به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» امروز در تحلیلی نوشته است: قزاقستان به مسئله استفاده نیروی دریایی آمریکا از دو بندر «آکتاو» و «کوریک» این کشور در سواحل دریای خزر به منظور حمل و نقل محمولههای ویژه برای افغانستان، خاتمه داد. توافقنامه آستانه و واشنگتن در این زمینه از سوی مجلس سنای قزاقستان مورد تایید قرار گرفت. انتظار می رود که طی چند روز آینده این سند به امضای "نورسلطان نظربایف" رئیس جمهوری این کشور نیز برسد. کارشناسان معتقدند که بدین ترتیب بندر «آکتاو» عملا به پایگاه نظامی پنتاگون و متحدانش تبدیل خواهد شد، هرچند نام مرکز ترانزیتی خاصی روی آن گذاشته نشده باشد.
مسیر جدید حمل و نقل محمولههای ویژه آمریکا به افغانستان، از خاک گرجستان و آذربایجان عبور کرده و از طریق دریای خزر به قزاقستان رسیده و سپس از طریق راه آهن وارد خاک ازبکستان شده و بعد راهی افغانستان می شود.
این مسئله را "خیرات آبدراخمانوف" وزیر امور خارجه قزاقستان در نشست پارلمان سفلی این کشور اعلام کرده و به نمایندگان یادآور شده که توافقنامه دوجانبه با طرف آمریکایی در تاریخ 20 ژوئن سال 2010 به امضاء رسیده بود و به درخواست مقامات واشنگتن تغییراتی در مسیر حمل کالا داده شد. ضمن اینکه این همکاری قزاقستان را به شریک راهبردی برای آمریکا تبدیل خواهد کرد. به گفته وزیر خارجه، همکاریهای متقابل بین قزاقستان و آمریکا بعد ازسفر نظربایف به واشنگتن، توسعه بیشتری پیدا کرده است.
لازم به یادآوری است که رئیس جمهوری قزاقستان در ژانویه سال 2018 با "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا دیدار کرده و توانست با وی در مورد لغو بازداشت سهام بنیاد ملی قزاقستان که در بانک «نیویورک ملون» نگهداری میشد، به توافق برسد. صحبت بر سر مبلغی معادل 22 میلیارد دلار است که بعد از شکایت یک تاجر جوان به نام "آناتولی استاتی" و شرکتش از دولت قزاقستان، از سوی آمریکا مسدود اعلام شده بود.
انتشار اسناد سری در سایت «ویکیلیکس» در سال 2013 فاش کرده بود که اینکه آمریکا و قزاقستان در مورد استفاده از بندر «آکتاو» در دریای خزر بعنوان یک مرکز ترانزیتی توافقاتی نموده اند. بعد از آن بود که نظربایف نیز به این موضوع اعتراف کرده و اعلام نمود که آستانه حاضر است به ناتو در حمل و نقل محمولات خاص به افغانستان کمک کند.
تامین منافع اقتصادی قزاقستان و منافع سیاسی-نظامی آمریکا
"الکساندر سوبیانین"مدیر برنامه علمی-تحقیقاتی مرکز فرهنگ سنتی مسکو به این روزنامه گفت: «این راه ترانزیتی جدید در مسیر شمالی و از طریق دریای خزر، بطور مستقیم منافع روسیه را در معرض خطر قرار می دهد و به همین دلیل آمریکا تاکنون موفق نشده بود این طرح را تحقق بخشد. ولی اکنون تغییر جهت گیریهای سیاست خارجی قزاقستان به سمت آمریکا، این تهدید را جدی کرده است. مسلما پیدا شدن سرو کله کشتیهای آمریکایی با محمولههای نظامی در دریای خزر، اصلا برای مقامات مسکو، مطلوب نخواهد بود.»
به گفته این تحلیلگر، مسیر اصلاح شده از طریق دریای سیاه و بعد خاک آذربایجان و سپس دریای خزر، مسیری کاملا منحصربه فرد و منطقی است و به همین دلیل توافقنامه کنونی بطور کامل منافع نظامی و سیاسی آمریکا را تامین خواهد کرد.
البته مسیر شمالی ترانزتی کالا به افغانستان، تنها 10 درصد کالاهای آمریکا و ناتو به این کشور است و از لحاظ ارزش مالی، دو الی سه برابر ارزانتر از مسیر جنوبی است که بطور دائمی آمریکا از آن استفاده می کند.
"الکساندر واروبیف" کارشناس علمی موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه نیز معتقد است که موافقت قزاقستان با استفاده طرف آمریکایی از دو بندر این کشور در دریای خزر، دقیقا جایگاهی است که مقامات آستانه برای خود می بینند. وی توضیح داد: «اولا، این یک حمل و نقل تجاری است که برای آن پول هنگفتی پرداخت می شود. دوما، دولت قزاقستان معتقد است که حمل و نقل کالاهای آمریکایی به توسعه توان بالقوه حمل و نقل این کشور کمک بزرگی خواهد کرد. ضمن اینکه بندر آکتاو از سوی چین هم در چارچوب برنامه "یک راه یک کمربند" به منظور احیای جاده ابریشم نیز مورد استفاده قرار می گیرد. سوم اینکه، چنین امتیازاتی باعث می شود تا روابط قزاقستان با آمریکا تقویت شود و مقامات واشنگتن نز در مسائلی که برای آستانه مهم است، با آنها همکاری کنند.»
نگرانی تهران و مسکو بهخاطر استفاده از دریای خزر از سوی آمریکا
این کارشناس در مورد عواقب چنین تصمیمی برای امنیت دریای خزر و منافع روسیه در منطقه، یادآور شد: «اوضاع بطور کلی به نفع روسیه نخواهد بود، بخصوص آنکه علاوه بر قزاقستان، ازبکستان و آذربایجان نیز در این طرح مشارکت دارند. ولی این دقیقا آستانه است که شریک روسیه در سازمان پیمان امنیت جمعی است. در حالیکه این همکاری دقیقا به امنیت دریای خزر لطمه میزند.»
در شرایطی که رویارویی جدی بین روسیه و آمریکا و ایران و آمریکا تشدید شده است، چنین مسیر ترانزیتی در دریای خزر بشدت موجب نگرانیهایی در مسکو و تهران شده است. ضمن اینکه ازسرگیری مسیر ترانزیت شمالی حمل کالا به افغانستان از مسیر دریای خزر، می تواند مانع جدی نیز بر سر راه تصویب نهایی وضعیت حقوقی این دریاچه شود که قرار است تابستان سال جاری در نشست روسای جمهوری پنج کشور ساحلی دریای خزر، به امضاء برسد.
بیشتر بخوانید:
قزاقستان بنادر بیشتری را برای انتقال تدارکات ناتو به افغانستان اختصاص داد
انتهای پیام/