وزارت جهاد: هیچ محدودیتی برای واردات تخم ماهی قزل‌آلا وجود ندارد + توضیحات و اسناد تسنیم
در پی انتشار مطلبی درباره "انحصار واردات ۴۰۰ میلیون تخم ماهی قزل‌آلا در دست ۵ نفر" وزارت جهاد کشاورزی اقدام به ارسال توضیحاتی درباره این مطلب کرده است؛ توضیحات و اسناد تسنیم نیز درباره وضعیت وخیم تولیدکنندگان قزل‌آلا و در ادامه این توضیحات آمده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ نوزدهم مهر ماه سال جاری خبری با عنوان"تعطیلی و ورشکستگی 60 درصد از مزارع پرورش ماهی کشور/ انحصار واردات 400 میلیون تخم ماهی در دست 5 نفر" در تسنیم منتشر کردیم که به بررسی مشکلات عدیده واحدهای تولیدی قزل‌آلای کشور پرداخته بود.
در پی انتشار این مطلب، وزارت جهاد کشاورزی اقدام به ارسال توضیحاتی درباره این مطلب کرده که عین این توضیحات و پاسخ و مستندات خبرگزاری تسنیم درباره این توضیحات در ادامه آمده است:
«احتراما نظر به انتشار گزارشی در آن خبرگزاری مورخ 1396/07/19 با عنوان «تعطیلی و ورشکستگی 60 درصد از مزارع پرورش ماهی کشور/ انحصار واردات 400 میلیون تخم ماهی در دست 5 نفر» خواهشمند است ترتیبی اتخاذ نمایند تا براساس گزارش سازمان شیلات ایران توضیحات زیر منتشر گردد:
واردات تخم چشمزده براساس شیوه‌نامه واردات و نظارت مستقیم سازمان شیلات ایران انجام می‌گیرد بر این اساس هیچگونه محدودیتی برای فعالیت واردکنندگان وجود ندارد،مشروط به آنکه دارای نمایندگی از مراکز تولید تخم در خارج از کشور باشند. به منظور حمایت از تولیدکنندگان داخلی تخم چشمزده در ماده 10 شیوه‌نامه مذکور ضرورت برنامه‌ریزی برای تولید داخلی تخم چشمزده اصلاح شده در داخل کشور پیش‌بینی شده است و از فرودین سال 1389 واردات تخم چشمزده برای اشخاصی که دارای امکانات تولید در داخل کشور بوده و نسبت به انتقال دانش فنی اقدام نموده‌اند، انجام‌پذیر خواهد بود.
در این زمینه هم هیچگونه محدودیتی برای فعالیت اشخاص مختلف وجود ندارد؛ واردات تخم چشمزده براساس میزان تولید داخلی و تقاضا برای محصولات داخلی تنظیم و در سال گذشته یک ماه واردات تخت چشمزده محدود شد. در سال جاری نیز در صورت نیاز این محدودیت برقرار خواهد شد. طی سال 1395 حدود 390 میلیون عدد تخم چشمزده وارد کشور شده است، در حال حاضر واردات تخم چشمزده صرفا براساس درخواست پرورش‌دهنده انجام می‌شود و در صورتی که درخواستی وجود نداشته باشد، واردات انجام نخواهد شد.
در همین راستا اقدامات سازمان شیلات ایران، پس از سالها به ثمر نشست و پروژه اصلاح نژاد ماهی قزل‌آلای رنگین کمان با هدف کاهش وابستگی به تخم چشمزده وارداتی و با همکاری سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) و چندین مزرعه بخش غیردولتی آغاز شد که نتایج اجرایی این طرح برای پرورش ماهیان سردابی کشور مفید خواهد بود همچنین میزان تولید آبزیان پرورشی در سال 1395 نسبت به سال 1394 از افزایش قابل توجهی برخوردار است و تولید ماهی قزل‌آلا در این سال بیش از 11 درصد رشد را نشان می‌دهد؛ بدیهی است در عرصه ملی، تولید آبزیان پرورشی همواره فراز و فرودهایی وجود داشته و برخی از تولیدکنندگان به دلایل مختلف از جمله بروز بیماری، کاهش تقاضای ارز، کاهش قیمت محصول و... در برخی سالهای تولید خود را کاهش داده‌اند ولی روند عمومی تولید صعودی بوده و در مقابل تولیدکنندگان توانمندتر و آنهایی که شرایط بهتری داشته یا به وجود آورده‌اند، دایره فعالیت خود را گسترده‌تر ساخته‌اند.»
در ادمه پاسخ و برخی مستندات خبرگزاری تسنیم درباره توضیحات اخیر وزارت جهاد کشاورزی آمده است:
1. بیماریهای اپیدمی ناشی از واردات تخم چشمزده که باعث تلفات سنگین و غیر‌قابل جبران به مزارع پرورش ماهی شده، نخستین بار سال 86 در دامپزشکی استان خراسان رصد و گزارش شد اما معلوم نیست چرا سازمانهای مسئول از اعلام رسمی و انتخاب تدابیر لازم ضروری برای کنترل این بیماری اجتناب کرده و باعث فراگیر شدن این بیماریها در سطح کشور و در نهایت منجر به تعطیلی و حذف حدود 60 درصد مزارع شده‌اند که سند گزارش این بیماری صادر شده از سوی دستگاه مربوطه، نزد این خبرگزاری محفوظ است.
کافی است ناظران امر با مراجعه به برخی از مراکز تولید ماهی قزل‌آلا از جمله جاده هزار تعطیلی تعداد بیشمار مزارع پرورش ماهی قزل‌آلا را از نزدیک ببینند و در استانهای چهار محال‌بختیاری، لرستان و سایر استانها هم با مراجعه به مزارعی که عمدتاً از آب رودخانه‌ها برای تولید ماهی قزل‌آلا استفاده می‌کنند، این حقیقت تلخ آشکار است.
2. با توجه به تنظیم شیوه‌نامه جدید واردات تخم چشمزده ماهی قزل‌آلا از خارج از کشور در فروردین 1396 توسط سازمان شیلات، به استحضار می‌رساند بیماریهای مذکور از سال 1386 به همراه واردات تخم خارجی ماهی به کشور وارد شده و اثرات نامطلوب وسیع خود را با شیوع در سطح کشور از سال 91 در سطح عمومی ظاهر کرده است و اثرات این شیوه‌نامه را باید بعد از حذف بیماریهای مذکور از سطح کشور ـ اگر از نظر اجرایی ممکن باشد که بعید به نظر میرسد ـ در سالهای بعد در خصوص کنترل بیماری مشاهده کرد.
3. در خصوص حمایت از تولید‌کننندگان داخلی تخم چشمزده در داخل کشور، همانطور که وزارت جهاد کشاورزی در توضیحات اخیر خود اعلام کرده، این تصمیمات در شیوه‌نامه جدید که در فروردین سال 1396 مصوب شده، گنجانده شده و در حال حاضر با توجه به دستور‌العملهای قدیمی از تعداد 183 واحد تکثیر تخم چشمزده ایرانی کمتر از 15 واحد با سختی مشغول فعالیت بوده و از فروش محصولات خود عاجز هستند.
از سوی دیگر، تخم چشمزده خارجی از سال 1383 وارد کشور شده و میزان واردات آن از سال شروع تا پایان سال 1395 بالغ بر 32 برابر شده اما تولید به اندازه کمتر از چهار برابر رشد را نشان می‌دهد!! این امر حکایت از تلفات اکثریت این تخم ماهیها و بچه‌ماهی‌های وارداتی است یعنی سازمان شیلات ایران با تنظیم سیاست‌گذاری‌های اشتباه باعث از بین رفتن مزارع تکثیر و مولدین این مزارع که از ذخایر ژنتیکی و ملی این کشور شده است.
4. وزارت جهاد کشاورزی در توضیحات اخیر خود اعلام کرده که سازمان شیلات ایران در پروژه مشترک با همکاری سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، پروژه اصلاح نژاد ماهیان قزل‌آلای کشور را شروع کرده است؛ در این خصوص باید گفت این پروژه از سال 1395 آغاز شده و نتایج آن منجر به تولید تخم ماهی اصلاح نژاد در کشور نخواهد شد بلکه فقط آموزش بسیار کلی و مفمهومی از این دانش را به دانش‌آموختگان منتقل می‌‌کند و برای تولید تخم ماهی چشمزده اصلاح ژنتیک شده، نیاز به زمان چندین ساله و سرمایه خارج از توان تولیدکنندگان است که فعلا برای این دو موضوع شرایط برای تولیدکنندگان داخلی برای انجام آن با استفاده از متخصیصن داخلی و همکاری متخصصین خارجی به‌صورت مستقل مهیا نیست و سازمان شیلات کشور برنامه حمایتی منجر به عملیات برای آن ندارد و با توجه به فاصله زمانی سال 83 تاکنون و عقب‌افتادگی زمانی از کشورهای دارنده این محصولات و نیاز به زمان زیاد برای تولید این نوع محصولات بدلیل روشهای تولید این محصول، تولیدکنندگان داخلی در یک رقابت نابرابر قرار گرفته‌اند.
سازمان فائو در مجموع 300 هزار یورو برای این موضوع آن هم برای آشنایی با الفبای تولید تخصص داده و این بودجه نیز بیشتر در دستگاه دولتی هزینه شده در حالیکه این پروژه احتیاج به سرمایه‌گذاری چند ملیون یوریی دارد.
5. در شیوه‌نامه موجود برای واردات تخم ماهی قزل‌آلای خارجی به کشور با مکانیزمی که مقرر شده و شرایط موجود واحدهای تکثیر تخم ماهی در کشور که شرح داده شد، با توجه به اینکه واردکنندگان برای تولید تخم چشمزده به کشور ملزم به وارد کردن مولدین نسل اول به کشور هستند، به استحضار می‌رساند با این ضوابط تنظیم شده، کشور به دانش تولید ماهی اصلاح ژنتیک‌شده دست نخواهد یافت و فقط می‌تواند از تخم‌های این مولدین برای تولید تخم ماهی استفاده کرده و وابستگی دائمی به کشور مبدا فروشنده ماهی مولد اصلاح ژنتیک شده دائمی خواهد بود و این مغایر فرآیند تولید تخم ماهی ژنتیک میباشد و اصولا اصلاح ژنتیک در جایی دیگر انجام شده و دانش انتقال نیافته و انتقال هم نخواهد یافت و شبیه مونتاژ کالا با استفاده از قطعات اصلی تولید شده خارجی است مانند برخی کارخانجات خودروسازی که امروز و پس از 40 سال هنوز بنام تولید داخلی مشغول مونتاژ هستند.
باید تدبیری اندیشیده شود تا ماهی قزل‌آلا تولید شده ملی کشور خودمان را تولید کنیم و این با پتانسیل زیرساختها و نیروی انسانی کشور، قابل انجام است و فقط احتیاج به تنظیم قوانین و مقررات و آئینامه ها به همراه حمایتهای لازم دولتی همانطور که دارندگان خارجی این محصول برخوردار شدند را می‌طلبد و برای حمایت از امنیت زیستی و امنیت غذایی کشور و در نظر داشتن حملات بیوترروریسم که یک واقعیت مسلم جهانی برای همه کشورهای جهان است، بطور یقین باید این تدابیر اندیشیده شود.
لازم به ذکر است بر اسا شیوه‌نامه واردات و نظارت مستقیم سازمان شیلات ایران، ادامه ورادات فقط به انحصار اینگونه شرکتها درآمده و هیچ کس دیگری حق واردات نخواهد داشت و با توجه به اینکه این شرکتها با واردات ماهی نسل اول قرار است اقدام به تولید این محصول کنند و اگر تولیدکنندگان داخلی بخواهند این محصول را در کشور تولید کنند به لحاظ ماهیت و روش تولید ماهی نسل اول که اصولا با تولید این ماهی و ادامه و به‌روز نگاه داشتن این فرایند طی هر سال به ماهی اصلاح نژاد شده ملی کشور برسند و این امر به چندین سال زمان بدلیل روش تولید آن احتیاج دارد.
با چنین دستور‌العملی این خطر وجود دارد که کشور هیچگاه نتواند در این رقابت نابرابر و غیراصولی در زمان مطلوب محصول را به بازار برساند و تا آن زمان بازار کشور در قبضه این تولیدکنندگان که دارای نمایندگی خارجی هستند، قرار خواهد گرفت که این نکته قابل تامل است:
با چنین شیوه‌ای، همیشه واردات تخم چشمزده ادامه خواهد داشت و واردات فقط توسط این شرکتها مجاز خواهد بود و این مغایر اهداف تولید داخلی به قصد قطع وابستگی است؛ در اینجا باید متذکر شد با توجه به پروانه‌های صادره برای دو بِرند که یکی از آنها ماهیت اصلی امریکایی و دیگری فرانسوی دارد و به مقدار بالاتر از ظرفیت موجود تولید ماهی کشور، مجوز تکثیر آن را داده‌اند، با این اقدام انحصار برای آنها ایجاد شده و کشورمان را این خطر تهدید خواهد کرد که سرنوشت قسمتی از محل تامین منابع غذایی کشور بدست کشور متخاصم امریکا و فرانسه و سایر کشورها قرار گیرد.
6. درباره اجازه واردات تخم ماهی از خارج کشور برای تمام متقاضان باید متذکر شد با شرط دارا بودن نمایندگی برای واردات تخم ماهی واردات برای بسیاری از اشخاص محدودیت ایجاد شده است چرا که تولیدکنندگان این نوع تخم ماهی در جهان محدود است لذا دارا بودن نمایندگی مشکلات شبیه به انحصار را ایجاد کرده است.
با توجه به اینکه تعداد تولیدکنندگان مزارع استاندارد و مورد قبول سازمان OIE که گواهی آن تائیدکننده سلامت یک مزرعه برای تولید تخم چشم زده مناسب است مبنا قرار گیرد و سازمان شیلات ایران بازدیدهای ادواری را از تعدادی از برندهای برتر این مزارع بعمل آورده و طی لیستی به واردکنندگان ارائه و واردات از این مزارع را بدون دریافت نمایندگی آزاد کند و حتی چنانچه شرکتی با دادن نمایندگی در صدد ایجاد انحصار در کشور بود را از این لیست حذف و اجازه واردات از آن شرکت را ممنوع کند و سیستمهای نظارتی را بر مبنای کنترل محصول در مبدا ورودی کشور به‌طور دقیق با نصب آزمایشگاه مجهز برای انجام آزمایشات ضروری و استفاده از کارشناسان متبحر را بعمل آورد، می‌توان پیش‌بینی کرد شبه انحصار موجود از بین رفته و مصرف‌کنندگان به محصول با کیفیت‌تر و با قیمت مناسب و با دریافت خدمات بهتری از فروشندگان روبه‌رو خواهند شد.
دارا بودن نمایندگی اصولا برای برخورداری از خدمات بعد از فروش و تعهد تامین قطعه یدکی و امثال اینها مورد نیاز است و تاکنون شرکتهاهای خارجی فروشنده تخم ماهی هیچگونه مسئولیتی در رابطه با فروش تخم‌های ماهی به کشور را متقبل نشده‌اند و این شرایط، باعث شده که مزارع کشور آلوده به انواع بیماریها شوند و ضمن تحمیل خسارات فروان به این واحدها، 60 درصد فعلان این حوزه را به تعطیلی و ورشکستگی کشانده است.
6. درباره ممنوعیت یک ماهه واردات تخم چشمزده برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی که توضیحات اخیر وزارت جهاد کشاورزی منعکس شده باید گفت این ممنوعیت در عمل اتفاق نیفتاده است و چنانچه از قرنطینه دامپزشکی مستقر در فرودگاه امام خمینی استعلام واردات این محصول انجام شود صحت این موضوع اثبات می‌شود و چنانچه نیاز باشد اسناد واردات تخم ماهی خارجی توسط همان واردکنندگان که در آن تاریخ انجام شده است، ارائه خواهد شد. (این اسناد نزد خبرگزاری تسنیم موجود است)
تولید ماهی قزل آلا از چندین سال پیش به‌دلیل مشکلات پیش آمده بشدت کاهش یافته و اگر افزایشی هم در برخی از سالها مشاهده شود هنوز به میزان سالهای پرتولید نرسیده است و طی سالهای اخیر نه‌تنها افزایش تولید نسبت به سالهای پرتولید نداشته‌ایم بلکه افزایش تولید سنواتی که باید اتفاق می‌افتاد نیز از دست رفته است؛ در اینجا پیشنهاد می‌شود همانطور که سازمان شیلات بعد از گذشت 13 سال از زمان واردات اولین تخم چشمزده خارجی، به تازگی اقدام به اصلاح شیوه‌نامه واردات کرده که البته کارایی آن را باید دید، برای تهیه انواع آمار تولیدات تخم ماهی و بچه ماهی و ماهی بازاری، دستور‌العمل مناسبی تهیه کند تا واقعیتهای دقیق‌تری برای برنامه‌ریزی تولید در اختیار داشته باشد چرا که با شرایط موجود بنظر میرسد سازمان شیلات ایران برای تهیه اطلاعات دقیق و صحیح، مکانیزم مناسب را در اختیار ندارد.
7. در خصوص کاهش قیمت در بازار نکته قابل تامل در این است که با کم شدن ظرفیت تولید به دلایل ذکر شده و کمبود عرضه، به‌طور طبیعی باید قیمت ماهی قزل‌آلا در بازار کشورمان افزایش می‌‌یافت اما در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان به اجبار محصول خود را به قیمت کمتر از سالهای گذشته و حتی زیر قیمت تمام‌شده عرضه می‌کنند و این را از رصد قیمتهای چندین ساله در بازار می‌توان فهمید و عامل این ماجرا را باید در سیاست‌گذاری غلط سازمان شیلات ایران در دادن مجوز واردات تیلاپیا به همراه 16 نوع ماهی وارداتی دیگر جست‌و‌جو کرد.
به‌نظر میرسد که در بحران بوجود آمده برای واحدهای تولید‌کننده داخلی باید از ورود ماهی‌های وارداتی به‌ویژه ماهی تیلاپیا (تیلاپیا بصورت قاچاق چندین برابر مجوز صادره به کشور وارد می‌شود) جلوگیری شود تا تولیدکنندگان داخلی حداقل بتوانند محصولات تولیدی خود را به قیمت عادلانه بفروشند نه اینکه مجبور به رقابت با این بازار ناعادلانه و به حراج گذاشتن مال خود و جلوگیری از زندان رفتن شوند.
انتهای پیام/
