تقسیم آب رودخانه هیرمند" عمل نکرده، هیچ ضمانتی وجود ندارد که اکنون به این تعهدات عمل کند و حقآبه سیستان را در چارچوبهای مورد توافق پرداخت کند.
نشانههای این بدعهدی افغانستان در توافق اخیر این کشور با ترکیه برای ساخت فاز جدید سد "کجکی" در ولایت "نیمروز" و هم مرز ایران نمایان است.
این کشور سعی دارد در ادامه قانونشکنیها و بدعهدیهای خود نسبت به معاهده تقسم آب هیرمند، سد جدید را در ولایت نیمروز بسازد و همان سیلابهای جزئی که تاکنون توانسته سیستان را به صورت نیمهجان از شر خشکسالی نگه دارد، مهار کند.
براساس معاهده سال 1351، افغانستان نباید از این تاریخ به بعد در مسیر رود هیرمند سدسازی کند.
شرح عکس: نشست بخشهایی از پروژه آبرسانی با لوله به مزارع سیستان و جدا شدن لولهها به دلیل عدم اجرای مناسب
انتهای پیام/